Kisha-Xhami e Shkodrës: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Sejko (diskuto | kontribute) |
Sejko (diskuto | kontribute) v Sejko zhvendosi faqen Kisha-Xhami e Shkodrës tek Xhamia e Sulltan Fatihut: siç ishte dhe siç duhet, referenca Kiel |
(Pa ndryshime)
| |
Versioni i datës 16 tetor 2019 02:08
42°2′47″N 19°29′35″E / 42.04639°N 19.49306°E
.JPG)
Ngrehina e faltores në kalanë e Shkodrës është mbetja e një objekti kulti ku për herë të fundit u përdor si Xhamia e Sulltan Fatihut, e cila si e tillë ishte funksionale për administratën deri më 1865. Para se venedikasit t'ia dorëzonin kështjellën dhe qytetin osmanëve më 1479, vlerësohet se ishte Katedralja e Shën Shtjefnit.[1][2][3] Pasi administrata osmane u zhvendos nga kalaja në lagjet e reja të qytetit, ngrehina u përdor si depo baruti.[4]
Historia
Sipas Aleksandër Meksit, ndërtesa është ndërtuar rreth 1300-ës dhe ka funksionuar si kishë, me gjurmë të arkitekturës romano-gotike. Po prapë sipas Meksit, kisha u shndërrua në xhami me një dekret sulltanor (1479) të vetë Sulltan Mehmet Fatihut pasi e qëndrestarët e rrethimit u dorëzuan.[5] Në të përkohshmen Leka të jezuitëve, më 1936 botohet një shkrim për ekzistencën e një kishe në kalà:[6]
"Me dt. 23 prill 1434 flitet për xavendsimin e meshtarit-kujdestar të kishës së Shen Kollit në kështjellë të Shkodrës, njëfarë Jak Bianku prej Ulqinit me Dom Pjetrin prej Shkodre."
Bogdani në një relacion të 1685 shkruan:[7][8]
"Në kishën e kështjellit, e cila ishte kisha e kushtueme Sh'Shtjefnit promartir, pajtor i Shkodrës, pashë një organo të shkatërrueme nga barbarët (turqit) e mbajshin në kujtim të fitoreve të tyne."
Sipas udhëtarit Evlija Çelebi kur bujti në qytet gjatë udhëtimeve të tij, faltorja quhej Xhamia e Sulltan Fatihut. Nga relacioni i kalorësit Gjon Bolica, mik i sundimtarit Hydaverdi pashë Begollit, kuptohet që kulla ishte ndërtuar për të qenë kullë sahati.[6] Sipas ditarit (fillim shek. XIX) të të atit të Mollà Daut efendi Boriçit, Haxhi Mustafai ka shënuar se shpesh është falur, ka dëgjuar vasë dhe ka marrë pjesë në këndimin e Mevludit në xhami. Deri kur zyrat qeveritare të valiut u zhvendosën nga kalaja në lagjet e reja të qytetit më 1865, xhamia funksiononte në rregull dhe mbahej e hapur për nëpunës dhe popull.[7] Më pas u shndërrua në depo municioni, si depo u dogj dy herë nga rrufeja: më 1873 dhe më 1883.[4] Më 1901, Antonio Baldacci shkruan se konsulli frëng Degrand nuk ishte i sigurtë se kur ishte kishë, a i ishte kushtuar Shën Lazrit apo Shën Shtjefnit.[9]
Në kohën e pushtimit fashist, kleri katolik duke pretenduar se ka qenë kishë kushtuar Shën Shtjefnit ose Shën Kollit, duke dashur të përfitonte nga konjukturat - shkruan hartuesi i një enciklopedie mbi qytetin dhe orientalisti Bushati - planifikoi rindërtimin e saj në kishë duke i tjetërsuar kështu vlerat historike të përgjithshme.[7] Me kohën u zbulua ndonjë afresko që shërbeu për të sugjeruar që ka qenë kishë e shndërruar në xhami, por për Bushatin nuk është gjetur dokument ta vërtetojë shndërrimin.[10] Mbetjet e xhamisë ruajnë një qyrs, mihrabin dhe kullën e minares.[11]
Shteti shqiptar e shpalli kalanë monument kulture më 1948 dhe u rishpall e tillë më 1971, dhe mbrohet nga shteti.[12] Deri më 2017, për 12 vite radhazi famullia e katedrales së Shën Shtjefnit ngrente meshë në shenjë kremtimi për shenjtin pajtor të qytetit sipas Kishës Katolike. Kjo për Myftininë e Shkodrës është parë si cënim i kufijve të harmonisë dhe tolerancës ndërfetare.[13]
Referime
- ^ Kiel, Machiel (2012) [1990]. Arkitektura osmane në Shqipëri (1385-1912). Përkthyer nga Holta Vrioni. Stamboll: IRCICA. fq. 346, 363. ISBN 9789290632429.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Instituti i Monumenteve të Kulturës (1977). Monumentet. Tirana: Ministria e Arësimit dhe Kulturës, Instituti i Monumenteve të Kulturës. fq. 13-16. Marrë më 2019-10-06.
...transformimit të kishës në xhami që e kemi hasur edhe në Shkodër – Shën Stefani në Kala.
{{cite book}}: Burimi ka parametra të panjohur:|coauthors=(Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Studime Historike. 1964. fq. Vëllimi 1 - Faqja 53. Marrë më 2019-10-05.
E tille është p.sh. kisha e Shën Shtjefnit ne kështjellën e Shkodrës, si dhe kisha e Shën Shirqit dhe Ba- kut, buzë lumit te Bunës ne Shirq. E para është shndëruar me vonë në xhami, kurse e dyta është rindërtuar nga mbretëresha serbe Elena ...
{{cite book}}: Burimi ka parametra të panjohur:|coauthors=(Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Bushati 1998, p. 218.
- ^ Nikolli, Fatmira (12 janar 2017). "Kisha-xhami në Kalanë e Shkodrës / Meksi: Ishte kishë, të bëhet muze, kush përdor fenë për sherr, s'beson në Perëndi". balkanweb.com. Marrë më 13 shtator 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Bushati, Hamdi (1998). Shkodra dhe motet. Vëll. 1. Shkodër: Idromeno. fq. 217. OCLC 41096394.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c Bushati 1998, p. 214.
- ^ Gjurmime albanologjike: Seria e shkencave historike. Vëll. 14. Instituti Albanologjik i Prishtinës. 1985. Marrë më 2019-10-05.
Në xhaminë e kështjellës, ku gjendet kisha e shën Shtjefnit martir, pajtor i Shkodrës, shihet orgulja e shkatërruar, që barbarët e ruajnë për ta kujtuar ditën kur e kanë pushtuar. Ipeshkvia e Pulatit Pulati ndahet në të epërmin dhe të ...
{{cite book}}: Burimi ka parametra të panjohur:|coauthors=(Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Baldacci, Antonio (1901). "Shkodra e Shqipërisë". radiandradi.com. Marrë më 13 shtator 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Bushati 1998, pp. 214-217.
- ^ Machiel Kiel (1990), Research Centre for Islamic History, Art and Culture (red.), "Ottoman architecture in Albania (1385-1912)", Islamic art series (në German), Istanbul, vëll. Band 5, fq. 230, ISBN 92-9063-330-1
{{citation}}: Mirëmbajtja CS1: Gjuhë e panjohur (lidhja) - ^ "Lista e Monumenteve, rrethi i Shkodrës" (PDF).
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Halluni, Arben (10 janar 2017). "Xhamia në kalanë e Shkodrës, pjesë e trashëgimisë shpirtërore të myslimanëve". radiojehona.al.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
