Letërsia sanskrite

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Një dorëshkrim Devimahatmya i shekullit të 17-të i shkruar me shkrimin Newari
Aṣṭasāhasrikā Prajñāpāramitā Sūtra sanskrite dorëshkrim i shkruar në shkrimin Ranjana . Indi, fillimi i shekullit të 12-të.
Dorëshkrim Xhain, Kalakacarya Katha.

Letërsia sanskrite përfshin gjerësisht të gjithë letërsinë në gjuhën sanskrite . Kjo përfshin tekste të kompozuara në pasardhësin më të hershëm të dëshmuar të gjuhës proto-indo-ariane të njohur si sanskritishtja vedike, tekste në sanskritishten klasike si dhe disa forma të përziera dhe jo standarde të sanskritishtes. [1] [a] Letërsia në gjuhën e vjetër fillon me kompozimin e Ṛgvedës midis viteve 1500 dhe 1000 pes, e ndjekur nga vepra të tjera veda deri në kohën e gramatikanit Pāṇini rreth shekullit të 6-të ose të 4-të p.e.s. (pas së cilës Tekstet klasike sanskrite gradualisht u bënë norma). [3] [b]

Sanskritishtja Vedike është gjuha e veprave të gjera liturgjike të fesë Vedike, ndërsa Sanskritishtja Klasike është gjuha e shumë prej teksteve të spikatura që lidhen me fetë kryesore indiane, veçanërisht hinduizmin, por edhe budizmin dhe xhainizmin . [c] Disa tekste budiste sanskrite janë kompozuar gjithashtu në një version të sanskritishtes që shpesh quhet sanskrite hibride budiste ose sanskritishte budike, e cila përmban shumë elemente indike të mesme ( prakritike ) që nuk gjenden në forma të tjera të sanskritishtes. [6]

Veprat e hershme të letërsisë sanskrite u transmetuan përmes një tradite gojore [d] për shekuj përpara se të shkruheshin në formë dorëshkrimi. [8] [9] [10]


Ndërsa shumica e teksteve sanskrite u kompozuan në Indinë e lashtë, të tjerët u kompozuan në Azinë Qendrore, Azinë Lindore ose Azinë Juglindore .

Letërsia sanskrite është e gjerë dhe përfshin shkrime fetare, forma të ndryshme të poezisë (të tilla si epike dhe lirike ), drama dhe prozë narrative. Ajo përfshin gjithashtu vepra të konsiderueshme që mbulojnë shkencat laike dhe teknike dhe artet. Disa nga këto lëndë përfshijnë: ligjin dhe zakonet, gramatikën, politikën, ekonominë, mjekësinë, astrologjinë - astronominë, aritmetikën, gjeometrinë, muzikën, kërcimin, dramatikën, magjinë dhe hamendjen dhe seksualitetin . [11]

Himni 10.85 i Rigvedës, i cili përfshin Vivaha-sukta (sipër). Recitimi i tij vazhdon të jetë pjesë e ritualeve të dasmës hindu . [12] [13]
  1. ^ Fortson, §10.23.
  2. ^ Macdonell, p. 1.
  3. ^ Burrow, §2.1.
  4. ^ Jamison & Brereton p. 1.
  5. ^ Iyengar, p. 2.
  6. ^ Edgerton, Franklin. The Prakrit Underlying Buddhistic Hybrid Sanskrit. Bulletin of the School of Oriental Studies, University of London, Vol. 8, No. 2/3, page 503.
  7. ^ Macdonell, p. 3.
  8. ^ Keith, §1.
  9. ^ Macdonnell, §1.
  10. ^ Burrow, §2.9.
  11. ^ Winternitz (1972) Vol I, pp. 3-4.
  12. ^ Singh, N. (1992). "The vivaha (marriage) Samskara as a paradigm for religio-cultural integration in Hinduism". Journal for the Study of Religion. 5: 31–40. JSTOR 24764135. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Vivekananda, Swami (2005). Prabuddha Bharata [Awakened India]. Prabuddha Bharata Press. fq. 362, 594. ISBN 978-81-7823-180-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)


Gabim referencash: Etiketat <ref> ekzistojnë për një grup të quajtur "lower-alpha", por nuk u gjet etiketa korresponduese <references group="lower-alpha"/>

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Letërsia_sanskrite&oldid=2614402"