Grupi Wagner
Grupi Wagner (Rusisht: Группа Вагнера Gruppa Vagnera, Anglisht: Wagner Group), i njohur gjithashtu si PMC Wagner, është një organizatë paraushtarake ruse.
Ajo përshkruhet ndryshe si një kompani private ushtarake (PMC), një rrjet mercenarësh ose një ushtri private de fakto e presidentit rus Vladimir Putin. Grupi operon përtej ligjit sepse kontraktorët privatë ushtarakë janë zyrtarisht të ndaluar në Rusi. Ndërsa vetë Grupi Wagner nuk është i drejtuar ideologjikisht, elementë të ndryshëm të Wagner janë lidhur me neo-nazistët dhe ekstremistët e djathtë.
Grupi mori rëndësi globale gjatë luftës në Donbas në Ukrainë, ku ndihmoi forcat separatiste të republikave të vetëshpallura Popullore të Donetsk dhe Luhansk nga 2014 - 2015. Kontraktorët e tij thuhet se kanë marrë pjesë në konflikte të ndryshme në mbarë botën, duke përfshirë civilët luftërat në Siri, Libi, Republikën e Afrikës Qendrore (CAR) dhe Mali, shpesh duke luftuar në anën e forcave të rreshtuara me qeverinë ruse. Operativët e Wagner kanë kryer krime lufte në zonat ku janë vendosur. Akuzat përfshijnë përdhunime dhe grabitje të civilëve e torturim të dezertorëve të akuzuar.
Për shkak se operon në mbështetje të interesave ruse, merr pajisje ushtarake nga Ministria Ruse e Mbrojtjes dhe përdorë instalimet e saj për stërvitje, Grupi Wagner shpesh konsiderohet një njësi e largët e Ministrisë së Mbrojtjes ose agjencisë së inteligjencës ushtarake të Rusisë (GRU). Grupi besohet gjerësisht se zotërohet ose financohet nga Yevgeny Prigozhin, një biznesmen me lidhje të ngushta me Putinin. Pas vitesh mohimi të lidhjeve me grupin Wagner, Prigozhin pranoi në shtator 2022 se ai "themeloi" grupin paraushtarak. Spekulohet se Grupi Wagner përdoret nga qeveria ruse për të lejuar një mohim të besueshëm në disa konflikte dhe për të errësuar numrin e viktimave dhe kostot financiare të ndërhyrjeve të huaja të Rusisë nga publiku; Së fundmi, ajo ka qenë e lidhur me Luftën Ruso-Ukrainase, ku thuhet se është caktuar për të vrarë liderët ukrainas, për rekrutimin dhe vendosjen e gjerë të burgosurve dhe të dënuarve në vijën e frontit.
Wagner luajti një rol të rëndësishëm në pushtimin rus të Ukrainës, për të cilin rekrutoi të burgosur nga Rusia për luftime në vijën e parë. Deri në fund të vitit 2022, forca e tij ishte rritur nga 1.000 në 20.000 e më pas deri në 50.000. Në vitin 2023, Rusia u dha statusin e veteranit luftarak kontraktorëve të Wagner që morën pjesë në pushtim.
Prigozhin pranoi se ishte lider-i i Wagner në shtator 2022. Ai filloi të kritikonte hapur Ministrinë e Mbrojtjes ruse për keqpërdorimin e luftës kundër Ukrainës. Më 23 qershor 2023, Prigozhin filloi një kryengritje pasi akuzoi Ministrinë e Mbrojtjes ruse për vrasjen e ushtarëve të Wagner. Njësitë Wagner u tërhoqën nga Ukraina dhe pushtuan qytetin rus të Rostov-na-Donu, ndërsa një kolonë e Wagner-it u nis drejt Moskës. Kryengritja u ndërpre të nesërmen kur një marrëveshje u ndërmjetësua nga presidenti bjellorus Aleksandër Lukashenko.