Soja
Soja ose fasulja e sojës ( Glycine max ) [1] është një specie bishtajore vendase në Azinë Lindore, e kultivuar gjerësisht për fasulen e saj të ngrënshme, e cila ka përdorime të shumta.
Përdorimet tradicionale ushqimore të pafermentuara të kokrrave të sojës përfshijnë qumështin e sojës, nga i cili prodhohet tofu dhe lëkura e tofut . Ushqimet e sojës së fermentuar përfshijnë salcën e sojës, pastën e kokrrës së fermentuar, nattō dhe tempeh . Mielli i sojës pa yndyrë (i çyndyruar) është një burim i rëndësishëm dhe i lirë i proteinave për ushqimet e kafshëve dhe shumë vakte të paketuara .
Soja përmban sasi të konsiderueshme të acidit fitik, mineraleve ushqyese dhe vitaminave B. Vaji i sojës, i përdorur në ushqim dhe aplikime industriale, është një tjetër produkt i përpunimit të kulturave të sojës. Soja është burimi më i rëndësishëm i proteinave për ushqyerjen e kafshëve të fermave (që japin proteina shtazore për konsum njerëzor). [2]
Etimologjia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Fjala "sojë" e ka origjinën si një shformim e emrave kantonezë (sihyàuh)ose japonezë (shōyu)për salcën e sojës . [3]
Të ushqyerit
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]| Vlerat ushqyese për 100 g (3.5 oz) | |
|---|---|
| Energjia | 1,866 kJ (446 kcal) |
30.16 g
| |
| Sheqerna | 7.33 g |
| Fibër ushqyese | 9.3 g |
19.94 g
| |
| Të ngopura | 2.884 g |
| Të pangopura njëfishe | 4.404 g |
| Të pangopura shumëfishe omega‑3 omega‑6
|
11.255 g 1.330 g 9.925 g
|
Proteina
|
36.49 g
|
| Vitamina | Sasia %e nevojës ditore†
|
| Vitaminë A | 0% 1 μg
|
| Tiaminë (B1) | 76% 0.874 mg
|
| Riboflavinë (B2) | 73% 0.87 mg
|
| Niacinë (B<span style="position: relative; top: 0.35em;">3</span>) | 11% 1.623 mg
|
| Acid pantotenik (B<span style="position: relative; top: 0.35em;">5</span>) | 16% 0.793 mg
|
| Vitaminë B<span style="position: relative; top: 0.3em;">6</span> | 29% 0.377 mg
|
| Acid folik (B9) | 94% 375 μg
|
| Kolinë | 24% 115.9 mg
|
| Vitaminë C | 7% 6.0 mg
|
| Vitaminë E | 6% 0.85 mg
|
| Vitaminë K | 45% 47 μg
|
| Minerale | Sasia % e vlerës ditore†
|
| Kalcium | 28% 277 mg
|
| Bakr | 83% 1.658 mg
|
| Hekur | 121% 15.7 mg
|
| Magnez | 79% 280 mg
|
| Mangan | 120% 2.517 mg
|
| Fosfor | 101% 704 mg
|
| Kalium | 38% 1797 mg
|
| Natrium | 0% 2 mg
|
| Zink | 51% 4.89 mg
|
| Të tjerë pjesëmarrës | Sasia |
| Ujë | 8.54 g |
| Kolesterol | 0 mg |
|
| |
| |
| †Përqindjet janë përafruar duke marrë parasysh rekomandimet e SHBA-ve për të rritur. | |
Një sasi referencë prej 100 gramësh sojë të papërpunuar furnizon 1,866 kJ energji ushqimore dhe është 9% ujë, 30% karbohidrate, 20% yndyrë totale dhe 36% proteina (tabela).
Kokrrat e sojës janë një burim i pasur i lëndëve ushqyese thelbësore, duke shërbyer një sasi prej 100 gramësh (të papërpunuara, për referencë) përmbajtje të lartë të vlerës ditore (DV në anglisht) veçanërisht për proteinat (36% DV), fibrat dietike (37%), hekurin (121%). %), mangan (120%), fosfor (101%) dhe disa vitamina B, duke përfshirë acidin folik (94%) (tabela). Ka përmbajtje të lartë edhe të vitaminës K, magnezit, zinkut dhe kaliumit (tabela).
Për konsum, soja duhet të gatuhet me nxehtësi "të lagësht".
Proteina
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shumica e proteinave të sojës janë një proteina ruajtëse relativisht të qëndrueshme ndaj nxehtësisë. Kjo qëndrueshmëri ndaj nxehtësisë mundëson që të prodhohen produkte ushqimore të sojës që kërkojnë gatim në temperaturë të lartë, si tofu, qumështi i sojës dhe mielli i sojës). Proteina e sojës është në thelb identike me proteinën e farave dhe bishtajave të tjera. [4] [5]
Soja është një burim i mirë proteinash për vegjetarianët dhe veganët ose për njerëzit që duan të zvogëlojnë sasinë e mishit që hanë, sipas Administratës së Ushqimit dhe Barnave të SHBA-së : [6]
Edhe pse soja ka përmbajtje të lartë proteinash, soja gjithashtu përmban nivele të larta të frenuesve të proteazës, të cilët mund të parandalojnë tretjen. [7] Frenuesit e proteazës zvogëlohen nga gatimi i kokrrave të sojës dhe janë të pranishëm në nivele të ulëta në produktet e sojës si tofu dhe qumështi i sojës . [7]
- ^ "Glycine max". Multilingual Multiscript Plant Name Database. Marrë më 16 shkurt 2012.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Soybean meal". Marrë më 16 prill 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Hymowitz, T.; Newell, C.A. (1981-07-01). "Taxonomy of the genusGlycine, domestication and uses of soybeans". Economic Botany (në anglisht). 35 (3): 272–88. doi:10.1007/BF02859119. ISSN 0013-0001.
- ^ Derbyshire, E.; Wright, D.J.; Boulter, D. (1976). "Legumin and Vicilin, Storage Proteins of Legume Seeds". Phytochemistry. 15 (1): 3–24. doi:10.1016/S0031-9422(00)89046-9.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Danielsson, C.E. (1949). "Seed Globulins of the Gramineae and Leguminosae". The Biochemical Journal. 44 (4): 387–400. doi:10.1042/bj0440387. PMC 1274878. PMID 16748534.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Food Labeling: Health Claims; Soy Protein and Coronary Heart Disease; Docket No. 98P–0683" (PDF). Washington, DC: US Food and Drug Administration; Federal Register, Vol. 64, No. 206. 26 tetor 1999.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Gilani GS, Cockell KA, Sepehr E (2005). "Effects of antinutritional factors on protein digestibility and amino acid availability in foods". Journal of AOAC International. 88 (3): 967–987. doi:10.1093/jaoac/88.3.967. PMID 16001874.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)