Mishi artificial

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Mishi i kultivuar)
Paraqitja e hamburgerit të parë të kultivuar në botë duke u skuqur në një konferencë shtypi në Londër më 5 gusht 2013

Mishi i kultivuar (i njohur edhe me emra të tjerë) është mishi i prodhuar nga kultivimi i qelizave shtazore in vitro . [1] Është një formë e bujqësisë qelizore . [2]

Mishi i kultivuar prodhohet duke përdorur teknikat e inxhinierisë së indeve të pioniuara për herë të parë në mjekësinë rigjeneruese . [3] Jason Matheny e popullarizoi konceptin në fillimvitet 2000 pasi bashkëautorësoi një punim [4] mbi prodhimin e mishit të laboratorit dhe krijoi New Harvest, organizata e parë jofitimprurëse në botë e dedikuar për kërkimin in-vitro të mishit. [5]

Mishi i kultivuar në laborator mbart potencialin për të trajtuar ndikimin mjedisor të prodhimit të mishit, mirëqenien e kafshëve, sigurinë ushqimore dhe shëndetin e njeriut, [6] [7] [8] [9] [10] përveç zbutjes së mundshme të ndryshimeve klimatike . [2]

Leksion Revolucioni i Mishit në Forumin Ekonomik Botëror nga Mark Post i Universitetit të Mastrihtit në lidhje me mishin in vitro (koha e transmetimit 20:16)

Në vitin 2013, Mark Post krijoi një petë hamburgeri të bërë nga inde të rritura jashtë një kafshe. Që atëherë, prototipe të tjera mishi të kultivuar kanë fituar vëmendjen e medias: SuperMeat hapi një restorant fermë-për-pirun të quajtur "The Chicken" [11] në Tel Aviv për të testuar reagimin e konsumatorit ndaj hamburgerit të tij prej "Pule", [12] ndërsa "shitja e parë komerciale e mishit të kultivuar" ndodhi në dhjetor 2020 në restorantin singaporas 1880, ku shitej mishi i kultivuar i prodhuar nga firma amerikane Eat Just . [13]

Ndërsa shumica e përpjekjeve përqendrohen në mishrat e zakonshëm si derri, viçi dhe pula që përbëjnë pjesën më të madhe të konsumit në vendet e zhvilluara, [14] kompani të tilla si Orbillion Bio u përqendruan në mishrat e nivelit të lartë ose të pazakontë duke përfshirë drerin, qengjin, bizonin dhe llojin e viçit Wagyu. [15] Avant Meats solli grupin e kultivuar në treg në vitin 2021, [16] ndërsa kompani të tjera kanë ndjekur lloje të ndryshme peshqish dhe ushqimesh të tjera deti. [17]

Procesi i prodhimit është vazhdimisht në ndryshim, i drejtuar nga kompanitë dhe institucionet kërkimore . [18] Aplikimet për mish të kultivuar çuan në diskutime etike, shëndetësore, mjedisore, kulturore dhe ekonomike . [19] Të dhënat e publikuara nga organizata joqeveritare Good Food Institute zbuluan se në vitin 2021 kompanitë e mishit të kultivuar patën xhiro prej 140 milionë dollarësh në Evropë . [2] Mishi i kultivuar prodhohet në masë në Izrael. [20] Restoranti i parë që shërben mish të kultivuar u hap në Singapor në 2021. [21]

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Hulumtimi fillestar[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Mundësia teorike e rritjes së mishit në një mjedis industrial është diskutuar prej kohësh. Në një ese të vitit 1931 të botuar nga periodikë të ndryshëm dhe të përfshirë më vonë në veprën e tij Mendime dhe aventura, burrështetasi britanik Winston Churchill shkroi: "Ne do t'i shpëtojmë absurditetit të rritjes së një pule të tërë për të ngrënë gjoksin ose krahun, duke i rritur këto pjesë veç e veç nën një mjedis të përshtatshëm." [22]

Kultivimi in vitro i fibrave muskulore u krye për herë të parë me sukses në 1971 kur patologu Russel Ross kultivoi aortën e derrit gini .

Në vitin 2001, dermatologu Wiete Westerhof së bashku me van Eelen dhe biznesmenin Willem van Kooten njoftuan se kishin paraqitur një patentë mbarëbotërore për një proces për prodhimin e mishit të kultivuar. [23] Procesi përdori një matricë kolagjeni të mbjellë me qeliza muskulore të lara në një tretësirë ushqyese dhe të nxitura për t'u ndarë. [24]

Në vitin 2008, PETA ofroi një çmim prej 1 milion dollarësh për kompaninë e parë që do të sillte mish pule të kultivuar te konsumatorët deri në vitin 2012. [25] Konkurrentit iu kërkua të kryente dy detyra për të fituar çmimin:

- prodhoimi i një produkt të kultivuar të mishit të pulës që nuk dallohej nga pula e vërtetë dhe

- prodhimi i produktit në sasi të mjaftueshme për t'u shitur në mënyrë konkurruese në të paktën 10 shtete.

Konkursi u zgjat më vonë deri më 4 mars 2014. Afati përfundimisht skadoi pa një fitues. [26]

Në vitin 2008, qeveria holandeze investoi 4 milionë dollarë në eksperimente në lidhje me mishin e kultivuar. Në nëntor 2009, shkencëtarët nga Holanda njoftuan se kishin arritur të rritnin mish duke përdorur qeliza nga një derr i gjallë. [27]

Dallimet nga mishi i zakonshëm[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shëndeti[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Prodhimi në shkallë të gjerë i mishit të kultivuar mund ose nuk mund të kërkojë shtimin e hormoneve artificiale të rritjes në kulturë për prodhimin e mishit. [28] [29]

Meqenëse mishi i kultivuar rritet në një mjedis steril, nuk ka nevojë për antibiotikë. [30] Sot, përdorimi i gjerë i antibiotikëve në bujqësinë e shkallës është nxitësi kryesor i rezistencës ndaj antibiotikëve tek njerëzit. [31] Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, rezistenca antimikrobike përfaqëson "një kërcënim gjithnjë e më serioz për shëndetin publik global që kërkon veprim në të gjithë sektorët qeveritarë dhe shoqërinë" [32] – duke parashikuar deri në 10 milionë vdekje në vit deri në vitin 2050. [33] Mishi i kultivuar mund të ofrojë një zgjidhje efektive për të ndihmuar në zbutjen e këtij rreziku madhor për shëndetin e njeriut.

Studiuesit kanë sugjeruar që acidet yndyrore omega-3 mund të shtohen në mishin e kultivuar si një bonus shëndetësor. [34] Në mënyrë të ngjashme, përmbajtja e acideve yndyrore omega-3 në mishin tradicional mund të rritet duke ndryshuar përbërjen e ushqimeve me të cilët ushqehen kafshët. [35] Hulumtimet janë duke u zhvilluar aktualisht në Spanjë për të zhvilluar mish të kultivuar me yndyrna më të shëndetshme, të cilat mund të reduktojnë kolesterolin dhe rrezikun e kancerit të zorrës së trashë që zakonisht lidhet me konsumimin e mishit të kuq. [36]

Mungojnë edhe hulumtimet për krahasimin e efekteve shëndetësore të prodhimit të mishit të kultivuar me mishin industrial ose mënyrat e prodhimit të mishit organik. 

Artificialiteti[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Megjithëse mishi i kultivuar përbëhet nga qeliza muskulore të kafshëve, qeliza yndyrore dhe mbështetëse, si dhe enë gjaku, [37] që janë të njëjta si në mishin tradicional, disa konsumatorë mund ta shohin procesin e prodhimit të papranueshëm. Mishi i kultivuar është përshkruar si i rremë ose "Franken-mish". [38] Nga ana tjetër, mishi i kultivuar mund të prodhohet pa hormone artificiale, antibiotikë, steroide, ilaçe dhe organizma të modifikuar që përdoren zakonisht në mishin e kafshëve të rritura në fabrikë dhe ushqimet e detit, megjithëse nuk përdoren në mishin organik.

Mungesa e kockave dhe sistemit kardiovaskular është një disavantazh për pjatat ku këto pjesë japin një kontribut të dukshëm në kuzhinë. Megjithatë, mungesa e eshtrave dhe/ose e gjakut mund t'i bëjë shumë përgatitjet tradicionale të mishit, të tilla si krahët e buallit, më të shijshme për disa njerëz.

Mjedisi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Mbarështimi i kafshëve për ushqim është një shkak kryesor i ndotjes së ajrit/ujit dhe emetimeve të karbonit. Janë ngritur pyetje të rëndësishme nëse industria tradicionale mund të përmbushë kërkesat e shpejta në rritje për mish. [39] Mishi i kultivuar mund të ofrojë një alternativë më miqësore ndaj mjedisit krahasuar me prodhimin tradicional të mishit. [40]

Ndikimet mjedisore të mishit të kultivuar pritet të jenë dukshëm më të ulëta sesa ndikimet prej blegtorisë. [41] Për çdo hektar që përdoret për bujqësi vertikale dhe/ose për prodhimin e mishit të kultivuar, diku ndërmjet 10 dhe 20 hektarë tokë mund të kthehet në gjendjen e saj natyrore. [42]

Roli i modifikimit gjenetik[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Teknikat e inxhinierisë gjenetike, të tilla si futja, fshirja, heshtja, aktivizimi ose mutacioni i një gjeni, nuk janë të nevojshme për të prodhuar mish të kultivuar. Prodhimi i mishit të kultivuar lejon që proceset biologjike të cilat zakonisht ndodhin brenda një kafshe të ndodhin pa kafshën. Meqenëse mishi i kultivuar rritet në një mjedis të kontrolluar dhe artificial, disa kanë komentuar se mishi i kultivuar u ngjan më shumë perimeve hidroponike, sesa perimeve OMGJ . [43]

Etike[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Bioeticisti australian Julian Savulescu tha: "Mishi artificial ndalon mizorinë ndaj kafshëve, është më i mirë për mjedisin, mund të jetë më i sigurt dhe më efikas, madje edhe më i shëndetshëm. Ne kemi një detyrim moral për të mbështetur këtë lloj kërkimi." [44] Grupet e mirëqenies së kafshëve janë përgjithësisht në favor të mishit të kultivuar, sepse procesi i kulturës nuk përfshin një sistem nervor dhe për rrjedhojë nuk përfshin dhimbje ose shkelje të të drejtave. [25] [45]

Konsiderata fetare[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Duhet të merren parasysh edhe praktikat dietare islame . [46] Instituti Islamik i Kontesë Orange, Kaliforni, tha: "Nuk duket të ketë ndonjë kundërshtim për të ngrënë këtë lloj mishi të kultivuar". [47] Përveç kësaj, Abdul Qahir Qamar i Akademisë Ndërkombëtare Islamike Fiqh tha se mishi i kultivuar "nuk do të konsiderohet mish i kafshëve të gjalla, por do të quhet mish i kultivuar". Për sa kohë që qelizat nuk vijnë nga derra, qenë dhe kafshë të tjera haram, mishi do të konsiderohet vegjetativ dhe "i ngjashëm me kosin dhe turshitë e fermentuara". [47]

Hinduizmi zakonisht ndalon konsumin e mishit të viçit. Chandra Kaushik, president i Mahasabha Hindu, tha për mishin e viçit të kultivuar se ai "nuk do të pranonte të tregtohej në një treg në çfarëdo forme ose të përdorej për qëllime tregtare". [47]

Kisha katolike, e cila këshillon përjashtimin e mishit nga dieta në ditë të caktuara gjatë vitit (kreshma, Java e Shenjtë), nuk ka theksuar nëse mishi i kultivuar është i ndaluar (siç ndodh me mishin) apo jo (si me çdo ushqim tjetër si perimet apo peshku).

Ekonomik[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Për momentin, mishi i kultivuar është dukshëm më i kushtueshëm se mishi tradicional. Sidoqoftë, në një intervistë të marsit 2015, Post tha se kostoja marxhinale e hamburgerit origjinal të ekipit të tij prej 250,000 € tani ishte 8,00 €. Ai vlerësoi se përparimet teknologjike do të lejonin që produkti të jetë konkurrues me kosto për mishin e viçit tradicional në afërsisht dhjetë vjet. [48] Në vitin 2019, Eat Just tha se kushtonte rreth 50 dollarë për të prodhuar një copë pule. [49] Copat e pulave të kultivuara të kompanisë, tani të disponueshme në restorantin Singapore 1880, shiten me pakicë rreth 17 dollarë amerikanë si pjesë e një vakti të caktuar; [50] megjithatë, ky çmim me pakicë është nën kosto. Që nga viti 2021, shumica e kompanive raportojnë një kosto prodhimi prej 100 dollarësh ose më shumë për shërbim në madhësinë e vaktit. [51] Një studim i vitit 2019 vlerësoi se, me teknologjinë aktuale, kostoja aktuale e prodhimit të mishit të kultivuar ishte mbi 400,000 dollarë për kilogram.

Fermerët[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Një punim shkencor i botuar në Front. Qëndroni. Sistemi i Ushqimit. trajton mundësitë dhe sfidat sociale dhe ekonomike të mishit të kultivuar dhe me bazë bimore për prodhuesit ruralë. Sipas këtij hulumtimi, bujqësia qelizore ofron "mundësi të tilla si rritja e të korrave si përbërës për lëndët e para për mishin e kultivuar; rritja e kafshëve për material gjenetik për mish të kultivuar; prodhimi i mishit të kultivuar në bioreaktorë në nivel ferme; kalimi në sektorë të rinj; mundësi të reja tregu për produkte të përziera dhe hibride të kafshëve dhe mishit; dhe vlera të reja rreth bujqësisë rigjeneruese ose me mirëqenie të lartë të kafshëve." Megjithatë, janë identifikuar edhe disa sfida, me "humbje të mundshme të mënyrave të jetësës ose të ardhurash për blegtorët dhe prodhuesit e blegtorisë dhe për fermerët që rritin kulturat për ushqimin e kafshëve; barrierat për kalimin në sektorët e rinj të mishit; dhe mundësinë e përjashtimit nga ata sektorë".

  1. ^ Datar, I (janar 2010). "Possibilities for an in vitro meat production system". Innovative Food Science & Emerging Technologies. 11 (1): 13–22. doi:10.1016/j.ifset.2009.10.007. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b c De Lorenzo, Daniela (17 mars 2022). "Dutch Parliament Approves Cultured Meat Tasting In The Netherlands". Forbes.com. Marrë më 8 prill 2022. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Dutch" defined multiple times with different content
  3. ^ Post, Mark (4 dhjetor 2013). "Medical technology to Produce Food". Journal of the Science of Food and Agriculture. 94 (6): 1039–1041. doi:10.1002/jsfa.6474. PMID 24214798. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Edelman, PD (3 maj 2005). "Commentary: In Vitro-Cultured Meat Productionsystem". Tissue Engineering. 11 (5–6): 659–662. CiteSeerX 10.1.1.179.588. doi:10.1089/ten.2005.11.659. PMID 15998207. Marrë më 8 prill 2018. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Schonwald, Josh (maj 2009). "Future Fillet". The University of Chicago Magazine. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Bryant, Christopher J (3 gusht 2020). "Culture, meat, and cultured meat". Journal of Animal Science. 98 (8): skaa172. doi:10.1093/jas/skaa172. ISSN 0021-8812. PMC 7398566. PMID 32745186. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Hong, Tae Kyung; Shin, Dong-Min; Choi, Joonhyuk; Do, Jeong Tae; Han, Sung Gu (maj 2021). "Current Issues and Technical Advances in Cultured Meat Production: AReview". Food Science of Animal Resources. 41 (3): 355–372. doi:10.5851/kosfa.2021.e14. ISSN 2636-0772. PMC 8112310. PMID 34017947. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Treich, Nicolas (1 maj 2021). "Cultured Meat: Promises and Challenges". Environmental and Resource Economics (në anglisht). 79 (1): 33–61. doi:10.1007/s10640-021-00551-3. ISSN 1573-1502. PMC 7977488. PMID 33758465.
  9. ^ Bryant, Christopher J (1 gusht 2020). "Culture, meat, and cultured meat". Journal of Animal Science. 98 (8): skaa172. doi:10.1093/jas/skaa172. PMC 7398566. PMID 32745186. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ Treich, Nicolas (maj 2021). "Cultured Meat: Promises and Challenges". Environmental and Resource Economics. 79 (1): 33–61. doi:10.1007/s10640-021-00551-3. PMC 7977488. PMID 33758465. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Kolyohin, Nick (2 korrik 2021). "Feature: Israeli cultured meat company aims to redefine industry". Xinhua News Agency. Marrë më 2 korrik 2021. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Peters, Adele (5 nëntor 2020). "At the first lab-grown meat restaurant, you can eat a 'cultured chicken' sandwich". Fast Company. Marrë më 18 janar 2021. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Scully, Matthew (17 janar 2021). "Hello Cultured Meat, Goodbye to the Cruelty of Industrial Animal Farming". National Review. Marrë më 18 janar 2021. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ "What is the most consumed meat in the world?". Marrë më 14 tetor 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ "Investors eat up Orbillion Bio's plans for lab-grown Wagyu beef, elk and bison". 26 prill 2021. Marrë më 14 tetor 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ "Lab-grown fish makes a debut in Hong Kong". 29 janar 2021. Marrë më 14 tetor 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ "Seafood Without The Sea: Will Lab-Grown Fish Hook Consumers?". 5 maj 2019. Marrë më 14 tetor 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ "Future Food - In Vitro Meat". futurefood.org. nëntor 2018. Marrë më 26 nëntor 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Rohrheim, A (qershor 2016). "Cultured Meat". Sentience Politics. Arkivuar nga origjinali më 1 dhjetor 2018. Marrë më 26 nëntor 2018. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ "Cultured meat is now being mass-produced In Israel". freethink.com. 26 qershor 2021. Marrë më 28 janar 2023. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ "Diners enjoy world's first restaurant meal made from lab-grown meat". BBC Science Focus Magazine (në anglisht). Marrë më 2023-04-22.
  22. ^ "No Bull". - International Churchill Society
  23. ^ [1], "Industrial scale production of meat from in vitro cell cultures" 
  24. ^ Kadim, Isam T; Mahgoub, Osman; Baqir, Senan; Faye, Bernard; Purchas, Roger (shkurt 2015). "Cultured meat from muscle stem cells: A review of challenges and prospects". Journal of Integrative Agriculture. 14 (2): 222–233. doi:10.1016/S2095-3119(14)60881-9. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ a b Levine, Ketzel (20 maj 2008), "Lab-Grown Meat a Reality, But Who Will Eat It?", NPR.org, National Public Radio, marrë më 10 janar 2010 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "npr.org" defined multiple times with different content
  26. ^ "PETA's 'In Vitro' Chicken Contest". PETA (në anglishte amerikane). 6 tetor 2008. Marrë më 5 dhjetor 2019.
  27. ^ Rogers, Lois (29 nëntor 2009). "Scientists grow pork meat in a laboratory". The Sunday Times. London. Arkivuar nga origjinali më 6 janar 2010. Marrë më 8 dhjetor 2009. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ Edelman, P. D; McFarland, D. C.; Mironov, V. A.; Matheny, J. G. (2005). "In vitro-cultured meat production". Tissue Engineering. 11 (5–6): 659–662. doi:10.1089/ten.2005.11.659. PMID 15998207. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ Marta Zaraska (19 gusht 2013). "Is Lab-Grown Meat Good for Us?". The Atlantic. Marrë më 2 shkurt 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  30. ^ "Could lab-grown meat prevent the next pandemic?". ZME Science (në anglishte amerikane). 2021-01-14. Marrë më 2022-01-12.
  31. ^ Martin, Michael J.; Thottathil, Sapna E; Newman, Thomas B. (dhjetor 2015). "Antibiotics Overuse in Animal Agriculture: A Call to Action for Health Care Providers". American Journal of Public Health (në anglisht). 105 (12): 2409–2410. doi:10.2105/AJPH.2015.302870. ISSN 0090-0036. PMC 4638249. PMID 26469675.
  32. ^ "Antibiotic resistance". www.who.int (në anglisht). Marrë më 2022-01-12.
  33. ^ "UN, global health agencies sound alarm on drug-resistant infections; new recommendations to reduce 'staggering number' of future deaths". UN News (në anglisht). 2019-04-29. Marrë më 2022-01-12.
  34. ^ Macintyre, Ben (20 janar 2007). "Test-tube meat science's next leap". The Australian. Arkivuar nga origjinali më 2 nëntor 2011. Marrë më 26 nëntor 2011. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  35. ^ Azcona, J.O.; Schang, M.J.; Garcia, P.T.; Gallinger, C.; Ayerza, R. (2008). "Omega-3 enriched broiler meat: The influence of dietary alpha-linolenic omega-3 fatty acid sources on growth, performance and meat fatty acid composition". Canadian Journal of Animal Science. 88 (2): 257–269. doi:10.4141/cjas07081. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  36. ^ "Spanish government invests €5.2 million in cultured meat project". foodnavigator.com (në anglishte britanike). 20 janar 2021. Marrë më 2022-01-12.
  37. ^ "World's first lab-grown steak is made from beef but slaughter-free". 18 dhjetor 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  38. ^ Kerr, Dara (19 shkurt 2016). "Lab-grown food: It's what's for dinner!". CNET. Marrë më 8 korrik 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  39. ^ Morris, Regan; Cook, James (15 tetor 2018). "Would you eat slaughter-free meat?" (në anglishte britanike). Marrë më 5 dhjetor 2019.
  40. ^ Rodríguez Fernández, Clara (18 dhjetor 2018). "You Will Be Eating Lab-Grown Meat Soon: Here's What You Need to Know". Labiotech.eu (në anglishte amerikane). Marrë më 5 dhjetor 2019.
  41. ^ Tuomisto, Hannah (17 qershor 2011), "Environmental Impacts of Cultured Meat Production", Environmental Science & Technology, vëll. 45 no. 14, fq. 6117–6123, Bibcode:2011EnST...45.6117T, doi:10.1021/es200130u, PMID 21682287 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  42. ^ A Farm on Every Floor, The New York Times, 23 August 2009
  43. ^ Sandhana, Lakshmi. "Test Tube Meat Nears Dinner Table". Arkivuar nga origjinali më 19 gusht 2013. Marrë më 27 janar 2014. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  44. ^ Alok Jha (5 gusht 2013). "Synthetic meat: how the world's costliest burger made it on to the plate". The Guardian. Marrë më 2 shkurt 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  45. ^ Raizel, Robin (11 dhjetor 2005). "In Vitro Meat". The New York Times. Marrë më 7 gusht 2009. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  46. ^ Hamdan, Mohammad Naqib; Post, Mark J.; Ramli, Mohd Anuar; Mustafa, Amin Rukaini (1 dhjetor 2018). "Cultured Meat in Islamic Perspective". Journal of Religion and Health (në anglisht). 57 (6): 2193–2206. doi:10.1007/s10943-017-0403-3. ISSN 1573-6571. PMID 28456853.
  47. ^ a b c "But Is It Kosher?". HuffPost (në anglisht). 9 gusht 2013. Marrë më 5 dhjetor 2019. Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "But Is It Kosher" defined multiple times with different content
  48. ^ Post, Mark (26 mars 2015). "Mark Post of Maastricht University in the Netherlands has developed synthetic beef patties". Australian Broadcasting Corporation. Marrë më 14 maj 2015. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  49. ^ Morrison, Oliver (4 dhjetor 2020). "'A major milestone for lab-grown meat': Could Eat Just's approval in Asia hurry the market in Europe?". foodnavigator.com. William Reed Business Media. Marrë më 10 prill 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  50. ^ Gilchrist, Karen (2021-03-01). "This multibillion-dollar company is selling lab-grown chicken in a world-first". CNBC (në anglisht). Marrë më 2022-01-12.
  51. ^ "Eat Just is racing to put 'no-kill meat' on your plate. Is it too good to be true?". the Guardian (në anglisht). 16 qershor 2021. Marrë më 30 nëntor 2022.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Mishi_artificial&oldid=2573725"