Moldavia (rajon historik)

Ky artikull është rreth Ky artikull merret me ish principatën e Moldavisë (Shekujt XIV-XIX) dhe jo me Republikën e Moldavisë. Për përdorime të tjera, shiko Moldavia (rajon historik) (disambiguation).

Harta e rajonit historik të Moldavisë

Rajoni i Moldavisë (Rumanisht: Moldova) është një rajon gjeografik dhe historik dhe ish principatë në Evropën Lindore, që korrespondon me territorin mes Karpatetve Lindore dhe lumit Dnjestër. Një shtet fillimisht i pavarur dhe më vonë autonom, ka ekzistuar nga shekulli XIV deri në vitin 1859, kur është bashkuar me Vllahinë si bazë e shtetit modern Rumun,ndërsa në periudha të ndryshme kohe, ky shtet përfshinte rajonin e Besarabisë (në Budjakun), të gjithë Bukovinën (nën udhëheqjen e Stefanit të Madh) dhe Pokutjën. Pjesa perendimore e Moldavisë është tani pjesë e Rumanisë, pjesa lindore i takon Republikës së Moldavisë, ndërsa pjesët veriore dhe jug-lindore janë pjesë e territoreve të Ukrainës.

Gjeografia

Rajoni i Moldavisë, e pa zgjerimin më e madhe në shekullin e XV kur territorit historik i Moldavisë, ishte i kufizuar me:

• në perëndim nga Malet Karpate dhe Transilvania,
• në veri dhe në lindje nga lumi Dnjestër, Polonia, Lituania dhe Tatarët e Krimesë,
• jug-lindje nga Danubi dhe Deti i Zi (ku kishte në zotërim Ishullin e Gjarprit)
• në jug-perëndim nga lumenjtë Siret dhe Milkov dhe Vllahia.

Kryeqytete të vendit ishin rradhazi Baia dhe Sireti (1343-1388), Suceava (1388-1564) dhe Iaşi (1564-1859).

Historia

Nën udhëheqjen e princave dhe Stefanit të Madh, Moldavia ka arritur të ruajë pavarësinë e saj nga osmanët dhe të përballet me dyndjet e shumta si ato të Tatarëve. Moldavia është një shtet haraçpagues në shekullin e XVI ndaj Perandorisë Osmane dhe në shekullin XVIII autonomia e saj ulut ndjeshëm. Në 1775, Perandoria Osmane i jep Bukovinën (në veri të Moldavisë) Perandorisë së Habsburgëve dhe në 1812 i dha Rusisë Besarabinë (territorin midis lumenjve Prut dhe Dnjestër). Në 1856, tre qarqet në jug të Besarabisë (Cahul dhe Ismail Bolgrad) kthehet si pjesë e Moldavisë. Në 1859, Moldavia bashkohet me Vllahinë, për të formuar Principatat e Bashkuara që në vitin 1862 quhen Rumani, të udhëhequr nga Alexandru Ioan Cuza.

Në 1918, Besarabisë dhe Bukovina do të bashkohen me Rumaninë, por këto rajone (përveç Bukovina qendrore dhe jugore) do të pushtohen nga Bashkimi i Republikave Socialiste Sovjetike (BRSS) në 1940 dhe 1944, duke formuar një republikë te pavarur sovjetike. Disa pjesë të Moldavisë historike (Bukovina, Herta Qarkut, dhe jugore Bessarabia Hotin - i njohur gjithashtu si Bessarabia e vjetër) janë tani pjesë e Ukrainës.

Petru Rareş, Bogdani i III-të dhe Stefani i Madh — afresk në Manastirin Dobrovat

Lidhej të jashtme

• Dimitrie Cantemir-Descrierea Moldovei Arkivuar 18 tetor 2007 tek Wayback Machine
• The Princely Court in Bacău - images, layouts (at the Romanian Group for an Alternative History Website)
• Original Documents concerning both Moldavia and other Romania Principalities during the Middle Ages (at the Romanian Group for an Alternative History Website)
• Pilgrimage and Cultural Heritage Tourism in Moldavia Arkivuar 4 shkurt 2012 tek Wayback Machine
• Painted Churches in Bukovina
• Medieval Coins of Moldavia and Wallachia Stampa:Ro Stampa:En icon