Oqeania

Oqeania

Sipërfaqja	8,525,989 km2
Popullata	41,570,842 (6ta)
Shtetet	14 Australia Fixhi Kiribati Ishujt Marshall Mikronezia Nauru Zelanda e Re Palau Papua Guinea e Re Samoa Ishujt Solomon Tonga Tuvalu Vanuatu Të shoqëruara 2 Ishujt Kuk (Zelanda e Re) Niue (Zelanda e Re)
Varësitë	Të jashtme (19) (shiko listën) Samoa Amerikane Ishujt Ashmore dhe Cartier Ishulli Baker Ishulli Clipperton Ishujt e Detit Koral Polinezia franceze Guam Ishulli Howland Ishulli Jarvis Atoli Johnston Kingman Reef Midway Atoll Kaledonia e Re Ishulli Norfolk Ishujt Marianna Veriore Ishujt Pitcairn Tokelau Ishulli Wake Wallis dhe Futuna Të brendshme (9) (shiko listën) Ishulli i Pashkëve (Kili) Ishujt Galapagos (Ekuadori) Hawaii (Shtetet e Bashkuara) Maluku (Indonezia) Maluku i Veriut (Indonezia) Fshati Ogasawara (Japoni) Atoli Palmyra (Shtetet e Bashkuara) Papua (Indonezia) Papua Perëndimore (Indonezia)
GJuhët	30 gjuhë zyrtare Gjuhët zyrtare: Bislama Karolinishtja Chamorro Kinezisht Maori e Ishujve Cook Anglisht Fixhianisht Fixhi Hindi Frëngjisht Gilberteze Havaishtja Hiri Motu Indonezisht Japonisht Maorisht Marshallisht Nauruisht Gjuha e shenjave të Zelandës së Re Niueanisht Norfuk Palauanisht Pitkern Rapa Nui Rotumanisht Samoanisht Spanjisht Tokelaua Tonganisht Pisinishte toku Tuvaluanisht
Zonat Kohore	UTC+9 (Papua, Palau) tek UTC–6 (Ishulli i Pashkëve) (Perëndimi-Lindje)

Oqeania është një rajon gjeografik që përfshin Autralazinë, Melanezinë, Mikronezinë, dhe Polinezinë.^[1]^[2] Duke përfshirë hemisferat lindore dhe perëndimore, Oqeania vlerësohet të ketë një sipërfaqe prej 8,525,989 kilometra katrorë dhe një popullsi prej mbi 41 milionë banorë. Krahasuar me kontinentet, rajoni i Oqeanisë është më i vogli në sipërfaqe tokësore dhe i dyti më i vogël për nga popullsia pas Antarktidës. Gjashtë qendrat e saj kryesore të popullsisë janë Sydney, Melbourne, Brisbane, Perth, Auckland, dhe Adelaide.

Oqeania ka një përzierje të larmishme të ekonomive nga tregjet financiare shumë të zhvilluara dhe konkurruese globalisht të Australisë, Polinezisë Franceze, Hawaii, Kaledonisë së Re dhe Zelandës së Re, të cilat renditen lart në cilësinë e jetës dhe Indeksin e Zhvillimit Njerëzor,^[3] deri në ekonomitë shumë më pak të zhvilluara si Kiribati, Papua Guinea e Re, Tuvalu, Vanuatu dhe Guinea e Re Perëndimore,^[4] duke përfshirë gjithashtu ekonomitë e mesme të ishujve të Paqësorit si Fixhi, Palau dhe Tonga.^[5] Vendi më i madh dhe më i populluar në Oqeani është Australia, dhe qyteti më i madh është Sydney.^[6] Puncak Jaya në Papua është maja më e lartë në Oqeani me 4,884 m.^[7]

Kolonët e parë të Australisë, Guinesë së Re dhe ishujve të mëdhenj vetëm në lindje arritën më shumë se 60,000 vjet më parë.^[8] Oqeania u eksplorua për herë të parë nga evropianët që nga shekulli i 16-të e tutje. Eksploruesit portugezë, midis 1512 dhe 1526, arritën në Ishujt Tanimbar, disa nga ishujt Karoline dhe në perëndim të Papua Guinesë së Re. Në udhëtimin e tij të parë në shekullin e 18-të, James Cook, i cili më vonë mbërriti në Ishujt Havai shumë të zhvilluar, shkoi në Tahiti dhe ndoqi bregun lindor të Australisë për herë të parë.^[9] Fronti i Paqësorit pa një veprim të madh gjatë Luftës së Dytë Botërore, kryesisht midis fuqive aleate të Shteteve të Bashkuara, Filipineve (një komonuelth i SHBA-së në atë kohë) dhe Australisë, dhe Japonisë së fuqisë së Boshtit.

Ardhja e kolonëve evropianë në shekujt e mëvonshëm rezultoi në një ndryshim të rëndësishëm në peizazhin shoqëror dhe politik të Oqeanisë. Në kohët më bashkëkohore ka pasur diskutime në rritje për flamujt kombëtarë dhe një dëshirë nga disa oqeanianë për të shfaqur identitetin e tyre të dallueshëm dhe individualist. Arti shkëmbor i australianëve aborigjenë është tradita artistike më e gjatë e praktikuar vazhdimisht në botë. Shumica e vendeve të Oqeanit janë demokraci përfaqësuese parlamentare shumëpartiake, ku turizmi është një burim i madh të ardhurash për kombet e Ishujve të Paqësorit.

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

^ Flicker, Leon; Kerse, Ngaire (2017). "Population ageing in Oceania". Oxford Textbook of Geriatric Medicine (në anglisht). Oxford University Press. The region of Oceania describes a collection of islands scattered throughout the Pacific Ocean between Asia and the Americas. The region is vast and largely covered by ocean. There are four subregions of this region including Australasia (Australia and New Zealand), Melanesia (Papua and New Guinea, Fiji, Solomon Islands, Vanuatu, and New Caledonia), Micronesia (Federated States of Micronesia and Guam), and Polynesia (includes French Polynesia, Samoa, Tonga, Tokalau, and Niue).
^ "The Four Sub-regions Of Oceania" (në anglisht). WorldAtlas. 26 dhjetor 2017. Marrë më 24 janar 2022.
^ "Rankings on Economic Freedom" (në anglisht). The Heritage Foundation. 2016. Marrë më 30 nëntor 2016.
^ "Kiribati: 2011 Article IV Consultation-Staff Report, Informational Annexes, Debt Sustainability Analysis, Public Information Notice on the Executive Board Discussion, and Statement by the Executive Director for Kiribati" (në anglisht). International Monetary Fund Country Report No. 11/113. 24 maj 2011. Marrë më 10 shtator 2011.
^ "2011 Human Development Report: Pacific Islands' progress jeopardized by inequalities and environmental threats". UNDP (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 21 dhjetor 2017. Marrë më 27 mars 2018.
^ "Fast facts about Australia" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2003-08-20. Marrë më 2010-08-30.
^ MacKay (1864, 1885) Elements of Modern Geography, p. 283
^ "Aboriginal Australians". National Geographic (në anglisht). 8 shkurt 2019.
^ "Secret Instructions to Captain Cook, 30 June 1768" (PDF) (në anglisht). National Archives of Australia. Marrë më 3 shtator 2011.

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Australisë është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.

[aging-1] Flicker, Leon; Kerse, Ngaire (2017). "Population ageing in Oceania". Oxford Textbook of Geriatric Medicine (në anglisht). Oxford University Press. The region of Oceania describes a collection of islands scattered throughout the Pacific Ocean between Asia and the Americas. The region is vast and largely covered by ocean. There are four subregions of this region including Australasia (Australia and New Zealand), Melanesia (Papua and New Guinea, Fiji, Solomon Islands, Vanuatu, and New Caledonia), Micronesia (Federated States of Micronesia and Guam), and Polynesia (includes French Polynesia, Samoa, Tonga, Tokalau, and Niue).

[worldatlas-2] "The Four Sub-regions Of Oceania" (në anglisht). WorldAtlas. 26 dhjetor 2017. Marrë më 24 janar 2022.

[herita-3] "Rankings on Economic Freedom" (në anglisht). The Heritage Foundation. 2016. Marrë më 30 nëntor 2016.

[imforg-4] "Kiribati: 2011 Article IV Consultation-Staff Report, Informational Annexes, Debt Sustainability Analysis, Public Information Notice on the Executive Board Discussion, and Statement by the Executive Director for Kiribati" (në anglisht). International Monetary Fund Country Report No. 11/113. 24 maj 2011. Marrë më 10 shtator 2011.

[undporg-5] "2011 Human Development Report: Pacific Islands' progress jeopardized by inequalities and environmental threats". UNDP (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 21 dhjetor 2017. Marrë më 27 mars 2018.

[dfatgov-6] "Fast facts about Australia" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2003-08-20. Marrë më 2010-08-30.

[modern283-7] MacKay (1864, 1885) Elements of Modern Geography, p. 283

[8] "Aboriginal Australians". National Geographic (në anglisht). 8 shkurt 2019.

[foundi-9] "Secret Instructions to Captain Cook, 30 June 1768" (PDF) (në anglisht). National Archives of Australia. Marrë më 3 shtator 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]