Nacionalizmi venecian
.svg)
Nacionalizmi venecian (gjithashtu venetizmi,[1] nga emri në venecianisht/italisht, venetismo) është një lëvizje politike nacionaliste, por kryesisht rajonaliste, aktive kryesisht në Veneto, Itali, si dhe në pjesë të tjera të ish-Republikës së Venedikut.
Në përgjithësi, venetistët nxisin identitetin e veçantë venecian dhe rizbulimin e trashëgimisë, traditave, kulturës dhe gjuhës së Republikës së Venedikut dhe/ose kërkojnë më shumë autonomi apo edhe pavarësi për Veneton nga Italia.[2][3][4] Sipas gazetarit Paolo Posamai, venetizmi është "sforcim i Venetos dhe venecianëve drejt njohjes së identitetit dhe autonomisë së tyre".[5] Venetizmi është një lëvizje e gjerë,[6] i cili përfundimisht përfshin partitë venetiste, veçanërisht Liga Veneta, por gjithashtu përfshin njerëz nga disa parti politike. Në vitin 1982, Gofredo Parise, një shkrimtar dhe gazetar, shkroi: "Venetoja është atdheu im. [...] Edhe nëse ekziston një Republikë e Italisë, kjo ide abstrakte nuk është Atdheu im [...]. Ne venecianët kemi udhëtuar në të gjithë botën, por Atdheu ynë, ai për të cilin do të luftonim nëse do të ishte e nevojshme të luftonim, është Venetoja [...] Kur shoh "Lumi i shenjtë për Atdheun" të shkruar në urat që përshkojnë Piaven, unë jam i prekur, jo sepse mendoj për Italinë, por më tepër sepse mendoj për Veneton”.[7][8]
Shumica e venetistëve e konsiderojnë Veneton një komb të ndryshëm nga Italia dhe disa refuzojnë vlefshmërinë e rezultatit të referendumit përmes të cilit Venetoja (ose, më mirë, Venecia) u bashkua me Italinë në 1866.[9][10][11][12] Disa prej tyre kanë propozuar prej kohësh një ribotim të atij referendumi dhe një fushatë për pavarësinë e Venecisë, një vend që do të përbëhet nga territoret e Republikës historike të Vendeikut, që mbulon Veneton, Friuli-Venecia Xhulian dhe pjesë të mëdha të Lombardisë (provinca e Breshas, provinca e Bergamos, zona rreth Kremas dhe një pjesë e provincës së Mantovës).[13] Propozimi, sa i përket vetëm Venetos, së fundmi ka fituar mbështetjen e Liga Venetas, Qeverisë së Venetos dhe shumicës së Këshillit Rajonal të Venetos, i cili miratoi një projektligj që synon organizimin e referendumit në 2014. Gjykata Kushtetuese vendosi që referendumi të ishte në kundërshtim me Kushtetutën, por autorizoi një referendum autonomie, i cili u zhvillua më 22 tetor 2017: 57.2% e venecianëve morën pjesë në referendum dhe 98.1% votuan "po". Për rrjedhojë, presidenti i Venetos, Luka Zaia, nisi një negociatë me qeverinë italiane.
Edhe pse zakonisht i referohet të gjithë lëvizjes autonomiste veneciane,[14] termi "venetizëm" përdoret ndonjëherë për të identifikuar venetistët e orientuar nga kultura, venetistët e ashpër ose ata venetistë që refuzojnë konceptin e Padanisë, një vend i propozuar nga Lega Nord/Lega, nga e cila Liga Veneta (partia më e suksesshme venetiste deri më tani) ka qenë seksioni "kombëtar/rajonal" në Veneto. Alberto Xhardin, një botues pro pavarësisë dhe i vetëshpallur më vonë Dozhi i 121-të[15] i cili mbështet bojkotin e zgjedhjeve italiane, ofron një interpretim tjetër duke e konsideruar "venetizmin" një "koncept partizan, që është pjesë e sistemit politik italian (venetistët, si socialistët, komunistët, PD-ja, PdL-ja, etj.)”.[16]
- ^ "Venice Wants to Secede from Italy". VICE. 21 mars 2014. Marrë më 23 gusht 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Perché il Veneto non si sente Italia". 8 gusht 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ ""Veneto Texas d'Italia": l'Analista politico Giovanni Collot di Conegliano in redazione". 17 shtator 2017. Arkivuar nga origjinali më 6 shkurt 2020. Marrë më 14 gusht 2024.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "La questione Veneta". 23 tetor 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Francesco Jori, Dalla Łiga alla Lega. Storia, movimenti, protagonisti, Marsilio, Venice 2009, p. 98
- ^ "Dai venetisti "anni '20" all'assalto del Campanile, ribellismo mai sopit"". 22 tetor 2016. Arkivuar nga origjinali më 24 tetor 2016. Marrë më 2016-10-24.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Goffredo Parise, Corriere della Sera, 7 February 1982
- ^ "Il Veneto è la mia Patria" (në italisht). Arkivuar nga origjinali më 2016-02-21.
- ^ Ettore, Beggiato (1998). 1866: la grande truffa. Padua: Editrice Universitaria.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Borsetto, Giampaolo (2006). Venezia 1866: el grande inbrogio. El plebisito de l'anexion a l'Italia. Treviso: Raixe Venete.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Zanon, Luigi (2000). "1866: anno della vergogna italiana. 19 ottobre 1866: giorno di lutto per le genti venete" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 15 korrik 2011.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "L' Italia è occupante abusivo del Lombardo-Veneto | L'opinione di Loris Palmerini". Palmerini.net. 2 gusht 2007. Marrë më 18 tetor 2011.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Venetia". Iveneti.org. Arkivuar nga origjinali më 1 tetor 2011. Marrë më 18 tetor 2011.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Veneto, autonomisti anche a sinistra – Repubblica.it " Ricerca". Ricerca.repubblica.it. 16 tetor 2006. Marrë më 18 tetor 2011.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Venezia ha il suo 121° doge, eletto alberto gardin". 23 tetor 2016.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ ""INDIPENDENZA VENETA" / cena lavoro 15 aprile 2009". Forum Radicali.it. 21 shtator 2008. Marrë më 18 tetor 2011.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)