Jump to content

Gjermania Lindore

Përpunoni lidhje
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga GDR)
Republika Demokratike e Gjermanisë
Deutsche Demokratische Republik
Emblema - Gjermania Lindore
Gjermania Lindore Gjermania Lindore
Vendndodhja - Gjermania Lindore
Vendndodhja - Gjermania Lindore
Të dhëna tabelare
Gjuha zyrtare Gjuha gjermane dhe Gjuha sorbe (në qëndra Dresden dhe Cottbus
Qyteti më i madh Berlin (de facto)
Berlin Lindore (de jure)
Sistemi Dikatatura
President Wilhelm Pieck (SED, 1949–1960)
Walter Ulbricht (SED, 1960–1973)
Willi Stoph (SED, 1973–1976)
Erich Honecker (SED, 1976–1989)
Egon Krenz (SED, 1989)
Manfred Gerlach (LDPD, 1989–1990)
Sabine Bergmann-Pohl (CDU, 1990)
Kryeministër Otto Grotewohl (SED, 1949–1964)
Willi Stoph (SED, 1964–1973)
Horst Sindermann (SED, 1973–1976)
Willi Stoph (SED, 1976–1989)
Hans Modrow (SED/PDS, 1989–1990)
Lothar de Maizière (CDU, 1990)
Sipërfaqja
  - ujore 		107,179 km²  - ( ? -ta )
 ?  %  - ( ?-ta )
Popullsia
 Dendësia 		16.675.000  - (? -ta)
 154 b. / km²  
Monedha 1949 Marki i Gjermanisë (DM),
1964 Marki i bankes gjermane (MDN),
1967 Marki i DDRës (M).
1990 Marki i Gjermanisë (DM)
Pavarësia
  		7 dhjetor, 1949 - (shpallur)
Himni kombëtar Auferstanden aus Ruinen
Kodi i internetit TLD .dd
Prefiksi telefonik +37
redaktoni

Republika Demokratike Gjermane (RDG gjermanisht Deutsche Demokratische Republik, DDR) apo Gjermania Lindore ishte një vend që ekzistonte nga viti 1949 deri më 1990, periudha kur pjesa lindore e Gjermanisë ishte pjesë e Bllokut Lindor gjatë Luftës së Ftohtë. Ajo përbëhej nga territori që administrohej dhe pushtohej nga forcat sovjetike pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore - zona okupuese sovjetike e Marrëveshjes së Potsdamit, e kufizuar në lindje nga linja Oder–Neisse. Zona sovjetike rrethoi Berlinin Perëndimor por nuk e përfshiu atë dhe Berlini Perëndimor mbeti jashtë juridiksionit të RDG-së.

Gjeografikisht, RDG kufizohej me Detin Baltik në veri, Poloninë në lindje, Çekosllovakinë në juglindje dhe Gjermaninë Perëndimore në jugperëndim dhe perëndim. Brenda saj, RDG kufizohej gjithashtu me sektorin sovjetik të Berlinit të okupuar nga Aleatët, i njohur si Berlini Lindor, i cili administrohej gjithashtu si kryeqyteti de facto i shtetit. Ai gjithashtu kufizohej me tre sektorët e pushtuar nga Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar dhe Franca të njohur së bashku si Berlini Perëndimor. Të tre sektorët e pushtuar nga kombet perëndimore u mbyllën nga RDG nga Muri i Berlinit nga ndërtimi i tij në vitin 1961 derisa u shemb në vitin 1989. RDG u shpërbë dhe u ribashkua me Gjermaninë Perëndimore në 3 Tetor 1990, duke u bërë një shtet plotësisht sovran në Republikën Federale të Gjermanisë të ribashkuar.

Historia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Historia e Gjermanisë Lindore


Politika

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Politika e Gjermanisë Lindore
Shtrëngimi i duarve mes Wilhelm Pieck dhe Otto Grotewohl, duke themeluar SED në vitin 1946
Flamuri i RDG-së në selinë e Kombeve të Bashkuara, New York City, 1973

Gjermania Lindore kishte katër periudha në historinë politike. Këto përfshinin: 1949–61, që panë ndërtimin e socializmit; 1961–1970 pasi Muri i Berlinit mbylli arratisjen ishte një periudhë stabiliteti dhe konsolidimi; 1971–85 u quajt Epola e Honecker dhe pa lidhje më të ngushta me Gjermaninë Perëndimore; dhe 1985–89 panë rënien dhe zhdukjen e Gjermanisë Lindore.

Organizata

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Partia politike në pushtet në Gjermaninë Lindore ishte Partia Socialiste e Bashkimit të Gjermanisë (Gjermanisht: Sozialistische Einheitspartei Deutschlands, SED). Ajo u krijua në vitin 1946 përmes bashkimit të drejtuar nga Sovjetikët e Partisë Komuniste të Gjermanisë (KPD) dhe Partisë Social Demokrate të Gjermanisë (SPD) në zonën e kontrolluar nga sovjetikët. Sidoqoftë, SED u shndërrua shpejt në një parti të plotë komuniste ndërsa Social Demokratët me mendje më të pavarur u dëbuan.[1]

Marrëveshja e Potsdamit angazhoi sovjetikët për të mbështetur një formë demokratike të qeverisjes në Gjermani, megjithëse kuptimi i sovjetikëve për demokracinë ishte rrënjësisht i ndryshëm nga ai i Perëndimit. Ashtu si në vendet e tjera të bllokut sovjetik, partitë politike jo-komuniste u lejuan. Sidoqoftë, çdo parti politike në RDG u detyrua të bashkohej me Frontin Kombëtar të Gjermanisë Demokratike, një koalicion i gjerë partish dhe organizatash politike masive, duke përfshirë:

Palast der Republik, selia e Volkskammer

Partitë anëtare ishin pothuajse plotësisht nënshtruese të SED dhe u duhej të pranonin "rolin udhëheqës" të tij si kusht i ekzistencës së tyre. Sidoqoftë, palët patën përfaqësim në Volkskammer dhe morën disa poste në qeveri.

Volkskammer gjithashtu përfshiu përfaqësues nga organizatat masive si Rinia e Lirë Gjermane (Freie Deutsche Jugend ose FDJ), ose Federata e Sindikatës së Lirë Gjermane. Kishte gjithashtu një Federatë të Grave Demokratike të Gjermanisë, me vende në Volkskammer.

Organizata të rëndësishme masive jo parlamentare në shoqërinë e Gjermanisë Lindore përfshinin Shoqatën Gjimnastike dhe Sporteve Gjermane (Deutscher Turn- und Sportbund ose DTSB) dhe Solidaritetin e Popullit(Volkssolidarität), një organizatë për të moshuarit. Një shoqëri tjetër e rëndësishme ishte Shoqëria për Miqësinë Gjermane-Sovjetike.

Pas rënies së komunizmit, SED u quajt "Partia e Socializmit Demokratik" (PDS) e cila vazhdoi për një dekadë pas ribashkimit përpara se të bashkohej me WASG të Gjermanisë Perëndimore për të formuar Partinë e Majtë (Die Linke). Partia e Majtë vazhdon të jetë një forcë politike në shumë pjesë të Gjermanisë, megjithëse në mënyrë drastike më pak të fuqishme se SED.

Popullsia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Popullsia në vite
VitiPop.±%
1950 18,388,000—    
1960 17,188,000—    
1970 17,068,000—    
1980 16,740,000—    
1990 16,028,000—    
Source: DESTATIS

Popullsia e Gjermanisë Lindore ra me tre milion njerëz gjatë historisë së saj dyzet e një vjeçare, nga 19 milion më 1948 në 16 milion më 1990; nga popullsia e vitit 1948, rreth 4 milion u dëbuan nga tokat në lindje të linjës Oder-Neisse, gjë që e bëri shtëpinë e miliona gjermanëve pjesë të Polonisë dhe Bashkimit Sovjetik. Ky ishte një kontrast i fortë nga Polonia, e cila u rrit gjatë asaj kohe; nga 24 milion në vitin 1950 (pak më shumë se Gjermania Lindore) në 38 milion (më shumë se dy herë e popullsisë së Gjermanisë Lindore). Kjo ishte kryesisht një rezultat i emigracionit - rreth një e katërta e gjermanëve lindorë u larguan nga vendi para se Muri i Berlinit të përfundonte në vitin 1961, dhe pas asaj kohe, Gjermania Lindore kishte norma shumë të ulta të lindjeve, përveç një rikuperimi në vitet 1980 kur norma e lindjeve në Gjermaninë Lindore ishte dukshëm më e lartë se në Gjermaninë Perëndimore.

Qytetet e mëdha

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

(1988 populations)

Distriktet administrative

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Ndarjet administrative të Gjermanisë Lindore
Distriktet e Republikës Demokratike Gjermane më 1952

Deri në vitin 1952, Gjermania Lindore përbëhej nga kryeqyteti, Berlini Lindor (megjithëse ligjërisht nuk ishte plotësisht pjesë e territorit të RDGJ) dhe pesë shtetet gjermane të Mecklenburg-Vorpommern (në vitin 1947 u riemërua Mecklenburg), Brandenburg, Saksonia Anhalt, Thuringia, dhe Saksonia, demarkacionet e tyre territoriale të pasluftës që përafrojnë demarkacionet gjermane të paraluftës të Länder (shtete) të Gjermanisë së Mesme dhe Provinzen (provincat e Prusisë). Pjesët perëndimore të dy provincave, Pomeranisë dhe Silesisë së Poshtme, pjesa e mbetur e të cilave u aneksua nga Polonia, mbetën në RDGJ dhe iu bashkëngjitën përkatësisht Meklenburgut dhe Saksonisë.

Reforma Administrative e Gjermanisë Lindore e vitit 1952 krijoi 14 Bezirke (rrethe) dhe de facto shpërbëu pesë Länder. Bezirke e re, të emërtuar sipas qendrave të tyre të rretheve, ishin si më poshtë: (i) Rostock, (ii) Neubrandenburg, dhe (iii) Schwerin krijuar nga Landi i Meklenburgut; (iv) Potsdam, (v) Frankfurt (Oder), dhe (vii) Cottbus nga Brandenburg; (vi) Magdeburg dhe (viii) Halle nga Saksonia Anhalt; (ix) Leipzig, (xi) Dresden, dhe (xii) Karl-Marx-Stadt (Chemnitz deri më 1953 dhe përsëri nga viti 1990) nga Saksonia; dhe (x) Erfurt, (xiii) Gera, dhe (xiv) Suhl nga Thuringia.

Berlini Lindor u bë Bezirk i 15-të i vendit në vitin 1961, por ruajti statusin e veçantë ligjor deri në vitin 1968, kur banorët miratuan (projekt) kushtetutën e re. Pavarësisht se qyteti në tërësi ishte ligjërisht nën kontrollin e Këshillit të Kontrollit Aleat dhe kundërshtimeve diplomatike të qeverive aleate, RDGJ administronte Bezirk e Berlinit si pjesë të territorit të saj.

Ushtria

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Qeveria e Gjermanisë Lindore kishte kontroll mbi një numër të madh organizatash ushtarake dhe paraushtarake nëpërmjet ministrive të ndryshme. Kryesorja mes tyre ishte Ministria e Mbrojtjes Kombëtare. Për shkak të afërsisë së Gjermanisë Lindore me Perëndimin gjatë Luftës së Ftohtë (1945–1992), forcat e saj ushtarake ishin ndër më të avancuarat e Paktit të Varshavës. Përcaktimi se çfarë ishte një forcë ushtarake dhe çfarë jo është një çështje e disa mosmarrëveshjeve.

Ushtria Popullore Kombëtare

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Ushtria Popullore Kombëtare

Nationale Volksarmee (NVA) ishte organizata më e madhe ushtarake në Gjermaninë Lindore. Ajo u formua në vitin 1956 nga Kasernierte Volkspolizei (Policia Popullore e Barakuar), njësitë ushtarake të policisë së rregullt (Volkspolizei), kur Gjermania Lindore iu bashkua Paktit të Varshavës. Që nga krijimi i tij, ai kontrollohej nga Ministria e Mbrojtjes Kombëtare (Gjermania Lindore). Ishte një forcë tërësisht vullnetare derisa u fut në vitin 1962 një periudhë rekrutimi tetëmbëdhjetë mujore.[5][6] Ajo u konsiderua nga oficerët e NATO-s si ushtria më e mirë në Paktin e Varshavës.[7] NVA përbëhej nga degët e mëposhtme:

Kundërshtimi i ndërgjegjes

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Kundërshtimi i ndërgjegjes në Gjermaninë Lindore

Çdo njeri duhej të shërbente tetëmbëdhjetë muaj shërbim të detyrueshëm ushtarak; për kundërshtarin e pakualifikuar mjekësor dhe me ndërgjegje, kishte Baueinheiten (njësi ndërtimi) ose Volkshygienedienst (shërbimi i higjienës popullore) të themeluara në vitin 1964, dy vjet pas futjes së rekrutimit, në përgjigje të presionit politik të Kishës Protestante Luterane kombëtare mbi Qeveria e RDGJ. Në vitet 1970, udhëheqësit e Gjermanisë Lindore pranuan se ish-ushtarët e ndërtimit dhe ushtarët e shërbimit sanitar ishin në disavantazh kur iu bashkuan sferës civile.

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ a b Eric D. Weitz, Creating German Communism, 1890–1990: From Popular Protests to Socialist State. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1997
  2. ^ "Leipzig, Germany Population 1950-2019". www.macrotrends.net (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 28 shtator 2019. Marrë më 28 shtator 2019.
  3. ^ "Dresden, Germany Population 1950-2019". www.macrotrends.net (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 28 shtator 2019. Marrë më 28 shtator 2019.
  4. ^ a b c d e f g h i j k l Paxton, J. (20 dhjetor 2016). The Statesman's Year-Book 1990-91 (në anglisht). Springer. ISBN 978-0-230-27119-7.
  5. ^ Smith, Tom (3 shkurt 2020). Comrades in Arms: Military Masculinities in East German Culture (në anglisht). New York and Oxford: Berghahn Books. fq. 8. ISBN 9781789205558. Marrë më 10 gusht 2021.
  6. ^ Solsten, Eric; etj. (Library Of Congress. Federal Research Division) (1996). Germany: A country study (në anglisht). Washington, DC: Federal Research Division, Library of Congress: Library of Congress. Federal Research Division. fq. 169–170.
  7. ^ Trainor, Bernard E. (8 nëntor 1988). "East German Military: Warsaw Pact's Finest". The New York Times (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 1 gusht 2018. Marrë më 31 korrik 2018.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Gjermania_Lindore&oldid=2527344"