Saud bin Abdulaziz Al Saudi

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Saud bin Abdulaziz
Mbreti i Arabisë Saudite
Mbretërimi9 nëntor 1953 - 2 nëntor 1964
ParaardhësIbën Saudi
PasardhësFeisal
Mbretërimi9 tetor 1953 - 16 gusht 1954[1]
ParaardhësFeisal
PasardhësFeisal
Emri i plotë
Saud bin Abdulaziz bin Abdul Rahman bin Feisal bin Turki bin Abdullah bin Muhammed bin Saudi.
ShtëpiaShtëpia e Saudit
I atiAbdulaziz bin Saudi
E ëmaWadhah bint Hussein Al-Orair
U lind15 janar 1902
Kuvajt Siti, Kuvajti
Vdiq23 shkurt 1969 (67 vjet)
Athinë, Greqi
VarrimiVarreza el-Oud

Saud bin Abdulaziz El Saudi (Arabisht سعود بن عبد العزيز آل سعود) ishte Mbreti i Arabisë Saudite nga 9 nëntor 1953 deri në 2 nëntor 1964. Pas një periudhe tensioni të brendshëm në Arabinë Saudite, ai u detyrua të largohej nga froni dhe u zëvendësua nga vëllai i tij Feisal.

Jeta e hershme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Princi Saud lindi më 15 janar 1902 në Kuvajt Siti. Djali i dytë i Ibën Saudit (i njohur edhe si Abdulaziz), ai lindi në shtëpinë e gjyshit të tij Emir Abdul Rahman. Ata jetonin në Sikkat Inazza[2] ku po qëndronte familja pas mërgimit nga Riadi. Kur babai i tij pushtoi Riadin në vitin 1902, Saud e ndoqi atë me nënën dhe vëllezërit e tij.

Princi Saud kishte një vëlla të plotë, Turki I dhe një motër, Mounira. Nëna e tyre ishte gruaja e dytë e Ibn Saudit Wadhah bint Muhamed bin Hussein Al-Orair, i cili i përkiste fisit Kahtan.[3][4]

Në moshën pesë vjeç, ai studioi tek Shejh Abdul Rahman El-Mufairixh. Ai studioi Sheriatin dhe Kuranin. Ai gjithashtu mësoi gjuajtjen me hark dhe hipur në kalë ndër të tjera nën mbikëqyrjen e babait të tij, si dhe prejardhje fisnore, dhe si të zhvillonte marrëveshje paqësore, dhe artin e luftërave, politikës, diplomacisë dhe administratës në mënyrat tradicionale arabe.

Karriera e hershme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Saud shoqëroi babanë e tij në ekspeditat e tij të shumta dhe, mori pjesë në disa fushata gjatë bashkimit të Gadishullit Arabik. Misioni i tij i parë politik ishte në moshën trembëdhjetë vjeç, duke udhëhequr një delegacion në Katar. Beteja e parë që ai zhvilloi ishte në Xhirrab në vitin 1915, e ndjekur nga një në Jatab në të njëjtin vit, pastaj Trubah më 1919. Në vitin 1925, ai ndaloi krizën Almahmal në Mekë. Ai luftoi për të ndaluar revoltën e Ikhwan në Al Sebella më 1929.

Më 11 maj 1933, ai u emërua Princ i Kurorës nga babai i tij. Kur mbreti Abdulaziz e emëroi atë si një trashëgimtar të fronit të tij në vitin 1933, këshilla e tij për të birin ishte që ai të ishte gjithmonë i përkushtuar në shërbimin e çështjes së të Plotfuqishmit, të aspironte për të ngritur lart zërin e Islamit, të përpiqet shumë për t'u kujdesur për të shqetësimet dhe çështjet e subjekteve të tij, dhe ji i sinqertë në fjalë dhe në veprime. Ai gjithashtu e këshilloi atë të anonte dhe të respektonte dijetarët muslimanë, dhe të mbante shoqërinë e tyre dhe të dëgjonte këshillat e tyre. Pastaj Saudi i ri iu betua babait të tij se ai do t'i përmbahej me besnikëri fjalëve të tij. Vitin pasues, Ibën Saud dërgoi dy ekspedita ushtarake; njëri prej tyre drejtohej nga Princi i Kurorës Saud, i cili rifitoi Najran dhe përparoi fshehurazi nëpër malet e thepisura në pjesën veriperëndimore të Jemenit.

Pas përfundimit të luftës me Jemenin, Ibën Saud vendosi ta inkurajonte Saudin të udhëtonte jashtë vendit. I shoqëruar nga këshilltari i babait të tij, Fuad Hamzah dhe mjeku Dr. Medhat Shehj el-Ard dhe disa të tjerë, ai vizitoi: Transjordan, Palestinë, Irak, Egjipt dhe Evropë, ku ai përfaqësoi babanë e tij në Kurorëzimin e Mbretit George VI dhe Mbretëreshës Elizabetë në vitin 1937. Saudi lidhi një miqësi të ngrohtë me mbretin e ri Gazi I të Irakut dhe fitoi mirënjohje nga Emiri dhe më vonë Mbreti Abdullah I i Jordanisë dhe Transjordanit, të cilët i thanë atij: "në karakterin e tij, ai përfaqësonte tiparet më të zgjedhura dhe më të pastra dhe atributet e Gadishullit Arabik".

Kur shpërtheu një krizë midis shteteve fqinje të Gjirit PersikBahreinit dhe Katarit, Saud gjithashtu vizitoi të parin gjatë dhjetorit 1937 në mënyrë që të ndihmonte në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve të tyre. Kjo u pasua nga vizita të tjera deri në prag të Luftës së Dytë Botërore.

Pas luftës, kur krijimi i një shteti hebre në Palestinë dukej se ishte i pashmangshëm, dhe udhëheqësit e shteteve të ndryshme arabe u takuan në Inshas në Egjipt gjatë vitit 1946 në mënyrë që të rishikonin situatën nën Kryesinë e Mbretit Faruk të Egjiptit, Saudi ishte përsëri i zgjedhur nga babai i tij për të përfaqësuar atë dhe vendin e tij dhe mori pjesë në miratimin e rezolutës së famshme që deklaroi se: "Çështja palestineze është kauza e të gjithë arabëve dhe jo thjesht e palestinezëve". Në vitin 1947, Saud vizitoi Shtetet e Bashkuara dhe u takua me Presidentin Harry S. Truman, dhe gjithashtu u takua me udhëheqës në Britani, Francë dhe Itali, në mënyrë që të njihte politikëbërësit me pikëpamjet e babait të tij dhe papranueshmërinë e shkeljes së të drejtave të palestinezët.

Pas vizitave të Saudit, ai u përqendrua në fushat e para që do të konsiderohen në nevojë të madhe për modernizim dhe reformë në funksion të rritjes së të ardhurave dhe shpenzimeve, këto ishin qeverisja dhe trajtimi i financave të vendit. Pas kërkimit të këshillave dhe ndihmës së ekspertëve nga një numër vendesh miqësore, kryesisht nga SHBA-ja, rijali saudit u lidh me Dollarin e Shteteve të Bashkuara dhe përveç reformave strukturore, rregullatore dhe procedurale brenda një Ministrie të rinovuar të Financave; një bankë qendrore nën emrin "Agjencia Monetare Arabike Saudite" ("SAMA") u krijua gjatë vitit 1952.

Në përputhje me praktikën universale, një buxhet i duhur vjetor i shtetit ishte lëshuar për herë të parë gjatë vitit 1948 dhe pas krijimit të organit të mësipërm bankar qendror, "SAMA", Buxheti i tretë kombëtar saudit për vitin 1952 ishte në përputhje me standardet e vëzhguara ndërkombëtarisht. Gjatë kësaj periudhe, bashkëpunimi teknik, kryesisht në maskën e mbërritjes së 35 ekspertëve gjatë vitit 1952 dhe që synonte gjenerimin e rritjes së planifikuar ekonomike brenda Mbretërisë, gjithashtu mori një nxitje të madhe.

Përveç reformave financiare dhe administrative, raporti i paraqitur Ibën Saud nga Emiri Saud, kishte lavdëruar zbatimin e një game të tërë të projekteve infrastrukturore vitale në lidhje me përmirësimin e objekteve për pelegrinët, kaq të rëndësishëm për Mbretërinë nga një pikë fetare dhe ekonomike pikëpamja, furnizimi me ujë, rrugët, shërbimi i transmetimit, shëndetësia, çështjet komunale, përmirësimet e porteve, riorganizimi i doganave dhe arsimi i lartë.

Planet për rrugën e asfaltuar midis Xhedës dhe Mekës ishin njoftuar nga Saudi gjatë Haxhit të vitit 1947, dhe projekti për sjelljen e ujit nga Wadi Fatimah afër Xhedës u përurua gjithashtu nga ai menjëherë gjatë nëntorit 1947. Haxhi i vitit 1950 (viti 1369 pas hixhretit) dëshmoi krijimin e kolegjit që më vonë do të zgjerohej dhe u riemërua në Universiteti Umm el-Kura.

Shumë nga këto reforma, së bashku me riorganizimin e plotë të sistemit të administratës publike, përmes krijimit ose ristrukturimit të ministrive dhe departamenteve të reja ose ekzistuese, dhe konceptuar dhe njohur si "Reformat e Princit të Kurorës", lëshuar nga Zyra e tij me një dekret nën vula e tij më 19 tetor 1952, ishin të destinuara të zhvilloheshin, të ndërtoheshin dhe disa madje të zbatoheshin pas shkatërrimit të Ibën Saudit më 9 nëntor 1953 dhe gjatë mbretërimit të Saudit si Mbret. Këshilli Konsultativ tradicional në Mekke, "Mexlis esh-Shura" ose Asambleja Konsultative e Arabisë Saudite u zgjerua në 17 nëntor 1952.

Më parë, më 19 tetor 1953, Ibën Saud kishte caktuar gjithashtu Princin e Kurorës Saud si kryeministër për kabinetin e parë saudit. Para kësaj, ai e emëroi atë si Komandant Suprem të Forcave të Armatosura dhe Njësitë e Brendshme të Sigurisë më 25 gusht 1953. Gjatë kësaj periudhe, Forcat e Armatosura të Arabisë Saudite, përfshirë Forcën Ajrore, u modernizuan në një shkallë të gjerë me ndihmën amerikane. Flota e Arabisë Saudite të Arabisë Saudite u zgjerua gjithashtu me blerjen e katër 'Sky Masters' të rinj për të lehtësuar kryesisht transportin e Pelegrinëve nga shtëpitë e tyre në vendet e pelegrinazheve dhe prapa, dhe gjithashtu brenda Mbretërisë. Më 10 qershor 1953, Saud me miratimin e babait të tij gjithashtu vuri gurin e themelit për zgjerimin dhe rinovimin e Xhamisë së PejgamberitMedine. Më herët, pas një vizite, ai i kishte rekomanduar Ibën Saudin nevojën për miratimin e këtij hapi, të cilin ky i fundit e kishte sanksionuar.

Sundimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Saud pasoi babanë e tij Mbretin Abdulaziz ibn Saud si Mbret në 9 nëntor 1953 me vdekjen e këtij të fundit. Mbreti Saud u ngjit në fron në një klimë politike shumë të ndryshme nga koha kur babai i tij Ibn Saud themeloi Mbretërinë e tij.

Politika kombëtare[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Mbreti Saud i kishte njoftuar Këshillit të ri të Ministrave në fjalimin e tij të parë si Mbret, se, ndërsa mbretërimi i babait të tij shënohej për pushtime ushtarake, ai synonte që mbretërimi i tij të ishte "një luftë kundër varfërisë, injorancës dhe sëmundjes me zbatimi i drejtë i diktateve të ligjeve të shenjta 'Sheriati' për të gjithë pa përjashtim, dhe krijimi i një ushtrie të fortë".

Për të përballuar në mënyrë adekuate përgjegjësitë e kësaj sfide dhe për të lehtësuar realisht zbatimin e programit të tij, ai fillimisht dyfishoi numrin e ministrive në dhjetë duke shtuar portofolet e Arsimit, Bujqësisë, Shëndetësisë, Tregtisë dhe industrisë, plus dy Drejtori: Transmetimeve dhe Byrosë së Inspektimit Publik më 1955, në ministritë ekzistuese të Punëve të Jashtme, Financave, Brendshme, Mbrojtjes dhe Komunikimeve. Në vitin 1953, vendimi ishte marrë tashmë për të lëvizur ministritë, të vendosura më pas në Jeddah, në Riad, kryeqyteti zyrtar i vendit. Kjo kishte kërkuar ndërtimin e ndërtesave të reja të përshtatshme dhe sigurimin e shtëpive të përshtatshme për punonjësit. Kjo ishte një pikë ndezëse për modernizimin dhe zhvillimin e Riadit. Vëllai dhe trashëgimtari tjetër i Saudit, Princi Feisal, u emërua Kryeministër duke mbajtur ish portofolin e tij të Ministrit të Jashtëm. Një plan pesë vjeçar filloi, siç u përmend në fjalimin e parë të kabinetit të mbretit Saud në vitin 1954.

Në vitin 1957, Mbreti Saud themeloi gjithashtu 'Universitetin Mbreti Saud' në Riad.

Marrëdhëniet e huaja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Princi Saud u prit nga Snouck Hurgronje (djathtas) në Universitetin e Lejdenit në 1936
Mbreti Saud me Mir Osman Ali Han (i veshur me çallmë të bardhë) - Nizami i 7-të i Hyderabad (gjatë vizitës së tij në Mbretërinë e atëhershme Hyderabad)

Mbreti Saud luajti një rol me rëndësi të madhe në skenat politike rajonale, arabe, islamike dhe ndërkombëtare. Ai filloi turnetë e tij në mbarë botën pasi mbaroi turneun në rajonet e vendit të tij. Ai vizitoi vendet arabe dhe miqësore për qëllime strategjike dhe politike. Ai filloi turneun e tij në vitin 1954 në Egjipt, pasuar nga Kuvajti, Bahreini, Jordania, Jemeni dhe Pakistani. Ai njoftoi se qëllimi i tij i vetëm ishte të "bashkonte myslimanët në të gjithë botën" në mënyrë që ata të ishin si një trup i fortë. Mbreti Saud besonte në një politikë mosvendosjeje midis Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Sovjetik, të cilën ai e diskutoi plotësisht me Kryeministrin Xhavaharlal Nehru gjatë një vizite zyrtare në Indi. Ai gjithashtu u përpoq të mbante rajonin të lirë nga koalicionet dhe blloqet që i shërbenin vetëm interesave të huaja dhe kështu ai refuzoi të bashkohej me Traktatin e Bagdadit. Pavarësisht presionit të ushtruar nga Perëndimi, ai miratoi kur u takua me Presidentin Gamal Abdel Nasser dhe Presidentin sirian Shukri al-QuwatliKajro në mars 1956 për të bërë një deklaratë të përbashkët në lidhje me kuptimin e tyre të çështjeve të sigurisë dhe mbrojtjes, që përkonte me marrëveshjet e tjera në fushën financiare, zona ekonomike dhe e zhvillimit.

Për shembull, në nëntor 1955, ai dha një hua 16 milion dollarë për Sirinë për pesë vjet. Ai ra dakord për të shkëmbyer produkte dhe përjashtuar produktet bujqësore nga licenca e import-eksportit dhe detyrimet doganore. Me sulmin e vazhdueshëm të Izraelit ndaj Jordanisë në vitin 1955, Mbreti Saud ftoi udhëheqësit ushtarakë të Egjiptit, Sirisë, Libanit dhe JordanisëRiad për të diskutuar procedurat për t'iu kundërvënë agresionit. Ai ra dakord të mbulonte të gjitha shpenzimet e përforcimit të Gardës Kombëtare të Jordanisë dhe forcave të armatosura. Ai gjithashtu mbështeti revolucionin algjerian kundër Francës, diplomatikisht dhe financiarisht. Mbreti Saud bëri një deklaratë duke ftuar njerëzit të dhurojnë para për revolucionin; donacionet arritën në 1,200,000 dollarë. Qeveria dhuroi një milion dollarë nga ajo shumë në vitin 1956, dhe pjesa tjetër e donacioneve u dhuruan çdo vit. Mbreti Saud vazhdonte t'i jepte donacione Algjerisë dhe e mbrojti atë derisa vendosi pavarësinë e saj në vitin 1962. Imam Ahmed bin Jahja i Jemenit u bashkua me përpjekjet arabe për të bashkuar radhët e tyre kur nënshkroi marrëveshjen e përbashkët të mbrojtjes me Egjiptin, Arabinë Saudite dhe Sirinë. Kjo ngjarje ndodhi pas takimit të Imamit me mbretin Saud, Presidentin Gamal Abdel Nasser dhe Presidentin Shukri al-Quwatli më 21 prill 1956, pas Paktit të Xhedës midis Arabisë Saudite dhe Jemenit.

Ruajtja e mbështetjes së tij për vendet arabe pas shtetëzimit të Kompanisë së Kanalit të Suezit në 26 korrik 1956, megjithëse qeveria egjiptiane nuk e këshilloi atë siç bëri me Sirinë në marrjen e këtij vendimi në kundërshtim me pritjet e tij si një aleat ushtarak. Ai arriti të forconte lidhjen e tij me mbretin Feisal II të Irakut pas një takimi të mbajtur në Dammam në 20 shtator 1956. Ai u pasua po atë muaj dhe në të njëjtin vend nga një takim me Presidentin Gamal Abdel Nasser dhe Presidentin sirian Shukri al-Quwatli, gjatë së cilës ai konfirmoi mbështetjen e tij totale për qëndrimin egjiptian në këtë krizë. Kur Britania, Franca dhe Izraeli pushtuan Egjiptin më 29 tetor 1956 si rezultat i shtetëzimit të kanalit, Mbreti Saud shpalli një mobilizim të përgjithshëm dhe urdhëroi hapjen e zyrave të rekrutimit. Ai ofroi ndihmë totale për qeverinë egjiptiane, duke mbikëqyrur personalisht operacionet dhe duke mirëpritur aeroplanët luftarakë egjiptianë në vendin e tij për mbrojtjen e tyre. Ndër të parët që u regjistruan ishin Princi Fehd i Arabisë Saudite, Princi Sulltan bin Abdulaziz, Princi Selman i Arabisë Saudite, Princi Fehed bin Saud bin Abdulaziz El Saudi së bashku me shumë princër të tjerë. Si një mjet për të ushtruar presion mbi qeveritë britanike dhe franceze, ai përdori një armë të përdorur kurrë më parë, kur bllokoi eksportet e naftës, duke ndaluar të gjithë cisternat britanike dhe franceze dhe cisternat e tjera që transportonin naftë Saudite në këto dy vende. Ai gjithashtu ndërpreu marrëdhëniet me Britaninë dhe Francën.

Mbreti Saud e kishte përdorur këtë armë ekonomike për herë të parë megjithëse ishte në dijeni të pasojave të mundshme të një procedure të tillë në ekonominë kombëtare. Ai mbështeti mbështetjen e tij pas luftës në mënyrë që të hiqte pasojat e agresionit. Ai ofroi kontribute bujare, duke përfshirë 2 milion rijalë sauditë në Gjysmëhënën e Kuqe Egjiptiane për të ndihmuar viktimat e Port Said.

Mbreti Saud ishte akoma i etur për të mbajtur rajonin të lirë nga blloqet politike dhe të mbrojtjes që mbështesin vetëm një superfuqi kundër një tjetre. Megjithë marrëdhëniet e tij të forta me sistemin amerikan, në të cilin ai u mbështet në disa zona për shkak të zbulimit dhe prodhimit të naftës, ai seriozisht mendoi të anulonte hyrjen amerikane për përdorimin e aeroportit Dhahran si një mjet për të ushtruar presion mbi Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Përkundër lidhjeve të afërta tradicionale të vendit të tij me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe tjetërsimit të rrënjosur të komunizmit dhe besimeve islamike, ai refuzoi të bashkohej me Paktin e Bagdadit të sponsorizuar amerikane të vitit 1955, (më vonë në Organizatën e Traktatit Qendror - CENTO), - që synonte duke kundërshtuar zgjerimin e ndikimit komunist në rajon, pavarësisht përfshirjes së shtetit tjetër arab të Irakut në të, së bashku me Iranin, Turqinë, Pakistanin dhe Britaninë. Jordania, e cila gjithashtu ishte e etur të bashkohej me Paktin dhe Sirinë gjithashtu, ishte dekurajuar për ta bërë këtë me ndihmën e presionit politik dhe financiar.

Presidenti i Shteteve të Bashkuara Dwight D. Eisenhower ftoi Mbretin Saud të ndërmerrte një vizitë zyrtare në SHBA në vitin 1957 pasi ai besonte se Mbreti Saud luajti një rol vendimtar në zbatimin e doktrinës së tij për të penguar dhe luftuar komunizmin në Lindjen e Mesme dhe vendet islamike. Sapo mbreti Saud mori ftesën që ai mblodhi me Presidentët Gamal Abdel Nasser dhe Shukri al-QuwatliKajro në janar 1957. Të tre udhëheqësit ranë dakord të përpiqen të bindin Eisenhower për të bërë presion ndaj qeverisë izraelite për të evakuuar Sharm El Sheikh të okupuar që mbikëqyr Gjirin e Akabes dhe të tërhiqen në kufijtë e armëpushimit të mëparshëm në të gjitha kufijtë.

Ai mbajti mbështetjen e tij për vendet në luftë me Izraelin dhe nënshkroi një marrëveshje dhjetë vjeçare me presidentët egjiptianë dhe sirianë dhe me mbretin Husein të Jordanisë për të lehtësuar barrët financiare të Jordanisë si rezultat i këtij konflikti. Ndihma financiare vjetore egjiptiane dhe saudite shtoi deri në pesë milion paund egjiptian nga secili prej të dy vendeve. Ai gjithashtu diskutoi me presidentin amerikan mosmarrëveshjen e tij me Britaninë rreth Al Buraymi Oasis, një zonë e naftës midis kufijve të Arabisë Saudite, Omanit dhe Abu Dhabi e cila ishte nën mbrojtjen britanike. Çështja e Oazit El Burejmi ishte një nga çështjet që ishte ngritur që nga mbretërimi i babait të tij Mbretit Abdulaziz dhe ishte ende në pritje. Pas disa përplasjeve, çështja shkoi në arbitrazh ndërkombëtar. Kur ai pranoi ftesën e presidentit amerikan në Shtetet e Bashkuara ai priti një mirëseardhje të mirë, por Kryetari i Bashkisë së New York-ut, Robert F. Wagner Jr., refuzoi të mirëpresë Mbretin për shkak të politikës së tij kombëtare dhe islamike.[5]

Mbreti Saud mbajti një fjalim të rëndësishëm gjatë banketit të mbajtur nga Dag Hammarskjöld, Sekretari i Përgjithshëm Suedez i OKB-së në të cilin ai adresoi aspektet e ndryshme të ankesave arabe, në përputhje me statutin e OKB-së dhe fuqitë e tij. Ai ftoi të gjitha vendet të vlerësojnë statutin dhe ta zbatojnë atë plotësisht; ai gjithashtu adresoi rezultatet dhe pasojat e Luftës së Ftohtë. Gjatë negociatave të tij me presidentin amerikan në Uashington më 2 shkurt 1957, presidenti amerikan shpjegoi parimet dhe objektivat e doktrinës së tij, të njohur si Doktrina Eisenhower, dhe rolin efektiv që ai priste prej tij si një mik i fuqishëm i Shteteve të Bashkuara të Amerika dhe si një udhëheqës i shquar arab dhe musliman në luftën kundër lëvizjes komuniste që pushton Lindjen e Mesme dhe vendet islamike.

Brenda kësaj skeme, Dwight D. Eisenhower i ofroi një hua 25 milion dollarë qeverisë saudite më 24 janar 1957. Në kthim, Mbreti Saud shpjegoi se ai kishte refuzuar ndihmën ushtarake të Bashkimit Sovjetik për të luftuar Britaninë dhe se politika e Britanisë ishte ajo që i nxiti arabët për të kërkuar ndihmën e Bashkimit Sovjetik. Ai gjithashtu theksoi se vendet jo-drejtuese po përfitonin nga ndihma sovjetike më shumë sesa vendet aleate amerikane po përfitonin nga ndihma amerikane. Ai konsideroi se kjo ndihmë duhej të dyfishohej nëse Presidenti Amerikan dëshironte të kishte sukses në përpjekjet e tij. Mbreti Saud i kërkoi Dwight D. Eisenhower të ushtronte presion mbi Izraelin për t'u tërhequr nga territoret e okupuara të Palestinës dhe për të zgjidhur çështjen Palestineze, dhe për të bindur Francën që të arrijë një zgjidhje në lidhje me pavarësinë e Algjerisë. Nga ana tjetër, ai premtoi të informojë arabët për Doktrinën Eisenhower dhe qëllimet e saj; dhe të hetojë për reagimin arab në nivelet zyrtare dhe zyrtare para se të bëjë ndonjë angazhim. Mbreti Saud i shpjegoi presidentit amerikan se një pjesë e madhe e buxhetit të vendit të tij ishte alokuar për projektet e zhvillimit dhe për planin pesë-vjeçar dhe se ai kishte nevojë për ndihmë ushtarake përpara se të ishte në gjendje të luante ndonjë rol të pritur prej tij në luftën ndaj komunizmit. Qeveria Amerikane ra dakord t'i japë atij një kredi 250 milion dollarë dhe të gjitha llojet e armëve tokësore, detare dhe ajrore dhe të trajnojë ushtrinë saudite se si t'i përdorë ato.

Në kthim, qeverisë amerikane duhej t'i jepej lehtësi për të përdorur aeroportin e Dhahranit për pesë vjet, pas së cilës ajo do të kthehej me të gjitha pajisjet e saj në qeverinë saudite në vitin 1962.

Para se të informonte bashkëmoshatarët e tij arabë rreth rezultateve të kësaj vizite dhe Doktrinës Eisenhower, Mbreti Saud vizitoi Spanjën, Marokun, Tunizinë dhe Libinë dhe i informoi ata për këto rezultate. Në shkurt 1957 ai u takua me udhëheqësit e Egjiptit, Sirisë dhe JordanisëKajro dhe i informoi ata për objektivat e Dwight D. Eisenhower. Nën ndikimin e presidentit egjiptian Gamal Abdel Nasser dhe presidentit sirian Shukri al-Quwatli, Mbreti Saud, duke dashur të mbështesë një qëndrim unanim arab, vendosi të mbështesë presidentët egjiptianë dhe sirianë në vendimin e tyre për të mos kontribuar në Doktrinën Eisenhower.

Kur Republika e Irakut vendosi të aneksojë Kuvajtin në vitin 1961 nën Abdulkerim Kasim, Mbreti Saud protestoi në forume ndërkombëtare, duke deklaruar "çdo veprim kundër Kuvajtit është një veprim kundër Arabisë Saudite".

Lufta me Feisalin[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Një luftë e ashpër midis djemve më të moshuar të Ibën Saudit, Saudit dhe Feisalit, shpërtheu menjëherë pas vdekjes së Ibën Saud. Rritja e të ardhurave nga nafta nuk e zgjidhi problemin financiar të lidhur me borxhin arab saudit, vlerësohet të ketë qenë 200 milion dollarë amerikanë në vitin 1953. Në fakt, ky borxh më shumë se dyfishuar nga viti 1958, kur arriti në 450 milion dollarë. Rijali saudit humbi gjysmën e vlerës së tij zyrtare ndaj dollarit të Shteteve të Bashkuara. Si ARAMCO dhe bankat ndërkombëtare refuzuan kërkesën e Saudit për kredi. Saud pezulloi disa projekte qeveritare që kishte filluar, por vazhdoi shpenzimet e tij në pallate luksoze.[6]

Në vitin 1958, Saud u detyrua të delegonte shumicën e kompetencave të tij ekzekutive te Feisali. Saud dhe Feisal zhvilluan një betejë të brendshme për përcaktimin e përgjegjësive politike dhe ndarjen e funksioneve të qeverisë. Saud ishte shpesh i lidhur midis të tjerave me plaçkitjen e të ardhurave të naftës, pallateve luksoze dhe komplotit brenda dhe jashtë Arabisë Saudite, ndërsa Feisal ishte i lidhur me maturi, devotshmëri, puritanizëm, kursim dhe modernizim.

Beteja midis dy vëllezërve u zhvillua për rolin që do t'i caktohet Këshillit të Ministrave. Saud shfuqizoi detyrën e Kryeministrit me dekret mbretëror, duke zbatuar kështu pozicionin e tij si Mbret dhe kryeministër de facto. Saud mendonte për veten e tij si Mbret dhe kryeministër ndërsa Feisal parashikonte më shumë pushtet që të ishin në dorën e tij si Princi i Kurorës dhe zëvendëskryeministri.[6]

Abdikimi i detyruar[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Anëtarët e familjes së mbretit Saud ishin të shqetësuar për prishjen e Saudit dhe paaftësinë e tij për të përballuar sfidën e Egjiptit të Naserit. Korrupsioni dhe prapambetja e dobësuan regjimin. Transmetimet anti-saudite të Radio Cairo po gjenin një audiencë të pranueshme.[7]

Mbreti Saud dhe Princi Feisal vazhduan luftën e tyre për pushtet deri në vitin 1962 kur Princi Feisal formoi një kabinet në mungesë të Mbretit, i cili kishte shkuar jashtë për trajtim mjekësor. Princi Feisal bëri aleancë me Princin Fehd dhe Princin Sulltan. Qeveria e re e Princit Feisal përjashtoi bijtë e Saudit. Ai premtoi një reformë prej dhjetë pikash që përfshiu hartimin e ligjit themelor, heqjen e skllavërisë dhe krijimin e një këshilli gjyqësor.

Pas kthimit të tij, mbreti Saud hodhi poshtë marrëveshjen e re të Princit Feisal dhe kërcënoi të mobilizonte Gardën Mbretërore kundër vëllait të tij. Si përgjigje, Princi Feisal kërkoi që mbreti Saud ta bënte regjent dhe t'i kalonte të gjitha fuqitë mbretërore. Në këtë, ai kishte mbështetjen thelbësore të ulemave (dijetarëve elitarë islamikë), duke përfshirë një fetva (dekret) të lëshuar nga myftiu i madh i Arabisë Saudite, një i afërm i Princit Feisal nga ana e nënës së tij, duke i bërë thirrje mbretit Saud që të aderonte në të kërkesat e vëllait.[8]

Mbreti Saud refuzoi, duke bërë që Feisali të urdhërojë Gardën Kombëtare të rrethonte pallatin e Saudit. Në mars 1964 Saud më në fund u tërhoq dhe emëroi regjent Feisalin me kompetenca të plota ekzekutive, duke u reduktuar në mënyrë efektive në një figurë figurative. Në nëntor, ulematë, kabineti dhe anëtarët e lartë të familjes në pushtet e detyruan Saudin të hiqte dorë nga krejt, dhe Faisal u bë mbret në të drejtën e tij.[9][10][11] Në të njëjtën kohë Princi Muhammed bin Abdulaziz u dërgua në Pallatin Al Naṣariah të Mbretit Saud për të kërkuar besnikërinë e tij dhe të bijve të tij ndaj mbretit të zgjedhur, Feisalit. Më 28 nëntor 1964 u bë një njoftim zyrtar në Radio Mekë duke thënë se 11 nga bijtë e Saudit kishin deklaruar besnikëri ndaj mbretit Feisal.

Më 6 janar 1965 Saud shkoi në pallat me xhaxhain e tij Abdullah bin Abdul Rahman për të deklaruar besnikërinë e tij ndaj mbretit Feisal.

Mërgimi dhe jeta e mëvonshme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Saudit iu sugjerua të internohej në Gjenevë, Zvicër dhe më pas në qytete të tjera evropiane. Në vend të kësaj, ai u vendos në Athinë. Më vonë ai u përpoq pa sukses të vendoset në Bejrut. Në vitin 1966 Saud u ftua nga Nasser për të jetuar në Egjipt; një raport tjetër pretendon se mbreti Saud shkoi në Egjipt nën strehimin e dhënë nga Nasser dhe qëndroi atje nga viti 1966 deri më 1967. Mbreti Saud u lejua gjithashtu të transmetonte në Radio Cairo. Disa nga djemtë e tij, duke përfshirë Princin Halid, Princin Bedr, Princin Sulltan dhe Princin Mansur, u bashkuan me të dhe mbështetën përpjekjen e tij për të rifituar fronin. Sidoqoftë, pas luftës arabo-izraelite në qershor 1967, ai humbi mbështetjen e Egjiptit. Në tetor 1967 ai u largua nga Egjipti dhe shkoi së pari në Vjenë dhe më pas në Athinë ku qëndroi deri në vdekjen e tij më 23 shkurt 1969.

Vdekja dhe varrimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Mbreti Saud vdiq në moshën 67 vjeç më 23 shkurt 1969 në Athinë pasi pësoi një sulm në zemër. Dy ditë para vdekjes, ai u ndje i sëmurë dhe i kërkoi mjekut të tij Filnger nga Austria ta ekzaminonte. Sidoqoftë, mjeku i tij mbërriti pasi ai kishte vdekur. Në mëngjesin e asaj dite, Saud bëri një shëtitje të shkurtër në një plazh me vajzën e tij Nozhah, afër hotelit ku ai jetonte më parë (Hotel Kavouri). Trupi i tij u dërgua në Mekë pastaj në Riad dhe ceremonia e varrimit u zhvillua në Xhaminë e Madhe në Mekë. Ai u varros pranë varreve të babait dhe gjyshërve të tij në varrezat El Oud në Riad.[12][13]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ "Saudi Arabia". WorldStatesman (në anglisht). Ben Cahoon. Marrë më 23 mars 2018.
  2. ^ Saud of Saudi Arabia
  3. ^ Yamani, Mai (mars 2009). "From fragility to stability: a survival strategy for the Saudi monarchy" (PDF). Contemporary Arab Affairs (në anglisht). 2 (1): 90–105. doi:10.1080/17550910802576114. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 16 shtator 2013. Marrë më 5 prill 2012.
  4. ^ Winberg Chai (22 shtator 2005). Saudi Arabia: A Modern Reader (në anglisht). University Press. fq. 193. ISBN 978-0-88093-859-4. Marrë më 26 shkurt 2013.
  5. ^ J. Joseph Huthmacher, Senator Robert F. Wagner and the rise of urban liberalism (1968) pp 14-15
  6. ^ a b Alrasheed M. (2002) A History of Saudi Arabia Cambridge University Press; pp. 108–9
  7. ^ Quandt W.(1981) Saudi Arabia in the 1980s, The Brooking Institutions, p. 90
  8. ^ Wynbrandt, James, A Brief History of Saudi Arabia, New York: Facts on File, Inc., 2004, p. 225
  9. ^ Vassiliev, Alexei, The History of Saudi Arabia, London, UK: Al Saqi Books, 1998, p. 366-7
  10. ^ King Faisal, Encyclopedia of the Orient, http://lexicorient.com/e.o/faisal.htm Arkivuar 12 tetor 2017 tek Wayback Machine, Marrur më 27 mars 2007.
  11. ^ Faisal at Encyclopedia Britannica
  12. ^ "King Saud Dies at 67". Montreal Gazette (në anglisht). Montreal. Associated Press. 24 shkurt 1969. fq. 41. Marrë më 23 shkurt 2019.
  13. ^ "Saʿūd | king of Saudi Arabia". Encyclopedia Britannica (në anglisht). 19 shkurt 2019. Marrë më 23 shkurt 2019.