Planeti

Sistemi Diellor

Planeti (greq.antike: πλανήτης, planếtês) është një trup qiellor, që nuk ndriçon, ka një masë të mjaftueshme për vetë rëndesë për të mposhtur forcat e trupave të ngurtë, që të mbajë baraspeshën hidrostatike dhe lëviz në një orbitë keplerike përreth një yll etj.

Planetët e sistemit diellor

Planetët e sistemit tone diellor te radhitura sipas largësisë nga Dielli. Plutoni në vitin 2006 u përjashtua nga planetët e kategorisë së parë, prandaj sot pranohen vetëm 8 planetë kryesorë të sistemit tonë diellor, të cilët mbajnë emra kryesisht të mitologjisë romake, përveç Uranit që e ka grek. Ditët e javës gjithashtu mbajnë emrat e planetëve, Diellit dhe Hënës.

• Mërkuri
• Venera
• Toka (edhe )
• Marsi
• Jupiteri
• Saturni
• Urani (edhe )
• Neptuni

Krijimi i planetëve

1. Pak çaste pas Big Bengut kozmosi kalon përmes një "inflacioni" (bymimi) tepër të shpejtë. Ai zgjerohet nga diçka që është pak më e vogël se një atom, në masën e një qitroje brenda fragmentit të një sekonde.(Koha:10-43 sekonda)
2. Pasinflacioni, Universi është diçka në bujisje (zierje) e sipër, një supë e nxehtë elektronesh, kuarkesh dhe thërmijash të tjera.(Koha:10-32 sekonda.Temperatura:10-27 gradë celcius)
3. Një kozmos ftohet nxithmi, bën të mundur që kuarket të shëndrrohen në protone dhe neutrone.(Koha:10-6 sekonda. Temperatura:10-13 gradë celcius)
4. Duke qenë ende nxehtë për t'u trajtësuar në atome, elektronet dhe protonet e ngarkuara shpërndajnë dritë:Universi është një mjegullanjë tejetë e nxehtë.(Koha:3 minuta.Temperatura:10-8 gradë celcius)
5. Elektronet kombinohen me protonet dhe neutronet për të formuar atomet, kryesisht hidrogjen dhe helium. Më në fund drita mund të udhëtoje dhe të përshkoje distanca të gjata mespërmes Universit.(Koha:300.000 vjet.Temperatura:10.000 gradë celcius)
6. Nga rëndesa gazet e hidrogjenit dhe heliumit bashkohen për të formuar retë, ku lindin yjet e para.Re gjigante dhe grupe yjesh të reja formojnë galaktikat e para.(Koha:1 miliard vjet.Temperatura:-200 gradë celcius)
7. Teksa galaktikat tufëzohen nën peshën e rëndesës, yjet e para vdesin dhe çlirojnë elemente të rënda në hapësire.Kjo gjë shpie në në formimin e yjeve dhe planeteve te rinj.

Planetet e vogla te ngurta:Merkuri, venera, toka dhe marsi

Planetet e medha gazore:Jupiteri, saturni, urani dhe Neptuni