Lituania e Vogël
Lituania e Vogël
Mažoji Lietuva | |
|---|---|
     .jpg)
| |
 Flamuri | |
 Vendndodhja e një pjese të Lituanisë së Vogël brenda Lituanisë moderne | |
| Vendet | Lituania, Rusia |
| Kryeqyteti | Tilžė (Tilsit) |
| Qyteti më i madh | Klaipėda |
| Sipërfaqja | |
| • Gjithsej | 2.848 km2 (1,100 sq mi) |
| zonë në bregun e djathtë të lumit Neman (Rajoni i Klaipeda), duke përjashtuar anën Oblasti i Kaliningradit | |
| Popullsia (1925)[1] | |
| • Gjithsej | 141.650 |
| • Dendësia | 50/km2 (130/sq mi) |
| popullsia në bregun e djathtë të lumit Neman (Rajoni i Klaipeda), duke përjashtuar anën Oblasti i Kaliningradit | |
| Zona kohore | UTC2 (CET (GMT +2)) |
Lituania e Vogël (Lituanisht: Mažoji Lietuva; Gjermanisht: Kleinlitauen; Polonisht: Litwa Mniejsza; Rusisht: Ма́лая Литва́), ose Lituania Prusiane (Lituanisht: Prūsų Lietuva; Gjermanisht: Preußisch-Litauen, Polonisht: Litwa Pruska) është një rajon historik etnografik i Prusisë, ku jetonin lituanezët prusianë (ose Lietuvininkai), tani i vendosur në Lituani dhe në Oblastin Kaliningrad të Rusisë. Lituania e Vogël përfshinte pjesën verilindore të rajonit dhe mori emrin e saj nga popullsia e konsiderueshme e territorit që fliste lituanisht. Para pushtimit të kalorësve teutonikë në shekullin e 13-të, pjesa kryesore e territorit e njohur më vonë si Lituania e Vogël ishte e banuar nga fiset e Skalvianëve dhe Nadruvianëve. Toka u shpopullua gjatë luftës së pandërprerë midis Lituanisë dhe Urdhrit Teutonik. Lufta përfundoi me Traktatin e Melnos dhe toka u ripopullua nga të ardhurit lituanez, refugjatët e kthyer dhe popujt e mbetur autoktonë të Baltikut; termi Lituania e Vogël u shfaq për herë të parë midis 1517 dhe 1526.
Me përjashtim të Rajonit Klaipėda, i cili u bë një territor i mandatuar i Lidhjes së Kombeve në 1920 nga Traktati i Versajës dhe u bashkua me Lituaninë nga 1923 deri në 1939, zona ishte pjesë e Prusisë deri në vitin 1945, e cila në periudha të ndryshme ishte nën sovranitetin e Mbretërisë së Polonisë, Komonuelthit Polako-Lituanez dhe Gjermanisë. Që nga viti 1945, një pjesë e vogël e Lituanisë së Vogël është ruajtur brenda kufijve të Lituanisë dhe Polonisë së sotme, ndërsa pjesa më e madhe e territorit është pjesë e Oblastit Kaliningrad të Rusisë, i cili ishte pjesë e Bashkimit Sovjetik deri në dhjetor 1991.
Edhe pse pothuajse asgjë nuk ka mbetur nga kultura origjinale për shkak të dëbimit të gjermanëve pas Luftës së Dytë Botërore, Lituania e Vogël ka kontribuar ndjeshëm në kulturën lituaneze në përgjithësi. Forma standarde e shkruar e prusiano-lituanishtes siguroi bazën për lituanishten moderne,[2] evoluar nga njerëz të afërt me Stanislovas Rapalionis dhe të diplomuar nga shkollat në gjuhën lituaneze të themeluara në Vilnius, të cilët u dëbuan nga Dukati i Madh gjatë viteve të Kundër-Reformimit. Ato përfshijnë emra të shquar si Abraomas Kulvietis dhe Martynas Mažvydas. Gjatë viteve të ndalimit të shtypit lituanez të shekullit të 19-të, shumica e librave lituanisht të shtypura duke përdorur alfabetin latin u botuan në Lituaninë e Vogël.
Shih gjithashtu
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b Klaipėdos kraštas
- ^ [1] (në gjermanisht)
Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Kronologjia e Lituanisë së Vogël (në anglisht)
- Emrat e vendbanimeve në Lituani të Vogël (në anglisht)
- Harta e Lituanisë së Vogël, me emra vendesh të tipit lituanisht Arkivuar 2 nëntor 2007 tek Wayback Machine (në anglisht)
