Kaniformët

Kaniformët; Vargu kohor: 42—0 Ma,; Eoceni — Holoceni
Klasifikimi shkencor
Unrecognized taxon (fix):	Kaniformët
Familjet
	Amphicyonidae† ("Ariu-qen"); Kanidae (ujku, dhelpra); Hemicyonidae† ("qeni-ari"); Ursidae (ariu); Ailuridae (panda e kuqe); Enaliarctidae† (pinnepid i zhdukur); Odobenidae; Otariidae (luani i detit); Phocidae (foka pa veshë); Mephitidae; Mustelidae (nuselala, bukla); Procyonidae (rakuni)

Kaniformia (ose Canoidea, fjalë për fjalë "si-qen"), është një nën-radhitje brenda rendit Karnivora. Ata në mënyrë tipike posedojnë një nofull të gjatë dhe kthetra joetraktile (në kontrast me karnivorët si mace, Feliformia). Pinnipedia (vula, walruses dhe luanët e detit) gjithashtu i janë caktuar këtij grupi. Qendra e diversifikimit për kaniformët është Amerika e Veriut dhe Euroazia. Kjo është në kundërshtim me feliformat, qendra e diversifikimit të të cilave ishte në Afrikë dhe Azi Jugore.

Përshkrimi

Shumica e anëtarëve të këtij grupi kanë kthetra jo-kufizuese që nuk mund t'i tërheqin (me përjashtim të Kanidëve)^{[nevojitet citimi]}. Kaniformët kanë nofulla më të mëdha se Feliformët, kanë dhëmbë më të shpeshtë dhe jo shumë të mprehtë.^[1]^[2]^[3]^[4] Ata gjithashtu priren më shumë drejt ushqyerjes me mish, por edhe me fruta ose me bar, ndërsa Feliformët vetëm me mish.^[5] Kaniformët kanë një bullae audituese me një dhomë ose pjesërisht të ndarë, të përbërë nga një kockë e vetme, ndërsa në bërthamat, bullae auditive janë dhoma me dhoma të dyfishta, të përbëra nga dy eshtra të lidhura nga një septum. Te Kaniformët, gjëndrat bulbourethral dhe vesicula seminalis gjithmonë mungojnë. Në lidhje me madhësinë e trupit, kocka e penisit është zakonisht më e gjatë te Kaniformët sesa te Feliformët.

Evulucioni

Kaniformët e parë u shfaqën si pemë-ngjitës, mishngrënës sipërfaqësisht gjatë Eocenit rreth 42 milion vjet më parë. Cognitus Miacis ishte ndoshta një kaniformë e hershme. Ashtu si shumë mishngrënës të tjerë të hershëm, ai ishte e përshtatshme për pemë ngjitje me kthetra të mprehta gjilpërë, dhe kishte gjymtyrë dhe nyje që i ngjajnë atyre të mishngënësve modern. M. cognitus ishte ndoshta një banor i pyllit shumë i shkathët që preu kafshët më të vogla, të tilla si gjitarët e vegjël, zvarranikët dhe zogjtë.

Debati vazhdon mbi origjinën e pinnipedëve. Dëshmitë e fundit molekulare sugjerojnë që pinnipedët evoluar nga një paraardhës ariu rreth 23 milionë vjet më parë gjatë epokave të vonshme të oligocenit ose epokës së hershme të miokenit, një periudhë kalimtare midis periudhave të ngrohta Paleogeni dhe periudhave më të freskëta neogjene. Megjithatë, zbulimi i fosilit Puijila darwini në depozitat e hershme të Miocenit në Nunavut sugjeron një skenar tjetër. Ashtu si një lundër moderne, Puijila kishte një bisht të gjatë, gjymtyrë të shkurtra dhe këmbë të fiksuara. Megjithatë, gjymtyrët dhe shpatullat e tij ishin më të fuqishme, dhe Puijila me gjasë kishte qenë një notar quadrupedal, duke mbajtur një formë të lokomotivës ujore që shkaktojnë lloje të mëdha të notit të përdorura nga pinnipedët modern. Puijila është caktuar në një kullë të insekteve.

Filogjenia

Kladogrami i mëposhtëm është bazuar në filogjeninë molekulare të gjashtë specieve:

Caniformia

Amphicyonidae†

Kanidae

Arctoidea

Ursoidea

	Hemicyonidae†

	Ursidae

Pinnipedia

Enaliarctidae†

Phocidae

	Otariidae

	Odobenidae

Musteloidea

Ailuridae

Mephitidae

	Procyonidae

	Mustelidae

Lidhje të jashtme

Taxonomicon Gabim i përfshirjes: {{En}} është vetëm për emërhapësirën e Skeda. Përdorni më mirë {{lang-en}} ose {{in lang|en}}.
Caniformët Gabim i përfshirjes: {{En}} është vetëm për emërhapësirën e Skeda. Përdorni më mirë {{lang-en}} ose {{in lang|en}}.

Referime

^ Rhines, C (2003). "Martes pennanti (On-line)". Animal Diversity Web. Marrë më 12 mars 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "American Marten". New York State Department of Environmental Conservation. Marrë më 1 mars 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Roberts, M. S.; Gittleman, J. L. (1984). "Ailurus fulgens" (PDF). Mammalian Species. The American Society of Mammalogists (222): 3. doi:10.2307/3503840. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 15 maj 2013. Marrë më 12 mars 2011. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Goldberg, J. (2003). "Bassariscus astutus (On-line)". Animal Diversity Web. Marrë më 12 mars 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Carnivora and Feliformia (what do they eat?)". Plos one. {{cite journal}}: Burimi journal ka nevojë për |journal= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Nuk lejohet formatim teksti në: |publisher= (Ndihmë!)

[1] Rhines, C (2003). "Martes pennanti (On-line)". Animal Diversity Web. Marrë më 12 mars 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] "American Marten". New York State Department of Environmental Conservation. Marrë më 1 mars 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[3] Roberts, M. S.; Gittleman, J. L. (1984). "Ailurus fulgens" (PDF). Mammalian Species. The American Society of Mammalogists (222): 3. doi:10.2307/3503840. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 15 maj 2013. Marrë më 12 mars 2011. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[4] Goldberg, J. (2003). "Bassariscus astutus (On-line)". Animal Diversity Web. Marrë më 12 mars 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[AAaa1-5] "Carnivora and Feliformia (what do they eat?)". Plos one. {{cite journal}}: Burimi journal ka nevojë për |journal= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Nuk lejohet formatim teksti në: |publisher= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]