Australia (kontinent)
| Australia | |
.svg) | |
| Sipërfaqja | 8,600,000 km2 (7-ta) km² |
| Popullsia () • dendësia |
39,000,000 (6-ta) banorë banorë/km² |
| Shtete | Lista e shteteve të Europës · · · · · · · · · · · |
| Denonimi | Australian/e/Papuan/e |
| Familiet gjuhësor | Anglisht, Indonezisht, Pisinishte toku, Hiri Motu, 269 gjuhë indigjene papuane dhe austroneziane dhe rreth 70 gjuhë indigjene australiane |
| Qytetet më të mëdha | |
| Zonat kohore | UTC+8, UTC+9:30, UTC+10 |
Kontinenti i Australisë, i njohur ndonjëherë në kontekste teknike me emrat Sahul, Australia-Guinea e Re, Meganesia ose Papualand për ta dalluar atë nga vendi i Australisë, përbëhet nga masa tokësore që ndodhen pranë Wallacea.[1] Emri "Sahul" e ka marrë emrin nga Sahul Shelf, i cili është pjesë e shelf kontinental të kontinentit australian. Kontinenti përfshin Australinë kontinentale, Tasmaninë, ishullin e Guinesë së Re (Papua Guinea e Re dhe pjesë të Indonezisë), Ishujt Aru, Ishujt Ashmore dhe Cartier, shumicën e ishujve të Detit Koral dhe disa ishuj të tjerë kontinental në det të hapur. E vendosur në rajonin gjeografik të Oqeanisë, Australia është më i vogli nga shtatë kontinentet tradicionale.
Kontinenti përfshin një shelf kontinental të mbuluar nga dete të cekëta, të cilat e ndajnë atë në disa masa tokësore - Deti Arafura dhe Ngushtica e Torresit midis kontinentit Australisë dhe Guinesë së Re, dhe Ngushticës Bass midis Australisë kontinentale dhe Tasmanisë. Kur nivelet e detit ishin më të ulëta gjatë epokës së akullnajave të Pleistocenit, duke përfshirë Maksimumin e Fundit Akullnajor rreth 18,000 pes, ato u lidhën me tokë të thatë. Gjatë 18,000 deri në 10,000 viteve të fundit, rritja e nivelit të detit përmbyti ultësirat dhe e ndau kontinentin në kontinentin e sotëm të ulët të thatë deri në gjysmë të thatë dhe në dy ishujt malorë të Guinesë së Re dhe Tasmanisë.
Me një sipërfaqe gjithsej prej 8.56 milion kilometra katrorë, kontinenti australian është kontinenti më i vogël, më i ulët, më i sheshtë dhe i dyti më i thatë (pas Antarktidës) në Tokë.[2] Meqenëse vendi i Australisë është kryesisht në një masë të vetme tokësore dhe përfshin pjesën më të madhe të kontinentit, nganjëherë referohet jozyrtarisht si një kontinent ishull, i rrethuar nga oqeane.[3]
Papua Guinea e Re, një vend brenda kontinentit, është një nga vendet më të larmishme kulturore dhe gjuhësore në botë.[4] Është gjithashtu një nga më ruralet, pasi vetëm 18 për qind e njerëzve të saj jetojnë në qendrat urbane. Papua Perëndimore, një provincë e Indonezisë, është shtëpia e rreth 44 grupeve fisnore të pakontaktuara.[5] Australia, toka më e madhe në kontinent, është shumë e urbanizuar dhe ka ekonominë e 14-të më të madhe në botë me indeksin e dytë më të lartë të zhvillimit njerëzor në nivel global. Australia ka gjithashtu popullsinë e 9-të më të madhe të emigrantëve në botë.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ New, T.R. (2002). "Neuroptera of Wallacea: a transitional fauna between major geographical regions" (PDF). Acta Zoologica Academiae Scientiarum Hungaricae (në anglisht). 48 (2): 217–27.
- ^ Agency, Digital Transformation. "The Australian continent". info.australia.gov.au (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 1 maj 2022. Marrë më 3 korrik 2022.
- ^ Löffler, Ernst; A.J. Rose, Anneliese Löffler & Denis Warner (1983). Australia:Portrait of a Continent (në anglisht). Richmond, Victoria: Hutchinson Group. fq. 17. ISBN 978-0-09-130460-7.
- ^ Seetharaman, G. (13 gusht 2017). "Seven decades after Independence, many small languages in India face extinction threat". The Economic Times (në anglisht).
- ^ "BBC: First contact with isolated tribes?" (në anglisht). Survival International. Marrë më 24 korrik 2015.
| ||||||||
| ||||||||
