Jump to content

Kultura në Prishtinë

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Prishtina, si kryeqytet i Kosovës, është qendra kulturore dhe artistike e zhvillimit të të gjithë shqiptarëve që jetojnë në Kosovë. Departamenti i çështjeve kulturore është vetëm një nga segmentet që i organizon ngjarjet kulturore, të cilat e bëjnë të Prishtinën, një nga qytetet me tradita më të theksuar kulturore e artistike. Biblioteka "Hivzi Sylejmani" është themeluar 70 vjet më parë dhe kjo është një nga bibliotekat më të mëdha në lidhje me numrin e librave në inventarin e saj, gati 100.000. Të gjitha këto libra janë në shërbim për lexuesit e regjistruar në bibliotekë.[1] "Mbretëresha e Dardanisë" ose Hyjnesha në Fron është një artefakt që u gjet gjatë disa gërmime në vitin 1955[2] në fushën e Ulpianës,[3] një periferi e Prishtinës. Ajo daton që nga viti 3500 para erës sonë në Epokën Neolitike dhe është bërë nga balta.[4] Në Prishtinë është edhe "Hamami i Qytetit" dhe shtëpia e Emin Gjikës e cila është transformuar në Muzeun Etnografik. gjithashtu ka arkivin e vet komunal cila është themeluar në vitin 1950 dhe mban të gjitha të dhënat e qytet, komunës dhe rajonit.[1]

Hyjnesha në Fron – Mbretëresha e Dardanisë

Letërsi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Prishtina si qendër e artit është edhe qendra e letërsisë në Kosovë. Si një qytet universitar, Prishtinë ka mijëra studentë dhe vizitorë në bibliotekat dhe botues të qytetit. Disa prej shtëpive botuese në Prishtinë, janë: "Dukagjini", "Libri Shkollor", "Dija", "Koha", "Toena", "Albas", "Rilindja", etj.[5]

Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Biblioteka Kombëtare e Kosovës

Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës është themeluar në korrik të vitit 1944. Ajo është institucioni më i lartë i këtij lloji në Kosovë. Me një fond prej mijëra libra, ajo është një nga bibliotekat më të mëdha në rajon. Çdo vit më shumë se 40000 ekzemplarët shtohen në arkivin e bibliotekës.[6] Të përfshirë në këtë bibliotekë janë disa nën-biblioteka si : Biblioteka Evropiane, Biblioteka e NATO-s, Biblioteka e Arti bashkëkohor, Biblioteka e Artit Muzikor. Çdo vit, java e bibliotekës organizohet nga biblioteka ku prezantohen vepra të autorëve të ndryshëm, shumë libra botohen dhe mbahen debate rreth letërsisë në Kosovë.[7] Më shumë se 5000 studentë të ciklit studimor bachelor dhe master janë regjistruar në bibliotekë, ku ata gjejnë të gjithë literaturën që ata kanë nevojë për studimet e tyre. Biblioteka Kombëtare dhe Universitare të Kosovës është e vendosur në kampusin e Universitetit të Prishtinës, përballë Galerisë Kombëtare të Kosovës.[8]

Biblioteka Hivzi Sylejmani

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Biblioteka Hivzi Sylejmani

Biblioteka lokale e Prishtinës "Hivzi Sylejmani" u themelua në vitin 1940 me një numër prej afro 1300 ibra. Nga komuna e Prishtinës, ajo zyrtarisht u themelua më 12 qershor 1963 me emrin "Biblioteka Publike – Miladin Popovic", e cila u ndryshua në "Biblioteka Popullore – Miladin Popovic". Nga viti 1993 deri në vitin 1999 emrin Miladin Popovic u hoq pasi ajo u fut me forcë në fillim dhe u emërua "Bibliotekën e Qytetit". Në fund të luftës, emri u ndryshua në "Biblioteka Komunale – Hivzi Sylejmani".

Biblioteka ka një fond të madh të librave. Në të gjitha degët e saj ka:[9]

Gjuhë Shqip  Serbisht  Turqisht  Të tjera Gjithsej
Numri i librave 114287 58065 3806 2399 178557

Teatër

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Teatri Kombëtar i Kosovës

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Teatri Kombëtar – Prishtinë

Teatrit Kombëtar i Kosovës është themeluar në tetor 1946, në Prizren. Ai së pari, ishte me emrin "Teatri Popullore Rajonal" pastaj "Teatri Popullore Provincial" deri në vitin 1999, kur ajo në fund u ndryshua në "Teatri Kombëtar i Kosovës". Ky ishte institucioni i parë profesionale teatror në Kosovë pas Luftës së Dytë Botërore. Disa muaj pas themelimit, teatri u zhvendos në Prishtinë. Shfaqjet e para të teatrit ishin kryesisht të krijuara nga artistë amator, të talentuar dhe entuziast idealistë të cilët ndihmoheshin nga artistë profesionistë nga teatro të tjera të ish-Jugosllavisë. Në vitet 1960, ansambli i teatrit ngadalë ishte pasuruar me staf profesional.

Muzikë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Orkestra Filarmonike e Kosovës

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Orkestra Filarmonike e Kosovës

Orkestra Filarmonike e Kosovës u themelua në vitin 2000. Në përbërjen e saj, ka 120 anëtarë, duke përfshirë solistë dhe instrumentistë profesionistë të muzikës klasike. Orkestra organizon rreth 25 koncerte në vit. Anëtarët e saj janë shumë aktiv në festivale kombëtare dhe më gjerë, qoftë individualisht, ose në formacione të tjera artistike muzikore. Kohët e fundit, ata kanë performuar në Japoni. Orkestra ushtron aktivitetin e saj në një objekt të improvizuar (Sallën e Kuqe në Pallatin e Rinisë dhe Sporteve) në mungesë të objektit përkatës.[10]

Ka mjaft kompozitorë shqiptarë të muzikës të cilët kaluan pjesën më të madhe karrierës së tyre në Prishtinë, disa prej të cilëve janë: Rauf Dhomi (Kosovë, 1945), Zeqirja Ballata (Kosovë, 1943), Rafet Rudi (Kosovë, 1949), Lorenci Antoni (Kosovë, 1909-1991), Vinçenc Gjini (Kosovë, 1935), Rexho Mulliqi (Mali i Zi, 1923-1982), Esat Rizvanolli (Kosovë), Fahri Beqiri (Kosovë, 1936), Akil Mark Koci (Kosovë, 1936), Mendi Mengjiqi (Kosovë, 1958), Bahri Mulliqi (Kosovë), Baki Jashari (Kosovë), Valton Beqiri (Kosovë, 1967) etj.

Art

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Prishtinë – Galeria e Artit e Kosovës

Galeria e Arteve e Kosovës

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Galerisë Kombëtare e Artit e Kosovës u themelua në vitin 1979 si një institucion kulturor për paraqitjen e artit pamor t dhe mbledhjen dhe ruajtjen e veprave të vlefshme. Më shumë se 500 ekspozita janë organizuar nga ky institut.[11] Galeria gjithashtu inkurajon artistët e rinj, duke organizuar ekspozita, duke treguar punë nga këta artistë të rinj.[12] Galerisë Kombëtare të Kosovës është e vendosur në kampusin e Universitetit të Prishtinës menjëherë pas Bibliotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës. Ndërtesa më parë ishte përdorur nga Muzeu Kombëtar i Kosovës.[13]

Muzetë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Muzeu i Kosovës

Kosova është një pasardhës i popullsisë së lashtë në Gadishullin Ballkanik. Nga era e Pellazgëve dhe Ilirëve, shumë prova janë gjetur në rajonin e Kosovës, ku dikur ishte e principata e Dardanisë. Vetëm 9 km në jug-lindje të Prishtinës, ju ende mund të gjeni rrënojat e qytetit të Ulpianës, një qytet i Perandorisë Romake.

Muzeu Kombëtar

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Një kopje e një statuje të gjetur në Kllokot, Kosovë, e cila është dërguar në Beograd

Muzeu Kombëtar i Kosovës ka një koleksion prej më shumë se 50 mijë eksponate të ndryshme, profile, nga arkeologjia, teknologjia, historia, natyra, etnokultura, folklori, trashëgimia. Çdo gjë që tregon historinë e Kosovës në kohë të ndryshme, nga epoka Neolitike, 6 mijë vjet p.e.s, deri në ditët e sotme, pavarësinë e Kosovës.[14]

Muzeu ka funksionuar që nga viti 1949. Megjithatë, ndërtimi i muzeut është bërë në vitin 1889 dhe është projektuar në bazë të stilit të ndërtimit Austro-hungarez dhe qëllimi i vërtetë ishte vendosja komandës së lartë ushtarake të asaj kohe.

Muzeu është duke punuar në kthimin e 1200 objekteve/artefakteve që janë të rëndësishme për trashëgimia kulturore e Kosovës, të marra nga Serbia në vitin 1998. Muzeu është vendosur në sheshin "Adem Jashari".[14]

Muzeu etnografik në Prishtinë

Galeria

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shih edhe

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ a b Letërnjoftim i shkurtër për kulturën e kryeqytetit Arkivuar 5 prill 2015 tek Wayback Machine Short notice of capital culture.
  2. ^ 'Tjerrtorja' Archaeological Site (listed since 1955).
  3. ^ Goldsworthy, Adrian Keith; Haynes, Ian; Adams, Colin E. P. (1997). The Roman army as a community. Journal of Roman Archaeology. fq. 100. ISBN 1887829342. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Idhulli i Dardanisë apo Hyjnesha në fron Arkivuar 7 prill 2013 tek Archive.today Dardanian idol or Goddess on the Throne.
  5. ^ Katedralja e Ibrahimit (Abrahamit) dhe Xhamia e Isasë (Jezusit) Arkivuar 16 maj 2021 tek Wayback Machine Abraham (Ibrahim) Cathedral and Jezus (Isa) Mosque.
  6. ^ Biblioletar Numër 2, 65-vjet të Bibliotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës page.11 Arkivuar 1 maj 2014 tek Wayback Machine Biblioletra Number 2, 65th anniversary of National University Library of Kosovo.
  7. ^ [https://web.archive.org/web/20140309082331/http://www.akademiaevolucion.com/biblioteka-kombetare-dhe-universitare-e-kosoves/ Arkivuar 9 mars 2014 tek Wayback Machine Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës National University Library of Kosovo.
  8. ^ Biblioteka Kombëtare e Kosovës "Pjetër Bogdani" National Library of Kosovo "Pjeter Bogdani".
  9. ^ "Informata mbi fondin e librave në bibliotekën "Hivzi Sulejmani"" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 23 shtator 2015. Marrë më 12 maj 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ "Filharmonia Opera e Kosovës". Arkivuar nga origjinali më 9 mars 2014. Marrë më 12 maj 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Ministria e Kulturës, Rinis dhe Sporti, Profil i Galeris së Arteve të Kosovës.
  12. ^ ART GALLERY IN EX-WAR MUSEUM Arkivuar 11 nëntor 2014 tek Wayback Machine.
  13. ^ .
  14. ^ a b Muzeu dhe Instituti i Monumenteve Prishtinë. Arkivuar 4 mars 2016 tek Wayback Machine The Museum and Institution of monuments in Prishtina Retrieved 25 February 2014.

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Kultura_në_Prishtinë&oldid=2667742"