Shekullarizmi në Kosovë
Shekullarizmi në Kosovë ka një histori komplekse dhe ndikohet nga zhvillimet politike dhe shoqërore në vend. Që nga shpallja e pavarësisë në vitin 2008, Kosova ka ndjekur një kurs të qartë drejt ndarjes së fesë nga shteti, duke promovuar lirinë e besimit dhe të drejtat e njeriut.
Kushtetuta parasheh se shekullarizmi është element kyç në ndërtimin e një shoqërie demokratike dhe të drejtë, duke siguruar që të gjitha komunitetet fetare dhe individët të kenë të drejtën e ushtrimit të lirë të besimit të tyre, ndërsa shteti mbetet neutral dhe i ndarë nga çështjet fetare.[1]
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Periudha Jugosllave
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Gjatë periudhës së Jugosllavisë, veçanërisht nën Kushtetutën e vitit 1974, Kosova kishte një status autonom brenda Republikës Socialiste të Serbisë.[2] Kushtetuta e Jugosllavisë siguronte ndarjen e fesë nga shteti dhe garantonte lirinë fetare, por shteti mbetej kryesisht laik. Feja kishte një rol të kufizuar në jetën publike, dhe institucionet fetare ishin të ndara nga çështjet shtetërore.[2]
Pas Luftës së Kosovës dhe Pavarësia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Pas luftës së Kosovës në 1999 dhe ndërhyrjes së NATO-s, Kosova kaloi në një periudhë administrimi ndërkombëtar nën UNMIK-un. Gjatë kësaj kohe, u vendosën baza për ndërtimin e institucioneve demokratike dhe respektimin e të drejtave të njeriut, duke përfshirë lirinë fetare.
Me shpalljen e pavarësisë në vitin 2008, Kosova miratoi një kushtetutë që pasqyronte këto parime. Kushtetuta e Republikës së Kosovës garanton ndarjen e fesë nga shteti dhe promovon një shtet laik ku të gjitha fetë trajtohen në mënyrë të barabartë.[1]
Kuadri Ligjor
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Kushtetuta e Kosovës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Neni 8 i Kushtetutës së Kosovës përcakton shtetin si laik dhe garanton ndarjen e fesë nga shteti. Neni 38 garanton lirinë e besimit, ndërgjegjes dhe fesë, duke u dhënë të drejtën qytetarëve të praktikojnë besimin e tyre në mënyrë të lirë dhe pa ndërhyrje.[1]
Legjislacioni Shtesë
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ligjet në Kosovë mbështesin këto parime kushtetuese duke siguruar që çdo individ të ketë të drejtën e lirisë fetare dhe të mos diskriminohet mbi bazën e besimit fetar.[3] Komunitetet fetare kanë të drejtë të regjistrohen dhe të funksionojnë në përputhje me ligjet e vendit, duke menaxhuar pasuritë dhe institucionet e tyre.[3]
Shekullarizmi në Praktikë
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në praktikë, Kosova ka një popullsi të larmishme fetare ku shumica janë myslimanë, por ka gjithashtu komunitete të krishtera dhe të tjera fetare. Shekullarizmi në Kosovë nënkupton që qeveria nuk ndërhyn në çështjet fetare dhe ruan një qasje neutrale ndaj të gjitha besimeve. Kjo është evidente në edukimin publik, ku mësimet fetare nuk janë pjesë e kurikulave të shkollave shtetërore, dhe në mënyrën se si trajtohen festat dhe simbolika fetare në institucionet shtetërore.
Sfidat dhe polemikat
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Megjithatë, ndarja e qartë e fesë nga shteti ka hasur edhe në sfida dhe kontestime, veçanërisht në kontekste ku besimet fetare përplasen me praktikat dhe ligjet sekulare.[4][5][6] Disa raste të tilla përfshijnë çështje të drejtat e grave, të drejtat e komunitetit LGBTQ+[7][8][9][5] dhe përdorimin e shamisë në vendet publike.[10][11]
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Kushtetuta e Kosovës
- Shekullarizmi në Shqipëri
- Jofeja në Shqipëri
- Ndarja e fesë nga shteti
- Shekullarizmi
- Shekullarizmi në Turqi
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b c "KUSHTETUTA E REPUBLIKËS SË KOSOVËS". gzk.rks-gov.net. Marrë më 2024-08-02.
- ^ a b Kushtetuta e Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës. 1974-02-27.
- ^ a b Drejtësisë, Ministria e. "Ministria e Drejtësisë". Ministria e Drejtësisë. Marrë më 2024-08-02.
- ^ nc, fra (2022-02-23). "Kosovë: Bashkësitë fetare kundërshtojnë njëzëri martesat e gjinisë së njëjtë". Euronews Albania (në anglishte amerikane). Marrë më 2024-08-02.
- ^ a b admin (2022-04-25). "Jemi kundër martesave mes gjinive të njëjta - shqip" (në anglishte amerikane). Marrë më 2024-08-02.
- ^ admin (2014-05-17). "Bashkësia Islame kundër protestës për tolerancën ndaj LGBT". PrizrenPress - Portal informativ. Marrë më 2024-08-02.
- ^ "Rreth Projektkodit Civil të Kosovës "Martesa në mes gjinive të njëjtë". Bota Sot (në anglisht). Marrë më 2024-08-02.
- ^ Bislimi, Bekim (2022-03-16). "Komuniteti LGBTI me sy kah Kuvendi". Radio Evropa e Lirë. Marrë më 2024-08-02.
- ^ "Ligji për martesat e gjinive të njëjta së shpejti në Kuvend". Marrë më 2024-08-02.
- ^ Press, Bota (2022-08-20). "Shamia në shkolla: Ministrja Nagavci thotë fjalën e fundit". BotaPress. Marrë më 2024-08-02.
- ^ "Kosovë, mbetet në fuqi ndalesa për shaminë në shkolla". www.aa.com.tr. Marrë më 2024-08-02.