Lufta e Dytë e Shkodrës

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

 Stampa:Campaigns of Stefan LazarevićDytë e Shkodrës (serbisht: Други скадарски рат) ka qenë një konflikt i armatosur në 1419–1426 midis Zetës (1419–1421) dhe më pas Despotatit Serb (1421–1423) nga njëra anë dhe Republikës Veneciane nga ana tjetër, mbi Scutarin dhe zotërimet e tjera të mëparshme të Zetës të pushtuara nga Venediku.

Sfondi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lufta e Parë e Shkodrës u zhvillua në periudhën 1405–1413 midis Balshës III dhe Republikës së Venedikut.[1] Në këtë luftë Balsha III u përpoq të pushtonte Shkodrën dhe rajonin përqark, i cili iu dha venecianëve nga babai i tij Gjergj Balsha II në 1396. Duke përdorur rebelimin anti-venedikas të popullsisë së Shkodrës, Balsha III arriti të pushtonte disa qyteza të afërta në 1405. Venedikasit pastaj i bindën qytetet e Balshës Budvën, Tivarin dhe Ulqinin që të pranonin sundimin e tyre. Pas disa vitesh betejash dhe negociatash, lufta përfundoi më 1412 me traktat që detyronte Balshën III dhe Venedikun të kthenin gjithçka në gjendjen e paraluftës. Të dyja palët ishin të pakënaqura me traktatin e paqes dhe besonin se pala tjetër ishte duke shkelur kushtet e dakorduara dhe se pala tjetër duhet të paguante më shumë për dëmin gjatë luftës.

Lufta[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Mes Zetës dhe Venecias[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në mars 1419 Balsha III u përpoq përsëri të rimarrë Shkodrën dhe zonën përreth. Në maj arriti të pushtojë Drivastin dhe në gusht 1419 kështjellën e tij. Venedikasit u përpoqën t'u jepnin mitë Kastriotëve dhe Dukagjinëve për të luftuar kundër Zetës më 1419, por duket pa sukses.[2] Venedikasit u përpoqën gjithashtu të fitonin përkrahjen e një pjese të parisë arbërore që mbështetnin Balshën III, si Koja Zaharia të cilit iu kërkua të njihte sundimin venedikas mbi Dagnum-in. Pastaj ata u përpoqën të fitonin përkrahjen e fiseve Hoti dhe Mataguzhi.[3]

Midis Despotatit Serb dhe Venedikut[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ndryshimet e zotërimeve në Zetë

Kapja e Drivastit, Sveti Sarđ dhe Bar[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lazareviqit dhe Despotatit të tij serb iu dorëzua Zotëria e Zetës nga Balsha III në prill 1421, por venedikasit nuk e njohën atë, duke u mbajtur të pushtuar bregdetin zetas dhe Bojanën, duke përfshirë Drivastin e rimarrë prej tyre pas vdekjes së Balshës.[4] Venedikasit i theksuan të dërguarit të despotit se nuk kishin ndërmend t'i dorëzonin zotërimet e mëparshme të Balshës dhespotit dhe madje kërkuan mbështetjen osmane në rast të sulmit të despotit.[3] Në gusht 1421, Lazarević udhëhoqi ushtrinë e tij në Zetë. Gjon Kastrioti, i cili ishte aleat serb,[5] e përforcoi Llazareviçin me trupa të drejtuara nga një prej djemve të tij menjëherë pas mbërritjes së këtij të fundit në Zetë.[6][7] Sipas Nolit, ishte Stanisha që u dërgua nga i ati, së bashku me forcat ndihmëse, për të ndihmuar despotin serb për të kapur Shkodrën nga venecianët.[8] Me mbështetjen e tyre, despoti pushtoi menjëherë Sveti Shirgjin dhe Drivastin. Pastaj ai shkoi në bregdet dhe mori Barin në mes të nëntorit 1421.

Lazareviqi caktoi Vojvodë Mazarekun për të administruar zotërimet e tij në Zeta.[9] Deri atëherë, Mazareku administronte zotërimet e Lazareviqit në Rudnik (1414)[10] dhe Ostrovicë.[11] Paria e Tivarit u ftuan më pas në një takim në katedralen e Shën Gjergjit ku ata njohën sundimin e despotit serb, ndërsa Mazarek njohu të drejtën e tyre për të qeverisur qytetin sipas legjislacionit të tyre.[12]

Despotati serb më 1422

Armëpushimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lazarević përfundoi armëpushimin gjashtëmujor me Venedikun dhe u largua për të mbështetur mbretin Sigismund në luftën e tij kundër Husitëve. Për armëpushimin qe ujdisur të zgjaste deri më 15 maj 1422.[13] Pas suksesit fillestar të Lazarević-it, venedikasit pranuan lehtësisht armëpushimin. Qytetet e Shkodrës, Ulqinit dhe Budvës në atë moment mbetën nën kontrollin e tyre.

Venedikasit përdorën armëpushimin për të përforcuar garnizonin e Shkodrës. Ata transportuan ushtarë, ushqime dhe armë në Shkodër përmes lumit Bojana.[14]

Gjatë armëpushimit në gjysmën e parë të vitit 1422, në Venedik u zhvilluan negociatat e paqes ku mori pjesë i dërguari i despotit Duka Vitko. Ato vazhduan në Serbi midis të dërguarit të Venecias, Marco Barbadigo dhe vetë Lazarević-it.[15] Kur Lazarević kërkoi dorëzimin e qyteteve të diskutueshme, Venecia refuzoi dhe lufta rifilloi.[4]

Beteja në Bojanë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Despoti Stefan nuk e vazhdoi luftën menjëherë pas armëpushimit sepse ishte i zënë me aktivitete të tjera, por vojvoda i tij Mazarek ndërmori veprime për të penguar përforcimin venedikas të garnizonit të Shkodrës.[14] Ai ngriti disa fortesa në bregun e djathtë të lumit Bojana nga ku kontrollonte lumin. Kur kapiteni venecian Niccolo Capello u dërgua për të transportuar ushqime, furnizime dhe harkëtarë në Scutarin e rrethuar duke përdorur tre galeri, forcat e Mazarekut në Bojana i detyruan galerat e tij të tërhiqen në detin Adriatik.[16] Në korrik 1422, Senati venecian urdhëroi Niccolo Capello të kthehej në Bojana dhe të përfundonte misionin e tij, por ai vendosi të priste dy galera me proveditorin dhe kapitenin (ve. supracomite) Marco Bembo dhe Marco Barbo që kishin ushtarë dhe materiale për shkatërrimin e fortesës që Mazareku kishte ngritur në Sveti Shirgj.[17]

Rrethimi i Shkodrës në 1422[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Forcat e Lazarević-it rrethuan Scutarin, ndoshta më qershor 1422, dhe për një vit, u duk se Venediku do të kishte humbur zotërimet e tyre. Në nëntor 1422, një flotë veneciane shkatërroi kështjellat e Mazarekut në Bojana dhe arriti në Sveti Shirgj. Për shkak të nivelit të ulët të ujit ata nuk kanë mundur të vazhdojnë lundrimin e tyre nëpër Bojanë.[18]

I mbështetur nga disa shqiptarë vendas, Venediku arriti të thyejë rrethimin në dhjetor 1422.[19] Garnizoni i Shkodrës i udhëhequr nga kapiteni Niccolo Capello sulmoi papritur ushtrinë e Lazarević-it gjatë një nate dhjetori dhe theu rrethimin.[20] Pas thyerjes së rrethimit, venedikasit përforcuan garnizonin e Shkodrës me 400 kalorës shtesë dhe 200 deri në 300 këmbësorë.[20]

Rrethimi i Shkodrës në 1423[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ushtria e Lazarević-it nuk pësoi viktima të rënda dhe u kthye nën kalanë e Scutarit në janar 1423.[21] Në janar 1423, Venediku i joshi me mitë Pamaliotët në Bojanë, dhe më pas joshi me para prijës fisnorë brenda apo afër Zetës: Paštrovići, Gjon Kastriotit (i cili ishte shtrirë deri në periferi të Alessios), Dukagjinët dhe Koja Zaharijajn.[19] Ndonëse asnjëri prej tyre nuk u mobilizua ushtarakisht nga Venediku, ata u larguan nga radhët e ushtrisë së Lazarević-it, duke u bërë kështu një rrezik potencial për Lazarević-in.[19] Edhe pse admirali venecian Francesco Bembo i ofroi para Gjon Kastriotit, Dukagjinëve dhe Koja Zaharijes në prill 1423 për t'u bashkuar me forcat veneciane kundër Despotatit serb, ata nuk pranuan.[22]

Në verën e vitit 1423, Despoti Lazareviq dërgoi Gjuragj Brankoviqin me 8,000 kalorës në Zetë. Ai rrethoi Shkodrën dhe ngriti fortesa në Bojanë për të ndërprerë furnizimet veneciane të qytetit të rrethuar. Duka Sandalj ishte i përgatitur të mbështeste Lazareviqin në përpjekjet e tij për të kapur Shkodrën. Përballë një situate të tillë të vështirë, guvernatorët venecianë u udhëzuan të negocionin paqen.

Fundi i luftës[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Traktati i Sveti Shirgjit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Konflikti përfundoi në gusht 1423, pas përfundimit të traktatit (Paqja e Sveti Shirgjit).[23] Në emër të despotatit serb, traktati u nënshkrua nga Gjuragj Brankoviqi (me dy dëshmitarë që ishin zyrtarë osmanë). Brankoviqi ishte përfaqësuesi i despotit në Zetë që nga viti 1423 dhe ishte gjithashtu përgjegjës për të gjitha negociatat. Sipas traktatit, Despotati serb mbajti Drivastin dhe Tivarin, ndërsa Venediku mbajti Shkodrën, Ulqinin dhe Kotorrin. Venediku u detyrua t'i kthente Serbisë Budvën dhe rajonin e Grbaljit dhe t'u paguante 1000 dukate haraç vjetor për Shkodrën Lazarevići-ve, të cilat fillimisht ia kishin paguar Balshës III. Të dyja palët ranë dakord të shkëmbenin të burgosurit dhe të rrafshonin fortesat e tyre në Bojanë, e cila u ra dakord të ishte plotësisht në duart e Venedikut.

Pas nënshkrimit të traktatit, Francesco Bembo e ftoi Đurađ Brankoviçin në një pritje ceremoniale të organizuar në anijen e tij që lundronte nëpër Bojana, e ndjekur nga anije të tjera të flotës veneciane. Më pas Đurađ i kërkoi Venedikut ta mbështeste me gjashtë galeri në një luftë eventuale kundër osmanëve dhe t'i konfirmonte të gjitha privilegjet që më parë i kishte babai i tij Vuk, knez Llazari dhe despoti Stefan Lazarević.[24]

Traktati i Vuçiternit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Edhe pse traktati i Sveti Shirgjit ishte nënshkruar, kishte shumë çështje që mbetën të pazgjidhura. Prandaj, situata nuk u zgjidh plotësisht derisa zgjidhja përfundimtare u arrit me një marrëveshje të nënshkruar në Vuçitrn në vitin 1426. Traktati i Vuçitrnit u rishikua në Drivast më 11 nëntor 1426. [25]

Pasojat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjuragj Branković pasoi Stefan Lazareviqin pas vdekjes së tij në 1427 dhe humbi kontrollin mbi Tivarin nga Venedikasit në 1443. [26]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Kotor (Montenegro) Pomorski muzej (1969). Annual of Maritime Museum at Kotor (në serbisht). Kotor. fq. 34. Marrë më 29 korrik 2012. Prvi skadarski rat protiv Balse III 1405-1412.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
  2. ^ Fine 1994
  3. ^ a b Glas (në serbisht). Belgrade: Akademia Serbe e Shkencave dhe Arteve. 1983. fq. 67. Marrë më 2 gusht 2012. {{cite book}}: Parametri i panjohur |Issue= është injoruar (sugjerohet |issue=) (Ndihmë!)
  4. ^ a b Fine 1994
  5. ^ Egro, Dritan (2010), Oliver Jens Schmitt (red.), Religion und Kultur im albanischsprachigen Südosteuropa (në anglisht), vëll. 4, Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Wien, fq. 20, ISBN 978-3-631-60295-9, Gjon Kastrioti... converted to Orthodoxy from 1419-1426, accepting the alliance of Stephen Lazarevic of Serbia ...{{citation}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
  6. ^ Ćorović 2001: "Уз Стевана се борило и нешто Арбанаса Ивана Кастриота, који је пришао деспоту одмах по доласку овог у Зету."
  7. ^ Vujović, Dimitrije; Risto Dragićević; Nikola Đakonović; Milinko Đurović; Mirčeta Đurović; Pavle Mijović; Đoko Pejović; Vlado Strugar (1970), Milinko Đurović (red.), Istorija Crne Gore [History of Montenegro] (në serbisht), vëll. II, Titograd: Naučno Delo, fq. 143, OCLC 633018773, У деспотовој војсци налазили су се и одреди Ивана Кастриота, који је тада имао посједе око Љеша, и то под командом једног од његових синова....
  8. ^ Noli, Fan Stilian (1947), George Castrioti Scanderbeg (1405–1468) (në serbisht), International Universities Press, OCLC 732882, As a matter of fact, he had sent his son Stanisha with an auxiliary corps to help the Serbians against the Venetians at Scutari
  9. ^ Božić 1979

    Деспот Стефан Лазаревић, када је августа 1421 дошао у Зету, није се тамо дуго задржао. Управу над поседнутим крајевима и градовима поверио је војводи Мазареку, Арбанасу који је већ одавно био у његовој служби. ... Мазарек је био и командант деспотових снага које су у позну јесен 1422 опседале Скадар и водиле борбе у Бојани.

  10. ^ Društvo za nauku i umjetnost Crne Gore. Odjeljenje društvenih nauka, Društvo za nauku i umjetnost Crne Gore (1975). Odjeljenje društvenih nauka. Društvo za nauku i umjetnost Crne Gore. fq. 8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Bešić, Zarij M (1970). Istorija Črne Gore (në serbisht). Red. za istoriju Črne Gore. fq. 139. Marrë më 2 gusht 2012.
  12. ^ Božić 1979

    Чим је стигао у тек освојени Бар, сазвао је градску властелу у цркву Св. Ђорђа. Ту је властела, као представник „општине" града Бара, при- знала власт српског деспота. А Мазарек је, као деспотов опуномоћеник, признао барској властели старо право да управља градом и да суди по својим статутима.

  13. ^ Srejović, Dragoslav; Slavko Gavrilović; Sima M. Ćirković (1982). Istorija srpskog naroda: knj. Od najstarijih vremena do Maričke bitke (1371) (në serbisht). Srpska književna zadruga. fq. 199.
  14. ^ a b {{cite book}}: Burim bosh (Ndihmë!)
  15. ^ Maletić, Mihailo (1976). Crna Gora (në serbisht). Književne novine. fq. 162. Marrë më 1 gusht 2012. У првој половини 1422. водио је преговоре у Венецији деспотов војвода Витко. Наставио их је Млечанин Марко Барбадиго код деспота, али
  16. ^ Godisnjak Pomorskog muzeja u Kotoru (në serbisht). Kotor: Pomorski muzej u Kotoru. 1968. fq. 36. Marrë më 3 gusht 2012.
  17. ^ Božić 1979
  18. ^ {{cite book}}: Burim bosh (Ndihmë!)
  19. ^ a b c Fine 1994, p. 517
  20. ^ a b Purković, Miodrag Al (1978). Knez i despot Stefan Lazarević (në serbisht). Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve. fq. 123. Marrë më 3 gusht 2012.
  21. ^ Božić 1979
  22. ^ Vujović, Dimitrije; Risto Dragićević; Nikola Đakonović; Milinko Đurović; Mirčeta Đurović; Pavle Mijović; Đoko Pejović; Vlado Strugar (1970), Milinko Đurović (red.), Istorija Crne Gore [History of Montenegro] (në serbisht), vëll. II, Titograd: Naučno Delo, fq. 144, OCLC 633018773, Франћеско Бембо је настојао да привучена млетачку страну најистакнутије арбанаске господаре. Ивану Кастриоту је нудио 300, Који Закарији 200, а двојици Дукађина по сто дуката....Ни он ту није ништа учинио...
  23. ^ Fine, John Van Antwerp (1994), The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, University of Michigan Press, fq. 519, ISBN 978-0-472-08260-5 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ Srejović, Dragoslav; Slavko Gavrilović; Sima M. Ćirković (1982), Istorija srpskog naroda: knj. Od najstarijih vremena do Maričke bitke (1371), fq. 201 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ Spremić, Momčilo (1964). Zbornik Filozofskog fakulteta. Naučno delo. fq. 197. Marrë më 6 janar 2014. Када је поменути споразум допуњаван и редигован 11. новембра исте године у Дривасту... {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ Katanić, Nadežda (1961). Građa za proučavanje starih kamenih mostova i akvedukata u Srbiji, Makedoniji i Crnoj Gori. Savezni institut za zaštitu spomenika kulture. fq. 298. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Lufta_e_Dytë_e_Shkodrës&oldid=2492373"