Urdha
Urdha [1] (trajta e pacaktuar urdhë ; [2] serbisht: вурда / vurda ; bullgarisht: урда, извара; ukrainisht: вурда;) është një lloj djathi i hirrës i prodhuar zakonisht në Evropën Juglindore . [3] [4] [5] [6] [7]
Etimologjia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Emri i këtij lloji të djathit rrjedh nga shqipja urdhë/urdha, nga protoshqipja *wurdā, nga një formë më e hershme *urdā ose *uordā, që rrjedh në fund nga proto-indo-evropianja *uer- "të ziejë, të djeg". Është e ngjashme me armenishten e vjetër վառim ( vaṙim, "të djegësh"), lituanisht vìrti ("të gatuash, të ziesh"). Është semantikisht e rëndësishme që ky djathë prodhohet nga zierja e hirrës. Termi shqip urdhë/urdha është huazuar në gjuhë të tjera ballkanike dhe karpate, veçanërisht në rumanishten urdă, [2] por edhe në gjuhët bullgare, hungareze, serbo-kroate, sllovake, ruse, polonisht, çeke, dhe ruse .
Prodhimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Urdha është bërë nga hirra e deleve, dhisë ose qumështit të lopës . Urdha prodhohet duke ngrohur hirrën që rezulton nga kullimi i çdo lloj djathi. Shpesh bëhet kallëpe në formën e gjysmësferës. Pasta është e grimcuar imët, e mëndafshtë dhe e shijshme. Ai përmban 18 gram proteina për 100 gram.
Urdha është e ngjashme me rikotën në mënyrën se si prodhohet.
Përdorime të zakonshme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në disa pjesë të Ballkanit dhe në Rumani, urdha përdoret tradicionalisht për përgatitjen e disa ëmbëlsirave, të tilla si clătită dhe plăcintă . Urdha është shumë e njohur edhe në pjesën verilindore të Serbisë - Banat.
Shiko gjithashtu[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "Definition of urdă" (në rumanisht). DEX on line. Arkivuar nga origjinali më 18 gusht 2017. Marrë më 7 nëntor 2023.
- ^ a b Orel, Vladimir (1998). "Urdă". Albanian Etymological Dictionary. Leiden, Boston, Cologne: Brill. fq. 487–488. ISBN 9789004110243.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Alan Davidson (21 gusht 2014). The Oxford Companion to Food. Oxford: Oxford University Press. fq. 684. ISBN 9780191040726.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Tehnologija hrane (Serbian)
- ^ About the Macedonian gastronomy (Macedonian)
- ^ Urda - super food for the health and beauty (Macedonian)
- ^ Zsendice vagy orda Arkivuar 28 maj 2014 tek Wayback Machine (Hungarian)