Lidhja e Ballkanit
Lidhja Ballkanike (bullgarisht: Балкански съюз Balkanski sŭyuz, greqisht: Βαλκανική Συμμαχία Balkaniki Symmachia, serbisht: Балкански савез Balkanski savez) ishte një aleancë e katërfishtë e formuar nga një sërë traktatesh dypalëshe të lidhura në vitin 1912 midis mbretërive ortodokse lindore të Greqisë, Bullgarisë, Serbisë dhe Malit të Zi, dhe të drejtuara kundër Perandorisë Osmane, [1] që në atë kohë ende kontrollonte pjesën më të madhe të Evropës Juglindore.
Përmbledhje
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ballkani kishte qenë në një gjendje trazirash që nga fillimi i viteve 1900, me vite luftë guerile në Maqedoni të ndjekur nga Revolucioni xhonturk, kriza e zgjatur e Bosnjës dhe disa kryengritje shqiptare. Shpërthimi i Luftës Italo-Turke në vitin 1911 i kishte dobësuar më tej osmanët dhe i kishte trimëruar shtetet ballkanike. Nën ndikimin rus, Serbia dhe Bullgaria zgjidhën mosmarrëveshjet e tyre dhe nënshkruan një aleancë, e drejtuar fillimisht kundër Austro-Hungarisë më 13 mars 1912, [2] por duke shtuar një kapitull të fshehtë në të në thelb ridrejtoi aleancën kundër Perandorisë Osmane. [3] Serbia pastaj nënshkroi një aleancë të ndërsjellë me Malin e Zi, ndërsa Bullgaria bëri të njëjtën gjë me Greqinë. Lidhja doli fitimtare në Luftën e Parë Ballkanike që shpërtheu në tetor 1912, ku mori me sukses kontrollin e pothuajse të gjitha territoreve osmane evropiane. Megjithatë, pas kësaj fitoreje, mosmarrëveshjet e mëparshme të pazgjidhura midis aleatëve u rishfaqën mbi ndarjen e plaçkës, veçanërisht Maqedonisë, duke çuar në shpërbërjen efektive të Lidhjes, dhe menjëherë pas kësaj, më 16 qershor 1913, Bullgaria sulmoi aleatët e saj të dikurshëm, duke shënuar illimi i Luftës së Dytë Ballkanike.
Në luftën që rezultoi, ushtritë e kombinuara ballkanike shkatërruan në mënyrë efektive fuqinë osmane në Evropë në një seri fitoresh. Megjithatë, triumfi i Lidhjës ishte jetëshkurtër. Antagonizmat midis shteteve ballkanike vazhduan ende dhe pas përfundimit të suksesshëm të Luftës së Parë Ballkanike, ato u rishfaqën, veçanërisht për ndarjen e Maqedonisë. Tensionet në rritje e ndanë Lidhjen, dhe Lufta e Dytë Ballkanike shpërtheu kur Bullgaria, e sigurt për një fitore të shpejtë, sulmoi ish-aleatët e saj Serbinë dhe Greqinë. Ushtritë serbe dhe greke zmbrapsën ofensivën bullgare dhe kundërsulmuan, duke depërtuar në Bullgari. Perandoria Osmane dhe Rumania përfituan nga situata dhe pushtuan edhe Bullgarinë. Paqja e mëvonshme e la Bullgarinë me përfitime në territor, por çoi në humbjen e Thrakisë Lindore nga osmanët dhe pjesën më të madhe të Maqedonisë nga grekët. Humbja e ktheu Bullgarinë në pjesëmarrjen e saj në Luftën e Parë Botërore në anën e Fuqive Qendrore, pasi armiqtë e saj ballkanikë (Serbia, Greqia dhe Rumania) ishin përfshirë në luftë në anën e Antantës.
Gjatë luftës, mbreti grek u vra në Selanik nga Alexandros Schinas. Kjo gjeneroi një zhvendosje në politikën e jashtme greke nga qartësisht pro-Antantes në neutralitet, pasi Mbreti i ri, ndryshe nga babai i tij dhe kryeministri i tij popullor, ishte pro-gjerman dhe u përpoq ta mbante vendin neutral në Luftën e ardhshme Botërore. Me shpërthimin e Luftës së Parë Botërore dhe ndërhyrjen e Antantës në Maqedoni, konflikti midis mbretit dhe ministrit të parë u përkeqësua vazhdimisht, duke çuar përfundimisht në përçarjen kombëtare, gjë që kontribuoi shumë në humbjen e luftës së ardhshme kundër Turqisë kemaliste në Azinë e Vogël dhe dominoi politikën greke për më shumë se një gjysmë shekulli.
Rezultati i Luftërave Ballkanike shkaktoi një prishje të përhershme të aleancës ruso-bullgare dhe la Serbinë dhe Malin e Zi si aleatët e vetëm të Rusisë në këtë rajon kritik.
Galeria
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]-
Kriza e Bosnjës e vitit 1908 ndryshoi ekuilibrin e fuqisë në Ballkan dhe përshpejtoi ngjarjet që do të çonin në formimin e Lidhjes Ballkanike. Kopertina e periodikut francez Le Petit Journal . -
Posteri i Lidhjes Ballkanike gjatë Luftërave Ballkanike ku lexohej: "Shtetet e Ballkanit kundër tiranit" -
Posteri i aleancës ushtarake ballkanike, 1912.
.jpg)
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Formimi i Aleancës Ballkanike të vitit 1912, Kolegji Mount Holyoke.
- Lufta e Parë Ballkanike 1912-1913, OnWar.com
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Wars of the World: First Balkan War 1912–1913". OnWar.com. 16 dhjetor 2000. Marrë më 2009-08-14.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Crampton (1987) Crampton, Richard (1987). A short history of modern Bulgaria. Cambridge University Press. fq. 62. ISBN 978-0-521-27323-7.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Balkan Crises". cnparm.home.texas.net/Wars/BalkanCrises. 14 gusht 2009. Arkivuar nga origjinali më 2003-11-06. Marrë më 2009-08-14.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)