Copëtimi i Shqipërisë

Copëtimi i Shqipërisë ishte procesi i ndarjes së trojeve shqiptare nga Kongresi i Berlinit deri në Konferencën e Ambasadorëve në Londër në 1913.^[1]^[2]

Copëtimi i 1913-ës la pasojë të rënda në kombin shqiptar dhe ishte tragjedia më e madhe kombëtare deri më sot, me pasoja që vazhdojnë të rëndojnë mbi kombin shqiptar i cili është në tkurrje e sipër si pasojë e këtij copëtimi edhe në ditët e sotme.^[3]

Historia

Hyrje

Lufta Ruso-Turke (1877-1878) i cënoi rëndë zotërimet osmane në Gadishullin Ballkanik, duke e lënë perandorinë vetëm të mbahej në pozicione të pasigurta në Maqedoni dhe në trojet e banuara nga shqiptarët. Në anën tjetë i dha një frymëmarrje shumë të gjërë shteteve dhe popullsive ortodokse, për analogji me Rusinë që tashmë konsolidoheshin ne shtetet fqinje që njëkohësisht e përdorën si një armë propagande edhe kundër kombeve si ai shqiptar. Shqiptarët në atë kohë banonin në katër vilajetet e Shkodrës, Kosovës, Manastirit dhe Janinës. Llogaritet se nga 2 500 000 banorë që kishin këto vilajete, 2 milionë ishin shqiptarë, dhe pjesa tjetër vllehë, maqedonas sllavë, grekë dhe romë. Shqiptarët ishin shumica absolute në të katërt vilajetet.^[4]

Copëtimi i parë: Kongresi i Berlinit

Copëtimi i parë i trojeve shqiptare u realizua pas vendimeve të Kongresit të Berlinit për të shpërblyer Malin e Zi me Plavën e Gucinë. Gjatë kësaj kohe, iu kaluan Serbisë zonat e Toplicës, Prokuples, Kurshumlisë, Nishit, Vranjes dhe Leskovacit. Popullsia shqiptare në këto zona u përzu me dhunë, dhe e gjithë u spastrua etnikisht nga shqiptarët, duke krijuar 70 000 refugjatë shqiptarë nga këto zona që u vendosën në Kosovë e 60 000 të tjerë që u vendosëm në zonën që sot është në Maqedoni.^[5] Kongresi i Berlinit i dha Malit të Zi dhe qytetin e Tivarit dhe Podgoricën, ku gjithashtu kishte popullata shqiptare.

Për t'i bërë ballë copëtimit të trojeve shqiptare, u krijua Lidhja e Prizrenit, e cila kundërshtoi me armë aneksimin e trojeve shqiptare. Luftime të rrepta u zhvilluan në Plave e Guci, ku sipas burimeve të kohës "zona kufitare u mbulua me gjak". Forcat malazeze nuk mundën të marrin Plavën e Gucinë dhe kërkuan nga Kongresi i Berlinit një zonë tjetër. Kongresi caktoi Hotin e Grudën, ku sërish pat luftime të përgjakshme dhe forcat malazeze nuk arritën të thyejnë qëndresën shqiptare. Kongresi atëherë i dha Ulqinin Malit të Zi. Forcat e Lidhjes së Prizrenit në Ulqin u ndodhën para sulmeve të ushtrisë malazeze dhe nga lindja nga sulmet e ushtrisë Osmane, e cila u dërgua nga Sulltani për të shtypur Lidhjen dhe për të dorëzuar Ulqinin te malazezët. Shqiptarët u tërhoqën dhe u mundën nga forcat e shumta osmane të udhëhequra nga Dervish Pasha, të cilat shkatërruan Lidhjen e Prizrenit në një sërë betejash.

Gjatë copëtimit të parë, shqiptarët humbën zonat veriore të Toplicës, Pazarit të Ri, Nishit, Ulqinin dhe disa territore në jug të Çamërisë.

Copëtimi i dytë: Konferenca e Ambasadorëve në Londër

Kryengritjet e armatosura të shqiptarëve të viteve 1910, 1911, 1912, nxitën shtetet ballkanike që të vepronin me shpejtësi në copëtimin e trojeve shqiptare.^[6] Serbia, Bullgaria, Mali i Zi dhe Greqia lidhën aleanca poltike dhe ushtarake ndërmjet tyre dhe në tetor të vitit 1912, ato i shpallën luftë Perandorisë Osmane duke shënuar kështu fillimin e Luftës së Parë Ballkanike. Shqiptarët mbajtën një qëndrim asnjanës në këtë luftë, por u shqetësuan kur shihnin se shtetet ballkanike synonin ndarjen e territoreve shqiptare. Për pasojë shqiptarët mbajtën një kuvend në Vlorë dhe me 28 nëntor 1912 shpallën Pavarësinë e Shqipërisë. Pavarësia nuk u njoh nga disa vende kurse Serbia, Mali i Zi dhe Greqia vazhduan t'i mbanin trupat e tyre në territoret shqiptare. Gjatë kësaj kohe u kryen masakra të tmerrshme mbi popullsinë civile shqiptare. Leon Trocki, i dërguar si korrespondent mbi Ballkanin, tregon se si "fshatra të tërë shqiptarë ishin kthyer në grumbuj zjarri. Nga kufiri me Serbine e deri në Shkup shihje vetëm zjarr e plaçkitje...". Sipas burimeve të huaja, rreth 25 mijë shqiptarë u vranë vetëm në Kosovë në muajt nëntor 1912-janar 1913.^[7]

Më 17 dhjetor 1912 në Londër u mblodhën Fuqitë e Mëdha të kohës të cilat diskutuan për fatin e Shqipërisë. Më 29 korrik 1913 u mor vendimi që Shqipëria të shpallej principatë autonome, sovrane e trashëgueshme nën garancinë e Fuqive të Mëdha. Ndërsa kufijtë, pas shumë diskutimesh u caktuan por duke lënë jashtë tyre Kosovën dhe Çamërinë, por duke lënë brenda kufijve territore që sot jane janë jashte kufijve shtetërorë të Shqipërisë si p.sh. Shën Naumi.

Pasojat

Të gjendur nën pushtimin e ushtrive serbe, malazeze e greke, me qindra mijëra shqiptarë nga troje që sot gjendjen në Mal të Zi, Serbi, Kosovë, Maqedoni e Greqi, more rrugën e u dyndën si refugjatë brenda kufijve të njohur nga Konferenca e Londrës. Në të gjitha trojet shqiptare u kryen masakra të mëdha në popullsinë civile, dhe u krye spastrim etnik me qëllim përzënien ose eliminimin e popullsisë shqiptare.^[8] Copëtimi i trojeve shqiptare la jashtë kufijve më shumë se gjysmën e territoreve të banuara nga shqiptarët historikisht, dhe më shumë gjysmën e popullsisë shqiptare të asaj kohe. Në Kosovë, trupat serbe ushtruan terror dhe u munduan ta ndërrojnë përbërjen e popullsisë me anë të shpërnguljeve me dhunë. Gjuha shqipe u ndalua, dhe dhjetëra mijëra serbe kolonë u vendosën në tokat e shqiptarëve të vrarë ose të përzënë. Më shumë se 150 000 shqiptarë u detyruan të lenë Kosovën në vitet 1912-1920^[9]^[10]. Shumica e tyre u vendosën në Shqipëri, në zonat e Fierit, Lushnjës, Durrësit, e Kukësit. Po ashtu, popullsia çame u spastrua në përmasa të mëdha, duke lënë në Çamëri vetëm një pjesë të popullsisë çame të besimit ortodoks, që sot numëron 30-70 mijë banorë në Çamëri. Pasoja e këtij copëtimi ende ndjehen në kombin shqiptar, ku shembujt më të freskët janë Lufta e Kosovës në 1998-1999, dhe rebelimi i armatosur në Maqedoni në 2001-shin.

Gjendja aktuale

Copëtimi i Shqipërisë është një barrë e rëndë për kombin shqiptar, e cila ka shtyrë shumë atdhetarë që pas copëtimit të punojnë politikisht e me përpjekje të armatosur, për ribashkimin e kombit shqiptar. Kjo i dha jetë dhe çështjes kombëtare shqiptare, ribashkimit të trojeve etnike shqiptare të copëtuara në 1913-ën. Mendimi i publikut në Shqipëri e Kosovë rreth ribashkimit të Shqipërisë ka ardhur duke i rritur, sidomos vitet e fundit. Në 2011-ën, sipas Gallup Balkan Monitor, 75% e të anketuarve në Shqipëri dhe 68% e të anketuarve në Kosovë, mbështesin ribashkimin kombëtar. Çështja kombëtare tashmë është e përfaqësuar dhe politikisht nga parti politike si Vetëvendosja në Kosovë dhe Aleanca Kuq e Zi në Shqipëri, në programin e të cilave është ribashkimi i trojeve shqiptare në një shtet.

Shih edhe

Referime

^ Merrill, Christopher (1999). Partition of Albania 1913. Rowman & Littlefield. fq. 230. ISBN 9780742516861. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Multicultural History Society of Ontario (1999). Encyclopedia of Canada's peoples. University of Toronto Press. fq. 180. ISBN 9780802029386. Marrë më 1 shkurt 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Stephanie Schwandner-Sievers; Bernd Jürgen Fischer (2002). Albanian identities: myth and history. Indiana University Press. fq. 44. ISBN 9780253341891. ..ngjerjet e 1913-ës kur pjesa më e madhe e territoreve të banuara nga shqiptarët ju ndanë shtete të tjera ballkanike. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Gawrych, George Walter (2006). The crescent and the eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874-1913. I.B.Tauris. fq. 99–101. ISBN 9781845112875. Shqiptarët përbënin shumicën në të katër provincat {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Florian Bieber; Židas Daskalovski (2003). Understanding the War in Kosovo. Taylor & Francis. fq. 350. ISBN 9780714683270. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Crampton, R.J. (1997). Eastern Europe in the twentieth century and after. Routledge. ISBN 9780415164221. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ http://books.google.ee/books?id=RRgbAgAAQBAJ&pg=PA107&lpg=PA107&dq=luma+1912&source=bl&ots=EDmfv7eAeX&sig=Y_aFU9IljxrfcLatMTPY1p_MjVM&hl=en&sa=X&ei=OpW4UozwO4b14QSh24HgAQ&ved=0CFkQ6AEwBQ#v=onepage&q=luma%201912&f=false
^ "1913 | Consul von Heimroth: Situation in Skopje and Kosova Following the Serb Invasion". Arkivuar nga origjinali më 8 tetor 2009. Marrë më 31 janar 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Janusz Bugajski (2002). Political parties of Eastern Europe: a guide to politics in the post-Communist era. M.E. Sharpe. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Bideleux, Robert; etj. (2007). The Balkans: a post-communist history. Taylor & Francis. fq. 530, 522. ISBN 9781134583287. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] Merrill, Christopher (1999). Partition of Albania 1913. Rowman & Littlefield. fq. 230. ISBN 9780742516861. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] Multicultural History Society of Ontario (1999). Encyclopedia of Canada's peoples. University of Toronto Press. fq. 180. ISBN 9780802029386. Marrë më 1 shkurt 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[3] Stephanie Schwandner-Sievers; Bernd Jürgen Fischer (2002). Albanian identities: myth and history. Indiana University Press. fq. 44. ISBN 9780253341891. ..ngjerjet e 1913-ës kur pjesa më e madhe e territoreve të banuara nga shqiptarët ju ndanë shtete të tjera ballkanike. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[4] Gawrych, George Walter (2006). The crescent and the eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874-1913. I.B.Tauris. fq. 99–101. ISBN 9781845112875. Shqiptarët përbënin shumicën në të katër provincat {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[5] Florian Bieber; Židas Daskalovski (2003). Understanding the War in Kosovo. Taylor & Francis. fq. 350. ISBN 9780714683270. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[6] Crampton, R.J. (1997). Eastern Europe in the twentieth century and after. Routledge. ISBN 9780415164221. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[7] ttp://books.google.ee/books?id=RRgbAgAAQBAJ&pg=PA107&lpg=PA107&dq=luma+1912&source=bl&ots=EDmfv7eAeX&sig=Y_aFU9IljxrfcLatMTPY1p_MjVM&hl=en&sa=X&ei=OpW4UozwO4b14QSh24HgAQ&ved=0CFkQ6AEwBQ#v=onepage&q=luma%201912&f=false

[8] "1913 | Consul von Heimroth: Situation in Skopje and Kosova Following the Serb Invasion". Arkivuar nga origjinali më 8 tetor 2009. Marrë më 31 janar 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[9] Janusz Bugajski (2002). Political parties of Eastern Europe: a guide to politics in the post-Communist era. M.E. Sharpe. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[10] Bideleux, Robert; etj. (2007). The Balkans: a post-communist history. Taylor & Francis. fq. 530, 522. ISBN 9781134583287. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]