Jump to content

Aeroporti Ndërkombëtar i Tiranës

Coordinates: 41°24′53″N 19°43′14″E / 41.41472°N 19.72056°E / 41.41472; 19.72056
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Aeroporti Ndërkombëtar i Tiranës
Nënë Tereza

Tirana International Airport
Mother Teresa
Summary
Airport typePublik
Owner/OperatorTirana International Airport SHPK dhe Kastrati Group[1]
ServesTirana, Qarku i Tiranës, Shqipëri
LocationRinas, Qarku i Durrësit, Shqipëri
Hub for
Focus city forRyanair
Elevation AMSL108 ft / 33 m
Coordinates41°24′53″N 19°43′14″E / 41.41472°N 19.72056°E / 41.41472; 19.72056
Websitetirana-airport.com
Map
Aeroporti Ndërkombëtar i Tiranës is located in Earth
Aeroporti Ndërkombëtar i Tiranës
Aeroporti Ndërkombëtar i Tiranës (Earth)
Runways
Direction Gjatësia Sipërfaqja
m ft
17/35 2,750 9,022 Asfalt
Statistics (2022)
Pasagjerët5 195 550[2]
Ndryshimi i pasagjerëve 21–22Increase 78.9%
Lëvizjet e avionëve39,062[2]
Ndryshimi i lëvizjeve 21–22Increase 48.3%
Burimi: Shqip AIP në EUROCONTROL[3] Rekordi i Aeroportit LATI[4]

Tirana International Airport Nënë Tereza (shqip: Aeroporti Ndërkombëtar i Tiranës Nënë Tereza), i referuar shpesh si Aeroporti Ndërkombëtar i Rinasit, është një nga dy aeroportet kryesore ndërkombëtare të Republikës së Shqipërisë. Ai i shërben qytetit të Tiranës, zonës metropolitane dhe rajonit përreth në qarkun e Tiranës . Aeroporti është emëruar për nder të murgeshës dhe misionares katolike shqiptare, Nënë Tereza (1910–1997). Ndodhet 6 nautical miles (11 km; 6.9 mi) në veriperëndim të Tiranës, në bashkinë e Krujës, Qarku i Durrësit. [5] [6] Ajo ofron lidhje ndërkombëtare kryesisht brenda Evropës, me rrugët më të shpeshta për në Milano, Romë, Londër dhe Bergamo.

Aeroporti shërben si qendra kryesore për transportuesin flamur të vendit, Air Albania, si dhe për Albawings dhe Wizz Air. [7] Aeroporti ofron shërbime të rregullta të pasagjerëve. është aeroporti më i madh dhe më i ngarkuar në Shqipëri dhe aeroporti i shtatë më i ngarkuar në Ballkan. Aeroporti tjetër kryesor i Shqipërisë është Aeroporti Ndërkombëtar i Kukësit i vendosur në verilindje të vendit.

Historia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Zhvillimi i hershëm

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Aeroporti është ndërtuar nga viti 1955 deri në vitin 1957. Tirana kishte shërbime ajrore komerciale më parë. Aviacioni i brendshëm filloi në vitin 1926 kur linja ajrore gjermane Adria-Aero-Lloyd fitoi monopolin për linjat ajrore të brendshme në vend dhe filloi shërbimin e Tiranës, Shkodrës, Korçës dhe Vlorës. Këto operacione rezultuan jofitimprurëse dhe linja ajrore ia shiti të drejtat e saj kompanisë italiane Ala Littoria e cila hapi linjat e rregullta në vitin 1935 midis Tiranës në Shkodër, Kukës, Peshkopi, Kuçovë, Vlorë dhe Gjirokastër. [8] Në vitin 1938, transportuesi jugosllav Aeroput prezantoi fluturime të rregullta tregtare që lidhnin Tiranën me Beogradin, Serbi, me një ulje në Dubrovnik, Kroaci. [9]

Pas Luftës së Dytë Botërore dhe vendosjes së një regjimi komunist izolues në Shqipëri, transporti ajror ishte i rrallë. Nga viti 1944 deri në vitin 1948 ka pasur shërbim për Beogradin, por pas prishjes së marrëdhënieve me Jugosllavinë, deri në vitin 1953, ka pasur vetëm një lidhje dy herë në muaj me Budapestin që operohej nga kompania sovjeto-hungareze Maszovlet. [8] Nga viti 1953 deri në vitin 1955, nuk kishte asnjë shërbim ajror, deri në shkurt 1955 kur u inaugurua një linjë për në Moskë, e ndjekur më pas në kryeqytetet e tjera të Evropës Lindore. Në vitet 1970, Tirana ishte një nga qytetet e para evropiane që shërbehej nga CAAC Airlines e Kinës, me një fluturim javor për në Pekin nëpërmjet Bukureshtit dhe Teheranit. Në fund të viteve 1980, kishte gjashtë linja ajrore që fluturonin drejt Tiranës, me gjithsej nëntë udhëtime vajtje-ardhje në javë. [8]

Me rënien e komunizmit në Shqipëri në vitin 1991 dhe liberalizimin e mëpasshëm të kufizimeve të udhëtimit jashtë vendit për shqiptarët, numri i linjave ajrore që operojnë në aeroport u rrit me shpejtësi. Në vitin 1999, kishte 8 249 fluturime dhe 356 823 pasagjerë, shtatë herë më shumë se në 1991. [8]

Bashkëkohore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pajisjet dhe objektet e trafikut ajror të aeroportit janë modernizuar shumë, pas investimeve të Tirana International Airport SHPK, një konsorcium i drejtuar nga Hochtief AirPort. Hochtief mori drejtimin e aeroportit më 23 prill 2005, për një periudhë koncesioni 20-vjeçare. [10]

Koncesioni përfshinte ndërtimin e një terminali krejtësisht të ri pasagjerësh dhe përmirësime të ndryshme të infrastrukturës, mes tyre ndërtimin e një rruge të re aksesi, parkingje të reja dhe një urë mbi rrugën e vjetër të hyrjes në aeroport. [11] Zgjerimi rezultoi në një rritje të numrit të pasagjerëve në vit, i vlerësuar në 1.5 milion pasagjerë për vitin 2009. [12] [13] Numri i pasagjerëve u rrit efektivisht në më shumë se 1.5 milion në 2010. [14]

Ndërtesa e terminalit dhe zgjerimi i dytë i saj, ndërtesa e ngarkesave, peizazhi i saj dhe tendat e parkimit të saj u projektuan nga arkitekti malajzian Hin Tan nga Hintan. [15]

Në dhjetor 2016, Aeroporti njoftoi se u shërbeu 2 milionë pasagjerëve gjatë vitit 2016, duke arritur momentin e dytë historik. [16] Në dhjetor të 2024 arriti shifrën e 10 milionë pasagjerëve për vitin 2024, duke shënuar një rritje prej 225% krahasuar me vitin 2019. [17]

Pronësia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në vitin 2017, China Everbright Limited u bë pronari i vetëm i Tirana International Airport Nënë Tereza. Pas arritjes së një marrëveshjeje me Qeverinë Shqiptare për t'i dhënë fund monopolit të saj në fluturimet ndërkombëtare nga Shqipëria, Hochtief AirPort shiti funksionimin e Aeroportit Ndërkombëtar të Tiranës Nënë Tereza tek China Everbright Limited, [18] një kompani e specializuar në menaxhimin e aseteve, investimet direkte, brokerimin dhe investimet bankare. [19] Më 25 dhjetor 2020, Kastrati Group bleu të gjitha aksionet e aeroportit nga China Everbright Limited për 71 milionë euro.[citim i nevojshëm]

Stampa:Airport-Statistics

Transporti tokësor

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Pika e taksive në aeroport
SH60 që lidh Aeroportin e Tiranës me Autostradën SH2 Tiranë-Durrës

Aeroporti lidhet me autostradën SH60 10 nautical miles (19 km; 12 mi) larg rrugës SH2 Durrës - Tiranë. Taksitë dhe objektet e makinave me qira janë në dispozicion në aeroport. Udhëtimi nga Tirana në aeroport zgjat 20–25 minuta.

Autobus

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Një autobus aeroporti, i vendosur jashtë terminalit Arrivals, niset çdo orë në orë (06:00-02:00), për në qendër të qytetit dhe udhëtimi zgjat rreth 30 minuta. [20] Anija kryen një shërbim çdo orë midis aeroportit dhe pjesës së pasme të godinës së Operas në qendër të Tiranës.

Hekurudhor

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Një linjë e re hekurudhore e lehtë elektrifikuar po ndërtohet midis Tiranës dhe Durrësit me një lidhje me Aeroportin e Tiranës, e planifikuar të përfundojë brenda 2024-25. [21]

Incidente dhe aksidente

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • 3 tetor 2006: Fluturimi 1476 i Turkish Airlines, që fluturonte nga Tirana në Stamboll, u rrëmbye nga Hakan Ekinci në hapësirën ajrore greke. Avioni, me 107 pasagjerë dhe gjashtë anëtarë të ekuipazhit në bord, transmetoi dy sinjale të koduara rrëmbimi të cilat u kapën nga forcat ajrore greke; fluturimi u ndal nga avionët ushtarakë dhe u ul i sigurt në Brindisi, Itali.
  • 30 qershor 2016: Tre persona të armatosur dhe të maskuar hynë në terminalin e mallrave, ku vodhën një shumë të madhe parash që do të transportoheshin jashtë vendit me aeroplanë. Shuma e parave të gatshme mund të ishte deri në 3 milionë euro. Incidenti shkaktoi shqetësime për sigurinë kombëtare. [22] [23]
  • 9 Prill 2019: Një fluturim i Austrian Airlines i drejtuar për në Vjenë u vonua për 3 orë, pas një grabitje të armatosur. Motorët e avionit po punonin, kur tre burra të veshur me maska dhe me veshje ushtarake u ngjitën në gyp, duke vjedhur 6 milionë euro. Një nga grabitësit u qëllua për vdekje në shkëmbim zjarri me policinë rreth një kilometër larg aeroportit. [24]

Shiko gjithashtu

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ "Zyrtarizohet kalimi i Aeroportit të Rinasit te "Kastrati group", për 71 milionë euro" [The transfer of Rinas Airport to "Kastrati group" is made official, for 71 million euros]. Top Channel. 25 dhjetor 2020.
  2. ^ a b Tirana International Airport. "Air Traffic Report 2019" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 10 gusht 2020. Marrë më 10 gusht 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ "EAD Basic - Error Page". EUROCONTROL. Marrë më 10 gusht 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ "Airport record for Nënë Tereza/Rinas International Airport". Landings.com. Arkivuar nga origjinali më 21 shkurt 2014. Marrë më 1 gusht 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Wragg, David (nëntor 2009). The World's Top 500 Airports (në anglisht) (bot. 2). Somerset, UK: Haynes Holdings. fq. 13. ISBN 978-184425-632-7.
  6. ^ "Facts and Figures about Tirana International Airport Nënë Tereza". www.tirana-airport.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 1 prill 2022. Marrë më 10 tetor 2023.
  7. ^ "Wizz Air announces 55 new routes and three new bases from this summer". anna.aero (në anglisht). 1 qershor 2020. Arkivuar nga origjinali më 10 dhjetor 2022. Marrë më 10 tetor 2023.
  8. ^ a b c d Elsie, Robert (2010). Historical dictionary of Albania (në anglisht) (bot. 2). Lanham: Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-7380-3. OCLC 659564122.
  9. ^ "DRUSTVO ZA VAZDUSNI SAOBRACAJ A D – AEROPUT (1927-1948)". europeanairlines.no (në anglisht). 17 qershor 2010. Marrë më 17 qershor 2010. In addition, a new air service (No.2008) to the Kingdom of Yugoslavia's small narbour (sic, probably neighbor), Albania, was opened. From August, Aeroput flew from Beograd with a landing at Ragusa to Tirana, the capital of Albania.
  10. ^ "HOCHTIEF AirPort Signs Concession Agreement for Tirana Airport". hochtief.com (në anglisht). Marrë më 15 tetor 2004. The agreement, signed today in the presence of the Albanian Prime Minister Fatos Nano in Tirana, seals the airport takeover in the context of a BOOT (Build Own Operate Transfer) concession with a duration of 20 years.
  11. ^ "HOCHTIEF AirPort Signs Concession Agreement for Tirana Airport". hochtief.com (në anglisht). Marrë më 15 tetor 2004. Construction work for a new terminal is to commence right from the first year of operation.
  12. ^ "Tirana International Airport" (në anglisht). Marrë më 7 qershor 2015.
  13. ^ "Tirana International Airport, Albania". HOCHTIEF (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 23 prill 2011.
  14. ^ "Facts and Figures about Tirana International Airport Nënë Tereza". tirana-airport.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 6 dhjetor 2022. Marrë më 10 tetor 2023. Traffic Results: 2010 Passengers - 1,536,822
  15. ^ "TIRANA INTERNATIONAL AIRPORT" (PDF). tirana-airport.com (në anglisht). fq. 9. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 3 prill 2022. Marrë më 10 tetor 2023. The tall, bright and spacious building, designed by the renowned Malaysian architect Hin Tan, is a symbol of Albania's new self-confidence.
  16. ^ "Tirana International Airport reaches two millionth passenger milestone". ata.gov.al (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 20 dhjetor 2016. Marrë më 3 dhjetor 2016. Tirana International Airport (TIA) announced on Friday the achievement of two major passenger traffic milestones in welcoming its two millionth passenger and recording the largest ever number of customers served at the airport.
  17. ^ Balkanweb (2024). "10 milionë pasagjerë, Aeroporti Ndërkombëtar i Tiranës kap numrin rekord pa u mbyllur viti 2024". Marrë më 2024-12-09.
  18. ^ "Shqiptarja.com - Aeroporti i Rinasit kalon 100% tek kompania kineze". Arkivuar nga origjinali më 9 tetor 2016. Marrë më 21 shkurt 2017.
  19. ^ "irasia.com - China Everbright Limited" (në anglisht). Marrë më 21 shkurt 2017.
  20. ^ "Bus - Tirana International Airport". www.tirana-airport.com (në anglisht). Marrë më 2022-08-26.
  21. ^ "Kopje e arkivuar". Arkivuar nga origjinali më 4 dhjetor 2023. Marrë më 10 tetor 2023. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja)
  22. ^ Times, Tirana (30 qershor 2016). "Spectacular airport robbery raises national security concerns" (në anglisht). Marrë më 21 shkurt 2017.
  23. ^ "Huge amount of money stolen at the Tirana Airport" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 11 shkurt 2017. Marrë më 21 shkurt 2017.
  24. ^ "Albanian police kill gunman in airport cash heist". Reuters (në anglisht). 10 prill 2019 – nëpërmjet www.reuters.com.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Aeroporti_Ndërkombëtar_i_Tiranës&oldid=2728238"