Gironde

Zhironda Gironda (Ocitanisht) Gironde (Frëngjisht)
Departament
Ndërtesa e prefekturës në Bordo
Flamuri Stema
Vendndodhja e Zhirondës në Francë
Shteti	Franca
Rajoni	Akuitania e Re
Prefektura	Bordo
Nënprefekturat	Arcachon Blaye Langon Lesparre-Médoc Libourne
Sipërfaqja
• Gjithsej	10.000 km2 (4,000 sq mi)
Popullsia  (Janar 2020)
• Gjithsej	1.636.391
• Vendi	6
• Dendësia	000.016/km2 (000.042/sq mi)
Zona kohore	UTC+1 (CET)
• Verës (DST)	UTC+2 (CEST)
Numri i departamentit	33
Qarqet	6
Kantonet	33
Komunat	535

Zhironda ( /ʒ ɪ ˈ r ɒ n d / zhi-ROND, SHBA zakonisht /dʒ ɪ ˈ -/ ji-, Frëngjisht: [ʒiʁɔ̃d]  ( dëgjoni) ; Ocitanisht: Gironda , shqiptuar [dʒiˈɾundo] ; Shqip: Zhironda) është departamenti më i madh në rajonin Nouvelle-Aquitaine të Francës Jugperëndimore. I emërtuar sipas grykëderdhjes së Girondës, një rrugë ujore kryesore, prefektura e saj është Bordoja . Në vitin 2019, ajo kishte një popullsi prej 1,623,749 banorësh. Rajoni i famshëm i verës Bordo është në Zhirondë. Ai ka gjashtë zona, duke e bërë atë një nga departamentet me më shumë qarqe ( Nord gjithashtu ka gjashtë, ndërsa Pas-de-Calais ka më shumë nga çdo departament, me shtatë).

Historia

Zhironda është një nga 83 departamentet origjinale të krijuara gjatë Revolucionit Francez më 4 mars 1790. Ajo u krijua nga pjesë të provincave të mëparshme të Gujenës dhe Gaskonjës .

Nga 1793 deri në 1795, emri i departamentit u ndryshua në Bec-d'Ambès për të shmangur lidhjen me partinë politike Zhirondiste të Revolucionit Francez.

Në korrik 2022, Zhironda u prek nga zjarre të mëdha .

Gjeografia

Zhironda është pjesë e rajonit aktual të Akuitanisë së Re dhe është i rrethuar nga departamentet e Landesit, Oltit-dhe-Garonës, Dordonjës dhe Sharentës-Detare dhe Oqeani Atlantik në perëndim. Me një sipërfaqe prej 10.000 km ², Zhironda është departamenti më i madh në Francën metropolitane . Megjithatë, nëse përfshihen departamentet jashtëdetase, sipërfaqja e tokës së Zhirondës është zbehet në krahasim me 83,846 km ² të Guajanës Franceze .

Zhironda është i mirënjohur për plazhin Côte d'Argent i cili është më i gjati në Evropë dhe kështu tërheq shumë surfistë në Lacanau çdo vit. Është gjithashtu vendlindja e Jacques-Yves Cousteau, i cili studioi detin dhe të gjitha format e jetës në ujë.

Duna e Madhe e Pyla në gjirin Arcachon pranë Bordosë është duna më e lartë e rërës në Evropë.

Demografia

Popullsia në vite Viti Pop. ±% 1801 502,723 —     1806 522,371 +3.9% 1821 522,041 −0.1% 1831 554,225 +6.2% 1841 568,034 +2.5% 1851 614,387 +8.2% 1861 667,193 +8.6% 1872 705,149 +5.7% 1881 748,703 +6.2% 1891 793,528 +6.0% 1901 821,131 +3.5% 1911 829,095 +1.0% 1921 819,128 −1.2% 1931 852,768 +4.1% 1936 850,567 −0.3% 1946 858,381 +0.9% 1954 896,517 +4.4% 1962 935,448 +4.3% 1968 1,009,390 —     1975 1,061,480 —     1982 1,127,546 —     1990 1,213,499 —     1999 1,287,532 —     2006 1,393,758 —     2011 1,463,662 —     2016 1,566,679 —

Qytetet kryesore

Komuna më e populluar është Bordoja, prefektura. Që nga viti 2019, ka 7 komuna me më shumë se 30,000 banorë:

Komuna	Emri shqip	Popullsia (2019)
Bordeaux	Bordo	260.958
Mérignac	Merinjak	72,197
Pessac	Pesak	65,245
Talenca	Talencë	43,820
Villenave-d'Ornon	Navë-Ornon	36,754
Saint-Médard-en-Jalles	Shën-Medardi-në-Jalë	31,808
Bègles	Beglë	30,642

Turizmi

• 
  Bordoja
• 
  Vera Bordo
• 
  Duna e madhe në Pyla
• 
  Gjiri Arcachon
• 
  Bourg-sur-Gironde
• 
  Château de la Brède, vendlindja e Monteskjësë
• 
  Grykëderdhja e Zhirondës parë nga kapela e Blajës
• 
  Shpellat e Ferrandit
• 
  Château d'Eck