Asllan Maskadov
Asllan (Halid) Alieviç Maskadov (21 shtator 1951 - 8 mars 2005) ishte presidenti i tretë i Republikës Çeçene të Ishkerisë dhe një nga udhëheqësit më të mëdhenj të luftëtarëve çeçenë. Ai luajti një rol të madh në fitoren çeçene në luftën e parë çeçene, e cila rezultoi në themelimin e Republikës Çeçene të Ishkerisë, president i së cilës u zgjodh në janar të 1997-s. Me fillimin e luftës së dytë çeçene në gusht 1999-s, ai mori drejtimin e rezistencës së armatosur çeçene kundër forcave të ushtrisë ruse, derisa u vra në fshatin Tolstoy-Yurt, në Çeçeninë veriore, në Mars të 2005-s.
| Asllan Maskadov | |
|---|---|
| Aslan Ali Kӏant Mashadan
(ne gjuhën çeçene) | |
| [1] | |
| Pozicionet | |
| Presidenti i Ishkerisë (3) | |
| Në detyrë12 shkurt 1997 - 8 mars 2005 | |
| informata personale | |
| Lindja | 21 shtator 1951 |
| Vdekja | 8 mars 2005 (53 vjeç) |
| shkaku i vdekjes | Plagë me armë zjarri |
| Shtetësia | Bashkimi Sovjetik, Çeçeni, Ishkeri
|
| Feja | Mysliman Sunit |
| gruaja | Kasime Maskadov |
| Jeta praktike | |
| Profesioni | Politike |
| partisë | Partia Komuniste Sovjetike |
| Shërbim ushtarak | |
| besnikërinë | Bashkimi Sovjetik |
| Dega | Ushtria e Kuqe |
| Rendit | Gjeneral Kolonel
i Ushtrisë |
| Betejat dhe luftërat | Lufta e Parë Çeçene , Beteja e Groznit , Lufta e Dytë Çeçene |
| Çmimet | |
| Urdhri i Shërbimit ndaj Atdheut në Forcat e Armatosura Sovjetike, shkalla e dytë
Medalje shërbimi pa të meta Medalja Jubilare "70 Vjet e Forcave të Armatosura Sovjetike" Urdhri i Shërbimit të Atdheut në Forcat e Armatosura të BRSS, klasi i tretë Medalja Jubilare "60 Vjet e Forcave të Armatosura Sovjetike" Medalje shërbimi pa të meta, klasi i dytë | |
| Nënshkrimi | |
| [2] | |
![[1]](https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%B5%D9%84%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AE%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%81#/media/%D9%85%D9%84%D9%81:Aslan_Maskhadov.jpg){kind=link}
![[2]](https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%B5%D9%84%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AE%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%81#/media/%D9%85%D9%84%D9%81:Signature_of_Aslan_Maskhadov.png){kind=link}
Lindja dhe edukimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Më 21 shtator 1951, Asllan Maskadovi lindi në Karaganda, Kazakistanin Sovjetik, jashtë Çeçenisë gjatë periudhës së mërgimit të detyruar të imponuar nga Stalini mbi popullin çeçen në vitin 1944. Familja u kthye më pas në Çeçeni në 1957, kur Asllani ishte gjashtë vjeç. Maskadovi iu bashkua Ushtrisë Sovjetike, mori arsimin e tij ushtarak në Gjeorgjinë fqinje dhe u diplomua në Kolegjin e Artilerisë në Tbilisi në 1972. Më pas mori një diplomë nga Instituti i Lartë i Artilerisë në Leningrad në 1981.
Fillimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Maskadov punoi si oficer në artilerinë sovjetike dhe nga viti 1972 deri në 1978. Ai shërbeu në Lindjen e Largët të Rusisë në Ussuriysk . Midis 1981 dhe 1986, ai shërbeu në një regjiment artilerie në Hungari, më pas shërbeu në Distriktin Ushtarak në Baltik dhe ishte një nga pjesëmarrësit në fushatën e Ushtrisë Sovjetike për të shtypur përpjekjen për pavarësi të Lituanisë në 1991. Maskadovi doli në pension nga Ushtria Sovjetike në 1992 me gradën e kolonel, pasi iu dha Urdhri i "Shërbimit të Atdheut në Forcat e Armatosura" të shkallës së dytë dhe të tretë gjatë shërbimit të tij në ushtrinë ruse. . Pas kthimit në vendin e tij, ai mori komandën e Mbrojtjes Civile midis fundit të 1992 dhe nëntorit 1993, më pas u emërua Shef i Shtabit të Forcave të Armatosura Çeçene.
Lufta e Parë Çeçene
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Artikuj kryesore: الحرب الشيشانية الأولى
Në dhjetor 1994, kur shpërtheu Lufta e Parë Çeçene, Maskadovi ishte një figurë e shquar ushtarake çeçene gjatë luftës dhe luajti një rol të madh në fitoren e Çeçenisë ndaj forcave ruse. Si ishte Zv. Kryetari i Parë i Këshillit të Mbrojtjes dhe Shef i Shtabit të forcave çeçene, Maskadovi organizoi mbrojtjen e kryeqytetit Groznit gjatë Betejës së Groznit në nëntor 1994 . Në shkurt 1995, Presidenti Dzhokar Dudajev e emëroi atë komandant të përgjithshëm të trupave. Në qershor 1995, Maskadovi mori pjesë në bisedimet e paqes në Grozni për të gjetur një zgjidhje për krizën në Çeçeni. Në qershor 1996, Maskadovi nënshkroi për palë çeçene një protokoll për një takim të komisionit për armëpushimin dhe masat për zgjidhjen e konflikteve të armatosura në Çeçeni, në negociatat që u zhvilluan në Nazran në Republikën fqinje të Ingushetisë. Në gusht 1996, pasi forcat çeçene rrethuan Groznin, Maskadovi nënshkroi me Alexander Lebed më 31 gusht 1996 Marrëveshjen e Kasavjurit, e cila çoi në një armëpushim dhe një traktat paqeje të nënshkruar nga Maskadovi me Presidentin rus Boris Jeltsin, i cili vendosi një fundin e Luftës së Parë çeçene.
Midis dy luftërave dhe marrjes së tij të presidencës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Më 17 tetor 1996, Maskadov u emërua Kryeministër i Çeçenisë, duke mbajtur postet e Shefit të Shtabit dhe Ministrit të Mbrojtjes. Më pas Maskadovi u propozua për postin e Presidentit të Çeçenisë më 3 dhjetor 1996. Në janar 1997, në Çeçeni u mbajtën zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare demokratike dhe të lira sipas kushtetutës çeçene të miratuar në mars 1992, nën kujdesin e Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë. Rivalët e tij ishin Shamil Basajevi dhe Selimkan Jandarbiev.Maskadov fitoi me një shumicë prej 60% të votave në ato zgjedhje, duke u bërë kështu presidenti i tretë i zgjedhur i Çeçenisë. Maskadovi e mori detyrën më 12 shkurt 1997 dhe gjithashtu mbajti postin e kryeministrit dhe anulloi postin e Ministrit të Mbrojtjes, të cilin e mbante që nga fundi i vitit 1996. Maskadovi mbeti gjithashtu në postin e Komandantit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura Çeçene. Më 12 maj 1997, Maskadov nënshkroi një traktat paqeje me Jeltsinin në Kremlin.
Kur ai mori detyrën, kushtet e brendshme ishin të vështira, pasi gati gjysmë milioni njerëz (40% e popullsisë së Çeçenisë së paraluftës) ishin zhvendosur brenda vendit dhe jetonin në kampe refugjatësh ose në fshatra me popullsi të dendur. Përveç ekonomisë së shkatërruar, [1] situata ishte e tensionuar edhe me komandantët e batalioneve ushtarake, të cilët nuk kishin ndërmend të çmobilizonin forcat e tyre në këto kushte, të cilat në mesin e vitit 1998 numëronin 300 milici jashtë fushëveprimit të Forcat e Armatosura çeçene, Kjo e bëri të vështirë për misionin politik të Maskadovit. Në frontin e sigurisë, vendi ishte në një gjendje kaosi pasi krimi i organizuar dhe krimet e rrëmbimit u përhapën, gjë që bëri të nevojshme zbatimin e disa ekzekutimeve publike të disa kriminelëve, dhe disa grupeve fundamentaliste islamike, , e cila rezultoi në një gjendje ndarjeje mes fondamentalistëve dhe nacionalistëve çeçenë. Në shkurt 1999, Maskadovi ofroi zbatimin e ligjit islamik dhe themelimin e gjykatave të Sheriatit për të bashkuar radhët me fondamentalistët. [2] Pas zgjedhjeve presidenciale, ai ishte gjithashtu ishte i prirur për ribashkim, kështu që nxori një dekret duke emëruar Basajevin fillimisht si zëvendës shef të Shtabit të Ushtrisë Çeçene dhe më pas duke e bërë atë zëvendëskryeministër.
Gjatë asaj periudhe, Maskadov i mbijetoi disa atentateve të dështuara më 23 korrik 1998, 21 mars dhe 10 prill 1999, në të cilat sulmuesit përdorën raketa dhe bomba antitank, në të cilat ai u padit zyrtarisht nga shërbimet e inteligjencës ruse.
Lufta e dytë çeçene
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Artikulli kryesor: الحرب الشيشانية الثانية
Në verën e vitit 1999, ai dënoi përpjekjen dhe retorikën e Basajevit për të bërë luftë për të detyruar rusët të largoheshin nga Republika fqinje e Dagestanit.[3] Më 1 tetor 1999, rusët e shfrytëzuan pushtimin e Dagestanit dhe bombardimet e rezidencave ruse për t fajësuar çeçenët, ku kryeministri rus Vladimir Putin deklaroi se autoriteti i Presidentit Maskadov dhe parlamentit të tij ishte bërë i paligjshëm. Putiin dërgoi trupa ruse në Çeçeni Më 30 shtator 1999, Putin premtoi një fitore të shpejtë dhe vendimtare.
Më 11 tetor 1999, Maskadovi paraqiti një plan paqeje të bazuar në një fushatë kundër udhëheqësve të batalioneve disidentë, por rusët e refuzuan ofertën. Në këmbim, Maskadovi shpalli luftën e shenjtë për të kundërshtuar sulmet e ushtrisë ruse, shpalli ligjin ushtarak dhe thirri forcat rezervë në Çeçeni. Ai ishte një nga udhëheqësit që mori pjesë në Betejën e Groznit . Por pas tërheqjes së forcave çeçene nga kryeqyteti i shkatërruar, Maskadovi mori pjesë në luftën guerile të zhvilluar nga çeçenët kundër forcave ruse dhe u bë i dyti në listën e të kërkuarve në Rusi pas Basajevit, ku Rusia ofroi një shpërblim të vlerësuar në 10 milionë. dollarë për arrestimin e tij, ku ai u pa si udhëheqësi zyrtar politik i forcave çeçene gjatë luftës. Maskadovi ofroi gatishmërinë e tij për të zhvilluar bisedime të pakushtëzuara paqeje për të gjetur një zgjidhje politike nga pala ruse disa herë vetëm në vitin 2000, dhe e përsëriti ofertën në vitet në vijim, por lutjet e tij u injoruan gjithmonë nga rusët.
Maskhadov bëri thirrje për rezistencë të armatosur kundër pushtimit rus dhe dënoi sulmet ndaj civilëve. Ai gjithashtu mbështeti vrasjen e presidentit çeçen pro-rus Ahmed Kadjrov në Çeçeni, ndërsa dënoi vrasjen nga Rusia të ish-presidentit çeçen Selimkhan Jandarbiev në Katar në vitin 2004. Maskadovi shpesh mohoi përgjegjësinë për aktet vetëvrasëse kundër civilëve rusë nga pasuesit e Basajevit dhe nxirrte deklarata dënuese përmes folësve jashtë vendit si Ahmed Zakajevi në Londër. Sidoqoftë, rusët pretendojnë se më 24 tetor 2002, komunikimet radiofonike të mesazheve nga Maskadovi që bënin thirrje për intensifikimin e aktiviteteve vetëvrasëse në territorin rus u përgjuan. [2] Ata gjithashtu pretenduan se dy nga pjesëmarrësit pranuan përfshirjen e Maskadovit në krizën e pengjeve në teatrin e Moskës . [2] Edhe pse ai fillimisht mohoi përgjegjësinë për sulmin e vitit 2004 në Nazran, në të cilin u vranë 98 policë, në korrik 2004 Maskadovi mori përgjegjësinë për sulmet. Në të njëjtin muaj, ai premtoi sulme të ngjashme, duke u zotuar se do të sulmonte fituesin e zgjedhjeve të ardhshme presidenciale në Çeçeni sepse ishte një president i paligjshëm. [2]
Në vitin 2004, Rusia e akuzoi atë për përfshirje në krizën e pengjeve të shkollës në Beslan dhe e dënoi me akuza për terrorizëm. Sipas BBC, Maskadovi e mohoi këtë, duke denoncuar incidentin dhe duke i përshkruar autorët e operacionit si "të çmendur për shkak të mizorive ruse".
Më 15 janar 2005, Maskadovi lëshoi një urdhër për të ndaluar të gjitha operacionet ushtarake, përveç rasteve të vetëmbrojtjes, brenda ose jashtë Çeçenisë, deri në fund të shkurtit, dhe bëri thirrje përsëri për negociata për t'i dhënë fund konfliktit në Çeçeni. Dhe një nga ndihmësit e tij e citoi atë të thoshte se ai nuk kërkon më pavarësinë, por të paktën kërkon "garanci që garantojnë ekzistencën e popullit çeçen". Çuditërisht, Basajevi u angazhua për një armëpushim të njëanshëm, por ai u prit me një refuzim kategorik nga udhëheqësit rusë dhe qeveria pro-ruse, duke refuzuar të pranojë negociatat.
Vdekja e tij
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Maskadovi u vra më 8 mars 2005, dhe u varros në një varr të panjohur, mes pretendimeve ruse se ai u vra nga Shërbimi Federal i Sigurisë Ruse (Inteligjenca Ruse), ku fshihej tek një i afërm. Gjatë operacionit, disa nga bashkëpunëtorët e tij u arrestuan dhe u dënuan me burgime të ndryshme me akuzën e pjesëmarrjes në grupe të armatosura pa leje dhe armëmbajtje pa leje. Në mesin e shokëve të tij në atë kohë ishte nipi i tij Haxhi Muradi, i cili tha kur mori në pyetje: "Xhaxhai im gjithmonë më thoshte: "Nëse goditem, më qëlloni, robëruesit e mi do të më trajtojnë më keq se Sadam Husejni". Më 24 prill 2006, autoritetet ruse refuzuan t'ia dorëzonin eshtrat e tij familjes së tij për varrim, duke përmendur se eshtrat e terroristëve nuk u dorëzohen familjeve të tyre, dhe se vendet e tyre të varrimit nuk shpallen sipas një ligji të nxjerrë më 20 mars 2003, i cili e shtyu familjen Maskadovit të niste një fushatë për të liruar eshtrat e tij ose për të zbuluar se çfarë ndodhi me trupin e tij. Më 15 shtator 2005, atij iu dha pas vdekjes titulli Gjeneral.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Identifikuesi i një individi në bazën e të dhënave FaG ID: https://www.findagrave.com/memorial/10620376 — Në emër të: Aslan Aliyevich Maskhadov — Qasur: 9 tetor 2017
↑ Shko deri te: AB BnF Identifikuesi: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb16778058w — Emri: Aslan Alievič Mashadov — Autori: Bibliothèque nationale de France — Titulli: Open ía Ple Farm — Licenca: Licencë falas
↑ Shko deri te: AB Person ID në Arkivin Munzinger: https://www.munzinger.de/search/go/document.jsp?id=00000022073 — Në emër të: Aslan Maschadow — Qasur: 9 tetor 2017
↑ Shko te: ABCT Rreth Aslan Maskhadov - BCC Arabisht Arkivuar më 7 mars 2016 në faqen e internetit Wayback Machine.
↑ Shko te: ABT Aslan (Khalid) Alievich Maskhadov (në anglisht) Arkivuar më 23 tetor 2008 në Wayback Machine.
^ Musa Muradov, Alla Barahova, Nikolai Gulko. Nga udhëheqja çeçene (në rusisht)
^ Aslan Maskhadov (në Rusisht) Arkivuar më 18 janar 2017 në Wayback Machine.
^ Vdekja e Aslan Maskhadov (në Rusisht) Arkivuar më 20 qershor 2008 në Wayback Machine.
^ Aslan Maskhadov (në anglisht) Arkivuar më 14 mars 2017 në Wayback Machine.
^ Profili - Business Weekly (në Rusisht)
^ Shkelja e të drejtave të njeriut në kontekstin e konfliktit të armatosur në Republikën çeçene (në anglisht) Arkivuar më 15 dhjetor 2016 në Wayback Machine.
^ Lufta e Parë Çeçene (në Rusisht)
^ Yeltsin dhe Maskhadov nënshkruajnë traktatin e paqes (në anglisht) Arkivuar më 30 prill 2017 në Wayback Machine.
^ Traktati i Paqes dhe bazat e marrëdhënieve të ndërsjella midis Federatës Ruse dhe Republikës Çeçene të Ichkeria (në anglisht)
^ Helmimi i Alexander Litvinenko dhe kthimi i KGP Free Press, Nju Jork, 2007. (ISBN 978-1-4165-5165-2). Arkivuar më 29 janar 2017 në faqen e internetit Wayback Machine.
^ Kultura e Çeçenisë: Historia dhe çështjet aktuale / At Turkana, Instituti i Etnologjisë dhe Antropologjisë. - 2002. - 382 f. — ISBN 5-02-008832-3 Arkivuar më 17 korrik 2007 në Wayback Machine.
^ Përfundoi koha (në Rusisht)
^ Amnesty International dënon ekzekutimet publike në Çeçeni (në anglisht) Arkivuar më 17 mars 2020 në faqen e internetit Wayback Machine.
^ "Letonia dënon ekzekutimet publike në Çeçeni" Arkivuar më 12 janar 2015 në Wayback Machine.
^ Fiksi politik bashkëkohor në Çeçeni (në rusisht) Arkivuar më 7 maj 2012 në Wayback Machine.
↑ Kërce deri në: A B C D
^ "Moska mohon përfshirjen në tentativën për vrasjen e Maskhadov" Arkivuar më 14 shkurt 2008 në Wayback Machine.
^ IGPI.RU: Rrjeti Polichsky: Republika Çeçene, Ichkeria, shtator 1999 (në rusisht) Arkivuar më 3 janar 2017 në Wayback Machine.
^ Informacion dhe ngjarje të Luftës së Dytë Çeçene (në Rusisht)
^ Avionët luftarakë rusë vrasin dhjetëra fshatarë (në anglisht) Arkivuar më 16 tetor 2015 në Wayback Machine.
^ Shërbimi Federal i Sigurisë i Rusisë paguan shpërblime deri në 300 milionë rubla për informacionin që do të ndihmonte në kapjen e drejtuesve të bandave (në rusisht)
^ Analizë: A është tepër vonë për bisedimet e paqes në Çeçeni? (në Anglisht)
^ Nurbashi Kulayev shtyn dënimin e personave të përfshirë në rrethimin e shkollës në Beslan për të enjten (në rusisht) Arkivuar më 5 mars 2016 në faqen e internetit Wayback Machine.
^ Pamjet video të inteligjencës ruse që provojnë përfshirjen e Maskhadov në aktin terrorist në Osetinë e Veriut (në Rusisht) Arkivuar më 9 prill 2016 në Wayback Machine.
^ Parlamentarët rusë përshëndesin vrasjen e Maskhadov (në anglisht) Arkivuar më 7 mars 2016 në Wayback Machine.
^ Çeçenia, Ichkeria gati për të ndërmjetësuar, pa parakushte (në rusisht)
^ Nekrologjia e BBC-së Aslan Maskhadov (në anglisht)
^ Çeçeni: Armëpushimi, pak mundësi për negociata
^ Çeçeni: Armëpushim apo mashtrim? (në Anglisht)
^ Kufoma e Aslan Maskhadov (në Rusisht)
^ Varri i Maskhadov i panjohur (në Rusisht) Arkivuar më 22 Prill 2017 në Wayback Machine.
^ Vrasja e Aslan Maskhadov (në Rusisht)
^ Fundi i rebelimit çeçen (në rusisht)
^ Operacionet ruse kundër terrorizmit (në rusisht)
^ Kaukazi: Maskhadov dhe Basayev ishin fshehur në një strehë (në rusisht) Arkivuar më 18 janar 2017 në Wayback Machine.
^ Kujtimi i Kaukazit: Ibn Aslan Maskhadov mohon rrëfimin zyrtar të vrasjes së liderit të separatistëve çeçenë (në rusisht)
^ Maskhadov u vra nga truprojat e tij më 30 qershor 2015 në Wayback Machine. (në Rusisht)
^ Vdekja e z. Maskhadov (në anglisht) Arkivuar më 17 tetor 2017 në Wayback Machine.
^ "Familja Maskhadov u kërkon udhëheqësve fetarë t'i ndihmojnë ata të marrin eshtrat e tij" (në anglisht) Arkivuar më 14 shkurt 2008 në Wayback Machine.
^ "Përpjekjet evropiane për t'i dorëzuar eshtrat e Maskhadov familjeve të tij për varrim" (në anglisht) Arkivuar më 14 shkurt 2008 në Wayback Machine.
^ Presidenti çeçen Abdolhalim Saadlayev nxjerr një dekret presidencial për të përjetësuar emrin e Aslan Maskhadov (në Rusisht) Arkivuar më 2 gusht 2011 në faqen e internetit Wayback Machine
- ^ "ثقافة الشيشان : التاريخ والقضايا الراهنة / الأب توركانا، معهد الإثنولوجيا والأنثروبولوجيا. — 2002. — 382 с." (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 11 shkurt 2005. Marrë më 9 mars 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c d "Robert Bruce Ware: Mythology and Political Failure in Chechnya". Chechnya: From Past to Future. Anthem Press. 2005. fq. 79–115. ISBN 978-1-84331-164-5.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ IGPI.