Komiteti Antifashist i Emigranteve Çame

Komiteti Antifashist i Emigrantëve Çamë ishte një organizatë e krijuar nga shqiptarët çamë, kur ata u dëbuan nga Greqia, me ndihmën e qeverisë së sapokrijuar komuniste të Shqipërisë. Ajo u krijua gjatë valës së parë të refugjatëve dhe synonte të lejonte Greqinë kthimin e çamëve në shtëpitë e tyre. Ata organizuan dy kongrese, miratuan një memorandum dhe dërguan delegatë në Greqi dhe në aleatët evropianë. Pas tre vitesh aktivitet, organizata nuk arriti, as të rialokonte çamët në Çamëri dhe as të ndërkombëtarizonte çështjen çame. Greqia nuk e pranoi që EDES kishte dëbuar çamët, duke thënë se ata ikën dhe se mund të ktheheshin, megjithëse kjo ishte e pamundur. Komuniteti ndërkombëtar nuk iu përgjigj lutjes së çamëve, por ata e pranuan fatkeqësinë humanitare. Që nga viti 1947, Komiteti u ngarkua me normalizimin e gjendjes së jetesës së refugjatëve çamë në Shqipëri. Në vitin 1951 çamëve iu dha me dhunë shtetësia shqiptare dhe komiteti u shpërbë. Çështja çame nuk mori sërish vrull deri në vitin 1991, kur u shemb regjimi komunist dhe u krijua Shoqëria Politike Atdhetare "Çamëria".

Prapavija

Artikulli kryesor: Dëbimi i shqiptarëve çamë

Në vitin 1913, zona e Çamërisë, si i gjithë Epiri i Jugut ra nën kontrollin grek.^[1] Shteti shqiptar u ankua se qeveria greke po persekutonte komunitetin mysliman çam, por nuk kishte asnjë provë për persekutim të drejtpërdrejtë shtetëror.^[2] Çamët myslimanë u llogaritën si pakicë fetare dhe disa prej tyre u transferuan në Turqi, gjatë shkëmbimit të popullsisë në vitin 1923,^[3] ndërsa prona u tjetërsua nga qeveria greke.^[4] Shqiptarët çamë ortodoksë numëroheshin si grekë dhe gjuha e tyre dhe trashëgimia shqiptare ishin nën presionin e asimilimit.^[5]

Pas pushtimit italian të Shqipërisë në vitin 1939, çamët u bënë një mjet i spikatur propagandistik për italianët. Si rrjedhojë, në prag të Luftës Greko-Italiane, popullsia e rritur mashkullore çame u internua nga autoritetet greke në kampet e internimit. Pas pushtimit të Greqisë, disa shqiptarë çamë bashkëpunuan me forcat italiane dhe gjermane, ndërsa afërsisht po aq morën pjesë në lëvizjet e rezistencës shqiptare dhe greke; megjithatë shumica mbeti e papërfshirë në luftë. Megjithatë, në vitin 1944, e gjithë popullsia çame myslimane u dëbua nga Greqia, nga një grup republikan i rezistencës, si rezultat i pjesëmarrjes së çamëve në grupin e rezistencës komuniste të Greqisë dhe bashkëpunimit me Boshtin e disa anëtarëve të minoritetit. Ky dëbim synonte të krijonte një kufi të spastrimit etnik dhe të lehtësonte lëvizjen antikomuniste pas luftës. Shumica e çamëve kaluan kufirin për në Shqipëri, ndërsa të tjerët formuan komunitete emigrantësh në Turqi dhe Shtetet e Bashkuara. Sot, pasardhësit e tyre vazhdojnë të jetojnë në këto vende, megjithëse përkatësia e tyre fetare ka ndryshuar ndjeshëm në dekadat e fundit. Në të njëjtën kohë, pakica ortodokse që mbeti në Greqi ka vuajtur nga shtypja e trashëgimisë dhe gjuhës së tyre për dekada.^[6]

Krijimi

Shqiptarët çamë myslimanë të arratisur në Shqipëri, u organizuan si refugjatë nga qeveria shqiptare e udhëhequr nga komunistët. Komiteti Antifashist i Emigrantëve Çamë u krijua që në vitin 1944, si pjesë e Frontit Antifashist Nacionalçlirimtar, të drejtuar nga komunistët, për të lobuar për kthimin e çamëve në shtëpitë e tyre dhe për të krijuar lehtësira për mbijetesën e tyre. kampet e refugjatëve që u krijuan në Shqipëri.^[7] Qeveria e re komuniste e Shqipërisë e pasluftës e çoi çështjen çame në Konferencën e Paqes në Paris për të kërkuar riatdhesimin e çamëve dhe kthimin e pronave të tyre, por nuk u dha përgjigje. Në të njëjtën kohë, ata krijuan kampe refugjatësh dhe shpërndanë çamë në të gjithë Shqipërinë, veçanërisht në rajone si Fieri, Durrësi dhe Tirana.^[7]

Qëllimet

Qëllimet e tyre ishin të ktheheshin në shtëpitë e tyre dhe të merrnin ndihmë për pronat e tyre të shkatërruara. Në një rezolutë prej gjashtë pikash ata kërkuan nga komuniteti ndërkombëtar:

Të ndërmerren hapa të menjëhershëm për të parandaluar vendosjen e elementëve të huaj në shtëpitë tona,

Që të gjithë çamët të riatdhesohen,

Që të gjitha pronat tona të kthehen [tek ne] dhe të gjitha dëmet në pronat tona të paluajtshme dhe të luajtshme të kompensohen,

Kjo ndihmë të jepet për të rindërtuar shtëpitë tona dhe për të rivendosur [njerëzit tanë],

Të ndërmerren hapa për të siguruar përfitimet që rrjedhin nga traktatet dhe mandatet ndërkombëtare, të tilla si siguria e të drejtave civile, politike dhe kulturore, dhe siguria e personit,

Që të gjithë personat përgjegjës për krimet e kryera të gjykohen dhe dënohen.
— Komiteti Antifashist i Emigrantëve Çamë,
— ^[8]

Udhëheqësit

Drejtuesit e çamëve ishin figura të shquara të luftës antifashiste çlirimtare si në batalionin e Çamërisë ashtu edhe në batalionin e IV "Ali Demi". Tahir Demi, Ali Demi, ishte pjesë e grupit drejtues të çamëve, përkrah Taho Sejko, Kasim Demi, Rexhep Çami, Vehip Demi, Dervish Dojakës dhe Hilmi Seitit.

Kongreset e refugjatëve

Në vitet e para të eksodit të tyre në Shqipëri, çamët organizuan kongrese, për të vlerësuar gjendjen e popullsisë së dëbuar.^[7]

Kongresi i Parë i Çamërisë

Kongresi i parë çam u mbajt në rrethana të vështira në fund të Luftës së Dytë Botërore. Ajo u organizua në qytetin e Konispolit, në pjesën shqiptare të Çamërisë, ku mijëra çamë u dëbuan me dhunë nga forcat e EDES. Kongresi u organizua në një kamp refugjatësh, ku ishin strehuar çamët, ndërsa qyteti ishte çliruar nga forcat gjermane vetëm disa muaj më parë. Në këtë kongres u miratua memorandumi, që iu dërgua fuqive aleate dhe u vendos se e vetmja zgjidhje për çështjen e tyre, ishte riatdhesimi i tyre në Çamëri dhe gjykimet e drejta për ata që i dëbuan.^[7]^[8]

Kongresi i Dytë i Çamërisë

Një vit më vonë, pasi çamët u dëbuan për herë të dytë, Komiteti organizoi një kongres të dytë më 23 shtator 1945. Vlora u zgjodh si vend për Kongresin e Dytë Çamë, pasi ishte kthyer në strehë për shumicën e çamëve, pas eksodit të tyre. ka më shumë se 10 kampe refugjatësh. Kongresi i dytë u finalizua me më shumë memorandume, të cilat iu dërguan Konferencës së Paqes në Londër dhe Misioneve të ndryshme Ushtarake Aleate në Shqipëri, duke kërkuar që të diskutohej çështja çame.^[7]

Referime

^ Clogg, Richard (2002). Concise History of Greece (Second Edition ed.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-80872-3.
^ Roudometof, Victor (2002). Collective memory, national identity, and ethnic conflict: Greece, Bulgaria, and the Macedonian question. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-97648-4. https://books.google.com/books?id=Xoww453NVQMC.
^ Fabbe, Kristin. "Defining Minorities and Identities - Religious Categorization and State-Making Strategies in Greece and Turkey". Presentation at: The Graduate Student Pre-Conference in Turkish and Turkic Studies, University of Washington, October 18, 2007.
^ Ktistakis, Yiorgos. "Τσάμηδες - Τσαμουριά. Η ιστορία και τα εγκλήματα τους" [Chams - Chameria. Their History and Crimes]
^ Dimitri Pentzopoulos, The Balkan Exchange of Minorities and Its Impact on Greece, C. Hurst & Co. Publishers, 2002, ISBN 1-85065-674-6, ISBN 978-1-85065-674-6, p. 128
^ Mazower, Mark. After The War Was Over: Reconstructing the Family, Nation and State in Greece, 1943-1960. Princeton University Press, 2000, ISBN 0-691-05842-3, pp. 25-26.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Vickers, Miranda. The Cham Issue - Albanian National & Property Claims in Greece. Paper prepared for the British MoD, Defence Academy, 2002.ISBN 1-903584-76-0
^ ^a ^b Cham Anti-Fascist Committee (1946). "Document of the Committee of Chams in exile, on Greek persecution of the Chams, submitted to the Human Rights Commission of the United Nations in 1946" (në shqip dhe anglisht). Tirana, Albania: Cham Anti-Fascist Committee. Arkivuar nga origjinali më 2010-06-17. Marrë më 2009-03-31.

[1] Clogg, Richard (2002). Concise History of Greece (Second Edition ed.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-80872-3.

[2] Roudometof, Victor (2002). Collective memory, national identity, and ethnic conflict: Greece, Bulgaria, and the Macedonian question. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-97648-4. https://books.google.com/books?id=Xoww453NVQMC.

[3] Fabbe, Kristin. "Defining Minorities and Identities - Religious Categorization and State-Making Strategies in Greece and Turkey". Presentation at: The Graduate Student Pre-Conference in Turkish and Turkic Studies, University of Washington, October 18, 2007.

[Ktistakis-4] Ktistakis, Yiorgos. "Τσάμηδες - Τσαμουριά. Η ιστορία και τα εγκλήματα τους" [Chams - Chameria. Their History and Crimes]

[5] Dimitri Pentzopoulos, The Balkan Exchange of Minorities and Its Impact on Greece, C. Hurst & Co. Publishers, 2002, ISBN 1-85065-674-6, ISBN 978-1-85065-674-6, p. 128

[Mazower-6] Mazower, Mark. After The War Was Over: Reconstructing the Family, Nation and State in Greece, 1943-1960. Princeton University Press, 2000, ISBN 0-691-05842-3, pp. 25-26.

[Vickers,_Miranda_2002-7] Vickers, Miranda. The Cham Issue - Albanian National & Property Claims in Greece. Paper prepared for the British MoD, Defence Academy, 2002.ISBN 1-903584-76-0

[Elsie-8] Cham Anti-Fascist Committee (1946). "Document of the Committee of Chams in exile, on Greek persecution of the Chams, submitted to the Human Rights Commission of the United Nations in 1946" (në shqip dhe anglisht). Tirana, Albania: Cham Anti-Fascist Committee. Arkivuar nga origjinali më 2010-06-17. Marrë më 2009-03-31.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]