Lufta kibernetike dhe Irani
Lufta kibernetike është pjesë e strategjisë ushtarake të "luftës së butë" të Iranit. Duke qenë edhe viktimë edhe bast i luftës kibernetike,[1] Irani konsiderohet si një fuqi ushtarake në zhvillim në këtë fushë.[2]
Që nga nëntori 2010, një organizatë e quajtur "Komanda e Mbrojtjes Kibernetike" (persisht: قرارگاه دفاع سایبری; Gharargah-e Defa-e Saiberi) ka operuar në Iran nën mbikëqyrjen e "Organizatës së Mbrojtjes Civile Pasive" të vendit (persisht: سازمان پدافند غیرعامل; Sazeman-e Padafand-e Gheyr-e Amel) e cila është në vetvete një nënndarje e Shtabit të Përbashkët të Forcave të Armatosura iraniane.[3]
Sipas një raporti të vitit 2014 nga Instituti për Studime të Sigurisë Kombëtare, Irani është "një nga lojtarët më aktivë në arenën ndërkombëtare kibernetike".[4] Në vitin 2013, një gjeneral i Gardës Revolucionare deklaroi se Irani ka "fuqinë e 4-të më të madhe kibernetike midis ushtrive kibernetike në botë".[5][6]
Sipas një raporti të vitit 2021 nga një kompani e sigurisë kibernetike, "Irani po kryen dy operacione vëzhgimi në hapësirën kibernetike, duke synuar më shumë se 1000 disidentë".[7]
NIN[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Sistemi i mbrojtjes kibernetike iraniane - kështjella dixhitale pjesë e rrjetit kombëtar të informacionit (interneti kombëtar) - është zhvilluar për pengimin e sulmeve dhe përfshirjen e sulmuesve.[8] Në nëntor 2022, Asambleja Konsultative Islamike e Mexhlisit iranian rekomandoi një inkorporim të mbrojtjes pasive.[9]
Sulmet kundër Iranit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në qershor 2010, Irani ishte viktimë e një sulmi kibernetik kur objekti i tij bërthamor në Natanz u infiltrua nga krimbi kibernetik 'Stuxnet'.[10] Thuhet se si një përpjekje e kombinuar nga Shtetet e Bashkuara dhe Izraeli,[11] Stuxnet shkatërroi ndoshta mbi 1000 centrifuga bërthamore dhe, sipas një artikulli të Business Insider, "e kthen programin atomik të Teheranit për të paktën dy vjet".[12] Krimbi u përhap përtej uzinës për të infektuar mbi 60,000 kompjuterë, por qeveria e Iranit tregon se nuk shkaktoi dëme të konsiderueshme. Irani siguroi zgjidhje për krimbin dhe supozohet se tani është më i pozicionuar për sa i përket teknologjisë së luftës kibernetike.[13] Asnjë qeveri nuk ka marrë përgjegjësinë për krimbin.[14] Krimbi kibernetik u përdor edhe kundër Koresë së Veriut.
Ngjarjet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Në tetor 2013, media raportoi se Moxhtaba Ahmadi, i cili shërbente si komandant i "Shtabit të Luftës Kibernetike" u gjet i vdekur i plagosur nga plumbat në Karaxh.[15]
- Nëntor 2018: Ministri iranian i telekomunikacionit Mohammad-Xhavad Azari Xhahromi akuzon Izraelin për një sulm kibernetik të dështuar në infrastrukturën e tij të telekomunikacionit dhe zotohet të përgjigjet me veprime ligjore.[16][17]
- Tetor 2021: Një sulm paralizoi stacionet e benzinës në të gjithë vendin, duke penguar përdoruesit të blinin karburant duke përdorur karta të lëshuara nga shteti dhe tabela dixhitale që shfaqnin mesazhe antiqeveritare
- Në shtator, tetor dhe nëntor 2022, rrjetet dhe emailet shtetërore iraniane u sulmuan nga Anonymous dhe grupe të tjera hakerimi që vepronin në solidaritet me protestuesit iranianë.[18]
Sulmet nga Irani[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Qeveria iraniane është akuzuar nga analistët perëndimorë për sulmet e saj kibernetike kundër Shteteve të Bashkuara, Izraelit dhe vendeve arabe të Gjirit Persik, por e mohoi këtë, duke përfshirë akuzat specifike për përfshirjen e vitit 2012 në hakerimin e bankave amerikane.[19] Konflikti midis Iranit dhe Shteteve të Bashkuara është quajtur "lufta e parë kibernetike e njohur e historisë" nga Michael Joseph Gross në mesin e vitit 2013.[20]
Ngjarjet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Gusht 2014: Një zyrtar i IDF-së i tha shtypit se Irani ka nisur sulme të shumta të rëndësishme kundër infrastrukturës së internetit të Izraelit.[21]
- 31 Mars 2015: Pati një ndërprerje masive të energjisë elektrike për 12 orë në 44 nga 81 provincat e Turqisë, duke mbajtur 40 milionë njerëz. Stambolli dhe Ankaraja ishin ndër vendet që pësuan ndërprerje të energjisë elektrike. Sipas Observer.com, hakerat iranianë, ndoshta Ushtria Kibernetike iraniane, ishin pas ndërprerjes së energjisë.[22]
- Qershor 2017: Daily Telegraph raportoi se zyrtarët e inteligjencës arritën në përfundimin se Irani ishte përgjegjës për një sulm kibernetik në Parlamentin Britanik që zgjati 12 orë që komprometoi rreth 90 llogari të postës elektronike të deputetëve. Motivi i sulmit është i panjohur, por ekspertët sugjeruan se Korpusi i Gardës Revolucionare Islamike mund të përdorë luftën kibernetike për të minuar marrëveshjen bërthamore të Iranit.[23]
- Janar 2022: Faqja e internetit e gazetës izraelite Jerusalem Post dhe llogaria në Twitter e gazetës Maariv hakerohen nga hakerë të dyshuar iranianë. Përmbajtja e faqes në internet u zëvendësua me një kërcënim për të shënjestruar Qendrën Kërkimore Bërthamore Shimon Peres Negev dhe një referencë të dukshme për Kasem Soleimani i cili u vra saktësisht dy vjet më parë në Bagdad, Irak.[24][25]
- Mars 2022: Sulmet kibernetike në shkallë të gjerë u nisën kundër uebsajteve të shumta të qeverisë izraelite, gjoja nga Irani si hakmarrje për operacionet e dështuara të Mossad, megjithëse as atribuimi i sulmit dhe as operacionet e supozuara të Mossad nuk mund të konfirmoheshin që nga marsi 2022. Drejtoria Kombëtare Kibernetike shpalli një shtet emergjente si rezultat i sulmeve dhe burime të paidentifikuara të mbrojtjes thanë për mediat se ishte ndoshta sulmi kibernetik më i madh ndonjëherë kundër Izraelit.[26][27]
- Nëntor 2022: Hakerët iranianë sulmuan rrjetet shqiptare.[28][29]
- Nëntor 2022: 17 sisteme të rrjeteve amerikane u shndërruan në kripto miniera për shkak të cenueshmërisë ekzistuese të pambrojtur.[30]
- 2023 ransomware-i Moneybird u përdor nga Agrius kundër popullit izraelit.[31] Sulmi kibernetik ndaj universitetit izraelit u fajësua nga Ministria iraniane e Inteligjencës.[32] Sulmet që i atribuohen iranianëve kishin në shënjestër portet izraelite dhe portet e Haifës.[33]
- Dezinformimi masiv i sponsorizuar nga shteti kishte në shënjestër iranianët në vitin 2023.[34]
Komanda dhe kontrolli[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Forcat e armatosura iraniane instalojnë aplikacione malver për spiunazh në telefonat android.[35] Aplikacionet mund të vjedhin identitetin e viktimave sipas Microsoft.[36]
Llogaritë iraniane të pezulluara[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Më 5 maj 2020, Reuters raportoi, duke cituar një raport mujor në Facebook, se media shtetërore iraniane kishte shënjestruar qindra llogari të rreme të mediave sociale për të përhapur fshehurazi mesazhe pro-iraniane, në internet, të paktën që nga viti 2011, për transmetim të fshehtë të mesazheve promovuese në internet në favor të Iranit për të synuar votuesit në vende duke përfshirë Britaninë dhe Shtetet e Bashkuara.[37] Llogaritë u pezulluan për sjellje të koordinuar joautentike, e cila hoqi 8 rrjete në javët e fundit, duke përfshirë një në lidhje me Transmetuesin e Republikës Islamike të Iranit.[38]
Shiko edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Joshi, Shashank. "Iran, the Mossad and the power of cyber-warfare". Arkivuar nga origjinali më 3 tetor 2013. Marrë më 18 mars 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Iran's military is preparing for cyber warfare". The Telegraph. 3 tetor 2013. Arkivuar nga origjinali më 10 gusht 2018. Marrë më 18 mars 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Bastani, Hossein (13 dhjetor 2012). "Structure of Iran's Cyber Warfare". Institut Français d’Analyse Stratégique. Arkivuar nga origjinali më 23 maj 2019. Marrë më 18 mars 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Siboni, Gabi; Kronenfeld, Sami (3 prill 2014). "Developments in Iranian Cyber Warfare, 2013–2014". INSS Insight. Institute for National Security Studies. Arkivuar nga origjinali më 5 janar 2020. Marrë më 18 mars 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Israeli Think Tank Acknowledges Iran as Major Cyber Power, Iran Claims its 4th Biggest Cyber Army in World". Hack Read. 18 tetor 2013. Arkivuar nga origjinali më 30 maj 2019. Marrë më 18 mars 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "- IRANIAN CYBER THREAT TO THE U.S. HOMELAND". www.govinfo.gov. Arkivuar nga origjinali më 2021-10-28. Marrë më 2021-10-28.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Iran 'hides spyware in wallpaper, restaurant and games apps'". BBC News. 8 shkurt 2021. Arkivuar nga origjinali më 2021-08-07. Marrë më 2021-10-28.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "شکست حملات سایبری در مقابل"دژفا"". 2020-02-09. Arkivuar nga origjinali më 2020-02-09. Marrë më 2021-10-28.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "آغاز جلسه علنی مجلس/ طرح تشکیل سازمان پدافند غیرعامل در دستور". 6 nëntor 2022. Arkivuar nga origjinali më 13 nëntor 2022. Marrë më 13 nëntor 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Stuxnet and the Future of Cyber War". James P. Farwell and Rafal Rohozinski.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Sanger, David E. (1 qershor 2012). "Obama Order Sped Up Wave of Cyberattacks Against Iran". The New York Times. Arkivuar nga origjinali më 1 qershor 2012. Marrë më 1 qershor 2012.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "US General: Iran's Cyber War Machine 'A Force To Be Reckoned With'". Business Insider. Arkivuar nga origjinali më 2019-04-02. Marrë më 2017-11-14.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Stuxnet and the Future of Cyber War". James P. Farwell and Rafal Rohozinski.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "US General: Iran's Cyber War Machine 'A Force To Be Reckoned With'". Business Insider. Arkivuar nga origjinali më 2019-04-02. Marrë më 2017-11-14.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ McElroy, Damien (2 tetor 2013). "Iranian cyber warfare commander shot dead in suspected assassination". The Telegraph. Arkivuar nga origjinali më 7 tetor 2019. Marrë më 18 mars 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Iran accuses Israel of failed cyber attack". Reuters. 5 nëntor 2018. Arkivuar nga origjinali më 2020-05-28. Marrë më 2018-11-06.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Iran accuses Israel of failed cyber attack - CNA". Arkivuar nga origjinali më 2019-09-10. Marrë më 2018-11-06.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Turak, Ryan Browne,Natasha. "Hacktivists seek to aid Iran protests with cyberattacks and tips on how to bypass internet censorship". CNBC (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2023-01-13. Marrë më 2023-03-09.
{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja) - ^ "US General: Iran's Cyber War Machine 'A Force To Be Reckoned With'". Business Insider. Arkivuar nga origjinali më 2019-04-02. Marrë më 2017-11-14.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Silent War" Arkivuar 2014-11-15 tek Wayback Machine July 2013 Vanity Fair
- ^ Joseph Marks (22 prill 2015). "Iran launched major cyberattacks on the Israeli Internet". Politico. Arkivuar nga origjinali më 10 nëntor 2014. Marrë më 27 prill 2015.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Micah Halpern (22 prill 2015). "Iran Flexes Its Power by Transporting Turkey to the Stone Age". Observer. Arkivuar nga origjinali më 14 dhjetor 2019. Marrë më 27 prill 2015.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Iran blamed for cyberattack on Parliament that hit dozens of MPs, including Theresa May". The Telegraph. 14 tetor 2017. Arkivuar nga origjinali më 6 dhjetor 2017. Marrë më 6 dhjetor 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Israel's Jerusalem Post Website Hacked". Reuters. 3 janar 2022. Arkivuar nga origjinali më 2022-01-03. Marrë më 2022-01-03.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Jerusalem Post website hacked with Iran warning on anniversary of Soleimani killing". The Times of Israel. Arkivuar nga origjinali më 2022-01-03. Marrë më 2022-01-03.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Yonah Jeremy Bob (2022-03-14). "Cyberattack against Israeli sites follows reports of failed Mossad op against Iran". The Jerusalem Post. Arkivuar nga origjinali më 2022-03-14. Marrë më 2022-03-14.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Yaniv Kubovich. "Israeli Government Sites Crash in Cyberattack". Haaretz. Arkivuar nga origjinali më 2022-03-14. Marrë më 2022-03-14.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "New Entries in the CFR Cyber Operations Tracker: Q3 2022". Council on Foreign Relations (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2023-04-26. Marrë më 2023-03-09.
- ^ Agencies. "Albania cuts diplomatic ties with Iran, boots out diplomats over July cyberattack". www.timesofisrael.com (në anglishte amerikane). Arkivuar nga origjinali më 2022-11-17. Marrë më 2023-03-09.
- ^ "Iranian hackers compromise US government network in cryptocurrency generating scheme, officials say". Arkivuar nga origjinali më 2022-11-17. Marrë më 2022-11-17.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Iranian hacker group Agrius launches Moneybird ransomware attacks on Israeli entities". www.2-spyware.com (në anglisht). 2023-05-25. Marrë më 2023-05-25.
- ^ Kleinman, Danielle (2023-03-07). "Iran Launches Cyberattack on Israeli University". FDD (në anglisht). Marrë më 2023-05-25.
- ^ "Iran suspect in cyberattack targeting Israeli shipping, financial firms - Al-Monitor: Independent, trusted coverage of the Middle East". www.al-monitor.com (në anglisht). 2023-05-24. Marrë më 2023-05-25.
- ^ https://www.axios.com/2023/05/02/iran-disinformation-wars-microsoft
- ^ "Lookout Discovers Android Spyware Tied to Iranian Police Targeting Minorities: BouldSpy". Arkivuar nga origjinali më 2023-05-01. Marrë më 2023-04-30.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Rinse and repeat: Iran accelerates its cyber influence operations worldwide". 2 maj 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Facebook says it dismantles disinformation network tied to Iran's state media". REUTERS. 5 maj 2020. Arkivuar nga origjinali më 21 gusht 2021. Marrë më 28 tetor 2021.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Facebook says it dismantles disinformation network tied to Iran's state media". REUTERS. 5 maj 2020. Arkivuar nga origjinali më 21 gusht 2021. Marrë më 28 tetor 2021.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)