Krasnodari

Krasnodar

Краснодар
Krasnodar Краснодар
Qytet
	Kolazh me pamje nga Krasnodar
	Flamuri Stema
	Lua error te Moduli:Location_map/multi te rreshti 75: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/Russia Krasnodar Krai" does not exist.
	Koordinatat: 45°02′N 38°58′E / 45.033°N 38.967°E
Shteti	Rusia
Subjekti federal	Krasnodar Krai
Qeveria
• Kryetari	Yevgeny Naumov
Popullsia (2021)
• Gjithsej	1.099.344
• Dendësia	372.775/km2 (1.439/sq mi)
Zona kohore	UTC+3 (MSK)
Kodi postar	350000-350999
Numri i telefonit	(+7) 861
Faqja zyrtare	krd.ru

Krasnodari (Rusisht: Краснода́р) është një qytet dhe qendra administrative e Krasnodar Krai, Rusi, e vendosur në lumin Kuban, afërsisht 148 kilometra në verilindje të portit të Detit të Zi të Novorossiysk. Në dekadën e kaluar Krasnodari ka përjetuar rritje të shpejtë të popullsisë, duke u bërë qyteti i trembëdhjetë më i madh në Rusi, me 1,099,344 banorë.

Qyteti filloi në vitin 1793 si një kështjellë e ndërtuar nga Kozakët, dhe u bë një qendër tregtare për Rusinë jugore. Qyteti pësoi dëme të mëdha në Luftën e Dytë Botërore, por u rindërtua dhe u rinovua pas luftës. Krasnodar është një qendër kryesore ekonomike në Rusinë jugore; Në vitin 2012, Forbes e quajti Krasnodarin qytetin më të mirë për biznes në Rusi. Krasnodar është shtëpia e pamjeve të shumta, duke përfshirë Stadiumin Krasnodar. Aeroporti i tij kryesor është Aeroporti Ndërkombëtar Krasnodar.

Emri[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Krasnodar u themelua më 12 janar 1794 (kalendari gregorian)^[2] si Yekaterinodar (Екатеринода́р). Emri origjinal nënkuptonte "Dhurata e Katerinës", duke njohur si dhënien e tokës nga Katerina e Madhe në rajonin e Kubanit për Kozakët e Detit të Zi (krijuar nga ish-kozakët Zaporozhianë) dhe Shën Katerina e Aleksandrisë, e cila konsiderohet të jetë mbrojtësja e qytetit. Statusi i qytetit u dha në vitin 1867.^[3]

Më 7 dhjetor 1920, si rezultat i Revolucionit të Tetorit, Jekaterinodar u riemërua Krasnodar (Dhurata e të Kuqve). Emri i ri përbëhet nga Krasno- (Красно- – 'e kuqe', d.m.th. komunist, por edhe forma arkaike/poetike e 'bukur'); dhe dar (дар – 'dhuratë').

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Qyteti u fillua në vitin 1793 si një kamp ushtarak, pastaj si një kështjellë e ndërtuar nga kozakët për të mbrojtur kufijtë perandorak dhe për të mbrojtur sundimin rus mbi Circassia, një pretendim të cilin Turqia Osmane e kontestoi. Në gjysmën e parë të shekullit 19, Yekaterinodar u shndërrua në një qendër të ngjeshur të Kozakëve Kuban, duke fituar statusin e qytetit zyrtar në vitin 1867.^[4] Deri në vitin 1888 rreth 45,000 njerëz jetuan në qytet, i cili ishte bërë një qendër jetësore tregtare për Rusinë Jugore. Në vitin 1897 u ngrit në Yekaterinodar një obelisk për të përkujtuar historinë dyqind vjeçare të Kozakëve Kuban.

Gjatë Luftës Civile Ruse (1917-1922) qyteti ndryshoi duart disa herë, duke ardhur radhazi nën kontrollin e Ushtrisë së Kuqe dhe të Ushtrisë Vullnetare. Shumë kozakë kubanë, si të përkushtuar kundër bolshevikëve, mbështetën Lëvizjen e Bardhë. Lavr Kornilov, një gjeneral i Bardhë, pushtoi qytetin në 10 prill 1918, vetëm për t'u vrarë një javë më vonë kur një predhë artilerie bolshevike shpërtheu në fermën ku ai kishte ngritur selinë e tij.

Gjatë Luftës së Dytë Botërore njësitë e ushtrisë gjermane pushtuan Krasnodarin midis 12 gushtit 1942 dhe 12 shkurtit 1943. Qyteti u dha dëme të mëdha në luftime, por u rindërtua dhe u rinovua pas luftës. Forcat gjermane, përfshirë Gestapo dhe "skuadrat e ekzekutimit të lëvizshëm të SS", vranë mijëra hebrenj, komunistë dhe "partizanë të supozuar të komunizmit." U përdorën të shtëna, varje, djegie dhe madje edhe furgonë me gaz.^[5]

Në verën e vitit 1943, Sovjetikët filluan gjyqet, përfshirë qytetarët e tyre, për bashkëpunim me nazistët dhe për pjesëmarrje në krime lufte. Gjykimi i parë i tillë u zhvillua në Krasnodar nga 14 deri në 17 korrik 1943. Gjykata e Krasnodarit shqiptoi tetë dënime me vdekje, të cilat u krye në mënyrë të përmbledhur në sheshin e qytetit përpara një turme prej rreth tridhjetë mijë njerëz.

Ekonomia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Krasnodar është qendra ekonomike e Rusisë Jugore. Për disa vjet, revista Forbes e quajti Krasnodar qytetin më të mirë për biznes në Rusi.^[6] Sektori industrial i qytetit ka më shumë se 130 ndërmarrje të mëdha dhe të mesme.

Krasnodar është një zonë tregtare shumë e zhvilluar dhe ka qarkullimin më të madh vjetor në Rrethi Federal Jugor të Rusisë. Qarkullimi i tregtisë me pakicë në vitin 2010 arriti në 290 miliardë rubla. Për person, Krasnodar ka numrin më të madh të qendrave tregtare në Rusi. Në vitin e krizës 2009, Krasnodar vazhdoi të rritet, ndërsa shumica e qyteteve treguan një prirje negative në shitjen e mallrave.

Krasnodar ka shkallën më të ulët të papunësisë midis qyteteve të Rrethit Federal Jugor me 0.3% të popullsisë në moshë pune. Për më tepër, Krasnodar mban vendin e parë për sa i përket pagës mesatare më të lartë - 21,742 rubla për person.

Turizmi përfshin një pjesë të madhe të ekonomisë së Krasnodarit. Ka më shumë se 80 hotele në Krasnodar. Hilton Garden Inn, e hapur në vitin 2013, është hoteli i parë i klasit botëror në qytet.^[7]

Klima[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Krasnodar ka një klimë të lagësht subtropikale. Dimrat janë të ftohtë dhe të lagësht, me mbulesë të paqëndrueshme të borës. Temperatura mesatare në janar, muaji më i ftohtë i zonës është 1 ° C. Kushtet e motit në dimër ndryshojnë shumë në qytet; temperaturat mund të kalojnë 20 °C për disa ditë, por temperaturat nën −20 °C nuk janë të rralla për Krasnodar pasi qyteti nuk mbrohet nga malet nga valët e ftohta. Verërat zakonisht janë të nxehta, me një mesatare korriku prej 24.1 °C.

Qyteti merr 735 milimetra reshjesh çdo vit, me përhapje të drejtë gjatë gjithë vitit. Stuhitë ekstreme janë të rralla në zonën e Krasnodarit. Temperaturat ekstreme kanë filluar nga 32.9 40 në 40,7 °C, të regjistruara në 11 janar 1940 dhe 30 korrik 2000, përkatësisht.