Burimet natyrore
Burimet natyrore janë burime që ekzistojnë duke qenë të pavarura nga veprimet njerëzore. Këtu përfshihen burimet e karakteristikave të çmuara si përdorimi tregtar dhe industrial, vlera estetike, interesi shkencor dhe vlera kulturore. Në Tokë, ai përfshin dritën e diellit, atmosferën, ujin, tokën, të gjitha mineralet së bashku me të gjithë bimësinë dhe jetën e kafshëve. [1] [2] [3] [4]
Përmbledhje
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Burimet natyrore mund të jenë pjesë e trashëgimisë sonë natyrore ose të mbrohen në rezervate natyrore . Zona të veçanta (të tilla si pyjet e shiut në Fatu-Hiva) shpesh shfaqin biodiversitet dhe gjeodiversitet në ekosistemet e tyre. Burimet natyrore mund të klasifikohen në mënyra të ndryshme. Burimet natyrore janë materiale dhe përbërës (diçka që mund të përdoret) që mund të gjenden brenda mjedisit. Çdo produkt i krijuar nga njeriu përbëhet nga burime natyrore (në nivelin e tij themelor bazik).
Një burim natyror mund të ekzistojë si një entitet i veçantë si p.sh. uji i freskët burimor, ajri, si dhe çdo organizëm i gjallë si p.sh. peshku, ose mund të transformohet nga industritë ekstraktive në një formë të dobishme ekonomikisht që duhet të përpunohet për të marrë burimin si p.sh. si xeheroret metalike, elementët e tokës së rrallë, nafta, druri dhe shumica e formave të energjisë . Disa burime janë burime të rinovueshme, që do të thotë se ato mund të përdoren me një ritëm të caktuar dhe proceset natyrore do t'i rivendosin ato, ndërsa shumë industri nxjerrëse mbështeten shumë në burime jo të rinovueshme që mund të nxirren dhe shfrytëzohen vetëm një herë.
Alokimet e burimeve natyrore mund të jenë në qendër të shumë konfrontimeve ekonomike, politike e madje edhe ushtarake brenda dhe ndërmjet vendeve të caktuara. Kjo është veçanërisht e vërtetë gjatë periudhave të mungesës së burimeve natyrore si dhe mungesave në rritje ( shterrimi dhe mbikonsumimi i burimeve ). Nxjerrja e burimeve është gjithashtu një burim kryesor i shkeljeve të të drejtave të njeriut dhe dëmtimit të mjedisit. Qëllimet e zhvillimit të qëndrueshëm dhe axhendat e tjera të zhvillimit ndërkombëtar shpesh fokusohen në krijimin e nxjerrjes më të qëndrueshme të burimeve, me disa studiues dhe studiues të fokusuar në krijimin e modeleve ekonomike, si ekonomia rrethore, që mbështeten më pak në nxjerrjen e burimeve dhe më shumë në ripërdorimin, riciklimin dhe burimet e rinovueshme. që mund të menaxhohen në mënyrë të qëndrueshme.
Klasifikimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ekzistojnë kritere të ndryshme të kategorizimit të burimeve natyrore. Këto përfshijnë burimin e origjinës, fazën e zhvillimit dhe ripërtëritjen e tyre.
Në bazë të origjinës, burimet natyrore mund të ndahen në dy lloje:
- Biotike - Burimet biotike merren nga biosfera (material i gjallë dhe organik), si pyjet dhe kafshët, dhe materialet që mund të merren prej tyre. Lëndët djegëse fosile si qymyri dhe nafta përfshihen gjithashtu në këtë kategori sepse ato formohen nga lënda organike e kalbur.
- Abiotike – Burimet abiotike janë ato që vijnë nga materiale jo të gjalla, jo organike. Shembuj të burimeve abiotike përfshijnë tokën, ujin e ëmbël, ajrin, elementët e tokës së rrallë dhe metalet e rënda duke përfshirë xeheroret, si ari, hekuri, bakri, argjendi, etj.
Duke marrë parasysh fazën e tyre të zhvillimit, burimet natyrore mund të referohen në mënyrat e mëposhtme:
- Burimet e mundshme - Burimet e mundshme janë ato që mund të përdoren në të ardhmen - për shembull, nafta në shkëmbinj sedimentarë që, derisa të shpohen dhe të vihen në përdorim, mbetet një burim i mundshëm
- Burimet aktuale - ato burime që janë anketuar, kuantifikuar dhe kualifikuar, dhe aktualisht përdoren në zhvillim, siç është përpunimi i drurit, dhe zakonisht varen nga teknologjia
- Burimet rezervë - Pjesa e një burimi aktual që mund të zhvillohet me fitim në të ardhmen
- Burimet e aksioneve - Ato që janë anketuar, por nuk mund të përdoren për shkak të mungesës së teknologjisë - për shembull, hidrogjeni
Në bazë të shkallës së rikuperimit, burimet natyrore mund të kategorizohen si më poshtë:
- Burimet e rinovueshme - Burimet e rinovueshme mund të rimbushen natyrshëm. Disa nga këto burime, si rrezet e diellit, ajri, era, uji, etj. janë vazhdimisht të disponueshme dhe sasitë e tyre nuk ndikohen dukshëm nga konsumi njerëzor. Megjithëse shumë burime të rinovueshme nuk kanë një shkallë kaq të shpejtë rikuperimi, këto burime janë të ndjeshme ndaj varfërimit nga mbipërdorimi. Burimet nga perspektiva e përdorimit njerëzor klasifikohen si të rinovueshme për sa kohë që shkalla e rimbushjes/rikuperimit tejkalon atë të shkallës së konsumit. Ato rimbushen lehtësisht në krahasim me burimet jo të rinovueshme.
- Burimet e parinovueshme – Burimet e pa rinovueshme ose formohen ngadalë ose nuk formohen natyrshëm në një mjedis. Mineralet janë burimi më i zakonshëm i përfshirë në këtë kategori. Nga këndvështrimi njerëzor, burimet janë të pa rinovueshme kur shkalla e konsumit të tyre tejkalon shkallën e rimbushjes/rikuperimit; Një shembull i mirë i kësaj janë lëndët djegëse fosile, të cilat janë në këtë kategori, sepse shkalla e formimit të tyre është jashtëzakonisht e ngadaltë (potencialisht miliona vjet), që do të thotë se ato konsiderohen të pa rinovueshme. Disa burime natyrshëm shterrohen në sasi pa ndërhyrjen njerëzore, më të dalluarit prej tyre janë elementët radioaktivë si uraniumi, i cili natyrshëm kalbet në metale të rënda. Nga këto, mineralet metalike mund të ripërdoren duke i ricikluar ato, [5] por qymyri dhe nafta nuk mund të riciklohen . [6] Pasi të përdoren plotësisht, duhen miliona vjet për t'u rimbushur. [7] [8] [9] [7] [10] [8]
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "natural resources - definition of natural resources in English". Oxford Dictionaries. 2014-04-20. Arkivuar nga origjinali më 20 gusht 2016. Marrë më 2016-12-12.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Definition of natural resource - Student Dictionary". Wordcentral.com. 2012-09-20. Marrë më 2016-12-12.
natural resource [...] : something (as a mineral, waterpower source, forest, or kind of animal) that is found in nature and is valuable to humans (as in providing a source of energy, recreation, or scenic beauty[.]
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "What is Natural Resources? definition and meaning". Investorwords.com. Arkivuar nga origjinali më 2 nëntor 2019. Marrë më 2016-12-12.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Natural resource dictionary definition | natural resource defined". Yourdictionary.com. Marrë më 2016-12-12.
Natural-resource meaning [:]
An actual or potential form of wealth supplied by nature, as coal, oil, water power, timber, arable land, etc.
A material source of wealth, such as timber, fresh water, or a mineral deposit, that occurs in a natural state and has economic value.
Something, such as a forest, a mineral deposit, or fresh water, that is found in nature and is necessary or useful to humans.
Any source of wealth that occurs naturally, especially minerals, fossil fuels, timber, etc.{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Earth's natural wealth: an audit". Science.org.au. 23 maj 2007. Arkivuar nga origjinali më 20 korrik 2008.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Peak Everything?". Reason.com. 27 prill 2010.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b "UN 2002 Earth Summit Agenda 21 The United Nations programme for action from Rio: Section Two – Conservation and Management of Resources for Development, United Nations, Rio". Un.org. 12 shtator 2011. Marrë më 2016-12-12.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Schilling M and Chiang L 2011 The effect of natural resources on sustainable development policy: The approach of non-sustainable externalities. Energy Policy 39: 990–998
- ^ "UN 1987 'Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future' UN Documents: Gathering a body of global agreements". Un.org. 12 shtator 2011. Marrë më 2016-12-12.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Salvati L and Marco Z 2008 Natural resource depletion and economic performance of local districts: suggestions from a within-country analysis Journal of Sustainable Development and World Ecology. 15(6): 518–523