Murat Reis Plaku
Murat Reis Plaku | |
|---|---|
| Lindur më | 1534 |
| Vdekur më | 1609 |
| Në aleancë me | .svg){kind=small} Perandoria Osmane |
| Shërbimi/ | Marina Osmane |
| Grada | Admiral |
| Betejat/luftrat | Beteja e Prevezës Pushtimi osman i Qipros |
Murat Reis Plaku (Turqisht: Koca Murat Reis; 1534-1609) ka qenë një detar dhe admiral osman, i cili shërbeu në Marinën Osmane. Ai konsiderohet si një nga korsarët barbarë më të rëndësishëm.[1]
Biografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]I lindur në një familje shqiptare në Rodos në vitin 1534, ai filloi karrierën e tij kur iu bashkua ekuipazhit të Turgut Reis në një moshë shumë të re.[2][3][4] Ai gjithashtu luftoi përkrah Piri Reis në disa ekspedita. Në vitin 1534 Murat Reis shoqëroi Hajredin Barbarosa në Kostandinopojë, ku u pritën nga Sulejmani I dhe u emëruan për të marrë komandën e flotës osmane. Ndërsa ishte në Kostandinopojë, Murat Reis mori pjesë në ndërtimin e anijeve të reja luftarake në arsenalin detar në Bririn e Artë.
Beteja e Prevezës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Murat Reis mori pjesë në të gjitha fushatat e hershme detare të Turgut Reis. Më 25 dhe 26 shtator 1538 iu ngarkua detyra që të pengonte anijet e Lidhjes së Shenjtë nën komandën e Andrea Doria të zbarkonin në Prevezë dhe i zmbrapsi me sukses nga bregu. Më 28 shtator, ai mori pjesë në luftimin kryesor dhe luajti një rol të rëndësishëm në fitoren osmane në Betejën e Prevezës, ku luftoi së bashku me Turgut Reisin në krahun qendror të pasmë të flotës osmane, e cila pati një betejë konfigurimi në formë Y. Ai vazhdoi të shoqëronte Turgut Reisin derisa u caktua si Komandant i Përgjithshëm i flotës së Oqeanit Indian.
Rrethimi dhe pushtimi i Qipros
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në vitin 1570 Murat Reis, në komandë të një flote prej 25 galerish, u caktua me detyrën e pastrimit të zonës midis Kretës, Rodos dhe Qipros për ndërtimin e rrethimit detar dhe pushtimin përfundimtar të Qipros. Ai u caktua gjithashtu me detyrën për të bllokuar anijet venedikase me qendër në Kretë që të lundronin në Qipro dhe të ndihmonte forcat venedikase në atë ishull. Ai vazhdoi ta ndërmerrte këtë detyrë deri në dorëzimin përfundimtar të Famagustës, bastionit përfundimtar venedikas në ishull.
Ishujt Kanarie
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në 1585 ai udhëhoqi ekspeditën e parë të korsairëve barbarë në Oqeanin Atlantik dhe pushtoi disa nga ishujt Kanare. Gjatë sulmeve, ndër të tjera ai kapi guvernatorin spanjoll të Lanzarote, i cili më vonë u shpengua dhe u lirua.
Fushatat mesdhetare
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Murat Reis u caktua më vonë me detyrën për të kontrolluar rrugët fitimprurëse tregtare midis Egjiptit dhe Anadollit, të cilat shpesh sulmoheshin nga venedikasit, francezët dhe kalorësit maltezë. Në vitin 1609, ai dëgjoi për praninë e një flote të përbashkët francezo-malteze prej dhjetë galerish, duke përfshirë Galeona Rossa e famshme, një galion i madh i armatosur me 90 topa që njihej nga osmanët si Ferri i Kuq, nën komandën e një kalorësi të quajtur. Fresine, jashtë ishullit të Qipros, dhe lundroi atje për t'i angazhuar ata. Pasi goditi me sukses anijet e armikut me topa si nga distanca e largët ashtu edhe nga afërsia, ai dëmtoi rëndë Ferrin e Kuq dhe e kapi anijen. Gjashtë nga dhjetë galeritë franko-malteze u kapën, së bashku me 500 ushtarët në bord, dhe gjithsej 160 topa dhe 2000 musketa që mbanin. Gjatë betejës, Murat Reis u plagos rëndë. Në vitin 1609 mori pjesë në rrethimin e Vlorës, gjatë të cilit vdiq.[1]
Trashëgimia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Disa nëndetëse të Marinës Turke kanë marrë emrin e Murat Reis (shih nëndetësen e klasit Oruç Reis). Një nga komunat që formojnë qytetin e Algjerit, i cili dikur ishte kryeqyteti rajonal i Ejaletit osman të Algjerisë (1517–1830), quhet Bir Mourad Raïs (pusi i Murat Reis) për nder të tij.
Nën emrin "Morato Arráez", ai përmendet në disa vepra letrare të epokës së artë spanjolle, për shembull nga Miguel de Cervantes and Lope de Vega.[5]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b Konstam, Angus (2008). Piracy: the complete history (në anglisht). Osprey Publishing. fq. 89. ISBN 978-1-84603-240-0.
- ^ Wilson, Peter (2003). Pirate utopias: Moorish corsairs & European Renegadoes (në anglisht). Autonomedia. fq. 41. ISBN 1-57027-158-5.
- ^ Konstam, Angus; Cordingly, David (2002). The History of Pirates (në anglisht). ISBN 9781585745166.
- ^ Travers, Tim (2012-05-30). Pirates: A History: A History (në anglisht). ISBN 9780752488271.
- ^ Muhaj, Ardian (26–29 shtator 2013). "Ottoman Corsairs in The Atlantic During the 16th Century: Murat Rais, The Albanian and The First Ottoman Expedition to The Canary Islands". Uluslararasi Piri Reis Ve Türk Denizcilik Tarihi Sempozyumu (në anglisht). Istanbul: 261–269.