Arumunët në Shqipëri

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Vllehët në Shqipëri)
Arumunët në Shqipëri
Rrãmãnji/Armãnji tu Arbinishii
Harta e vendbanimeve të arumunëve në Shqipëri
Rajone me popullsi të konsiderueshme
Qarku i Korçës, Qarku i Fierit, Qarku i Gjirokastrës, Qarku i Elbasanit, Qarku i Vlorës, Qarku i Beratit, Qarku i Durrësit, Qarku i Tiranës
8,812 (regjistrimi më 2011) regjistrimi jo-zyrtar llogarit deri në 200,000
Gjuhët
Vllahishtja (vendas), Shqip
Fetë
Kisha Ortodokse Lindore
Grupe etnike të lidhura
Arumunët

Arumunët në Shqipëri (Rrãmãnji/Armãnji tu Arbinishii) janë një grup etnik vendas që jetojnë në qendër dhe jug të Shqipërisë.[1]

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Arumunët u njohën për herë të parë në Konferencën e Londrës të viteve 1912–13 si një grup pakicash brenda Shqipërisë. Ata luftuan Perandorinë Osmane së bashku me serbët dhe grekët gjatë Luftërave Ballkanike.

Feja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kisha e Shën Mërisë në Voskopojë

Arumunët në Shqipëri janë kryesisht të krishterë ortodoksë si pjesa tjetër e arumunëve në botë. Në Korçë (arumunisht: Curceau, Curcau) ata kanë një kishë në gjuhën arumune të quajtur 'Alju Sutir' (Shpërfytyrimi i Jezusit) dhe është e vetmja kishë në Shqipëri që predikon në gjuhën arumune. Para kësaj, ata kishin një kishë tjetër gjithashtu në Korçë me të njëjtin emër, e ndërtuar më 1925 dhe e shkatërruar nga një tërmet në vitin 1931.

Statusi i pakicës[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Arumunët u njohën për herë të parë në Konferencën e Londrës të viteve 1912–1913 si një grup pakicash deri në epokën komuniste (1967). Nga viti 1967 deri më 1992, ata njiheshin si shqiptarë të thjeshtë dhe nga viti 1992 deri më 2017, ata njiheshin si një pakicë kulturore dhe gjuhësore. Që nga viti 2017, arumunët janë një pakicë etnike e njohur zyrtarisht në Shqipëri.

Njohja e arumunëve si një pakicë shqiptare ka provokuar reagime negative nga Greqia, duke pretenduar se Shqipëria, së bashku me Rumaninë, kanë "bashkëpunuar në një veprim anti-grek". Me sa duket, Shqipëria do ta bënte këtë me synimin për të dobësuar pakicën grekeEpirin e Veriut, ndërsa Rumania do ta bënte këtë me synimin për të "rumunizuar" "grekët latinishtfolës" të Shqipërisë me synimin për të fituar më shumë popullsi.[2]

Arsimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Universitetin e Tiranës, gjuha arumune është prezente në Fakultetin e Gjuhëve të Huaj.

Njerëz të njohur[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Project, Joshua. "Aromanian in Albania" (në anglisht). Marrë më 2017-08-29.
  2. ^ Antonopoulos, Paul (7 maj 2020). "Albania and Romania collude to weaken Greeks in Northern Epirus". Greek City Times (në anglisht).