Jump to content

Kolonitë italiane në Shqipëri

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Flamuri i Mbretërisë së Shqipërisë (1939-1943) me dekret të Mbretit Viktor Emanueli III, 28 shtator 1939.

Kolonistët italianë në Shqipëri ishin italianët që pas pushtimit italian të Mbretërisë së Shqipërisë në 1939, u transferuan në mënyrë që të "italianizonin" Shqipërinë. Disa mbërritën këtu që pas Luftës së Parë Botërore. Marrëveshja e kolonizimit të Shqipërisë u aprovua nga kryeministri kukull fashist Shefqet Vërlaci. Në total u vensoën rreth 11,000 kolonë në vitin 1939 dhe 22.000 punëtorë italianë. Pas rënies së Italisë në Luftën e dytë botërore ata u rikthyen në Itali. Ata pak që mbetën nën regjimin komunist të Enver Hoxhës u larguan (me pasardhësit e tyre) në Itali në vitin 1992 dhe sot përfaqësohen nga shoqata "ANCIFRA". Momenti i largimit të italianëve nga Shqipëria është subjekt i romanit Qyteti i fundit nga Petro Marko i shkruar në vitin 1960.

Historia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shqipëria që nga periudha e Rilindjes kishte pasur rëndësi strategjike për Italinë, kur Republika e Venedikut kontrollonte disa zona të bregdetit shqiptar (të quajtura Shqipëria veneciane). Përveç kësaj, në Italinë jugore ndodheshin komunitete të mëdha shqip folëse, të cilat u vendosën atje pas pushtimit osman të Shqipërisë gjatë epokës së Skënderbeut, të cilët e përkrahnin një bashkim të mundshëm të Shqipërisë dhe Italisë.

Në fund të shekullit XIX, strategët e marinës italiane shënjestruan portin e Vlorës dhe ishullin e Sazanit në hyrje të Gjirit të Vlorës. Porti do ti jepte Italisë kontrollin në hyrje të detit Adriatik.[1] Gjithashtu, Shqipëria do të mund ti ofronte Italisë një pozitë të favorshme në Ballkan. Para Luftës së Parë Botërore, Italia dhe Austro-Hungaria luajtën një rol themelor në krijimin e një shteti të pavarur shqiptar. Në shpërthimin e luftës në vitin 1915, Italia shfrytëzoi mundësinë për të pushtuar gjysmën jugore të Shqipërisë, për të parandaluar austro-hungarezët nga pushtimi i kësaj zone. Ky sukses i italianëve nuk zgjati shumë, pasi menjëherë pas luftës Italia pati problemeve të brendshme, rezistenca shqiptare që kundërshtonte pushtimin dhe presioni nga presidenti i Shteteve të Bashkuara Woodrow Wilson, bëri që Italia të detyrohej të tërhiqej në vitin 1920.[2] Megjitahtë Italia mbajti ishullin e Sazanit, përballë Vlorës.

Kryeministri shqiptar Shefqet Verlaci, i cili aprovoi ngulimin e kolonëve italianë në vitin 1940

Kur Benito Musolini mori pushtetin në Itali, ai iu rikthye interesit në lidhje me Shqipërinë. Italia filloi depërtimin në ekonominë e Shqipërisë në vitin 1925, kur Shqipëria ra dakord për ta lejuar atë të shfrytëzojë burimet e saj minerale.[3] Kjo u pasua nga Traktati i Parë të Tiranës në vitin 1926 dhe Traktatit të Dytë i Tiranës në vitin 1927, sipas të cilit Italia dhe Shqipëria hynë në një aleanca mbrojtëse ushtarake..[3] Kreditë italiane subvencionuan qeverinë dhe ekonominë shqiptare. Gjithashtu instruktorë të ushtrisë italiane erdhën për të trajnuar ushtrinë shqiptare. Ideja e ngulimeve të kolonëve italianë u inkurajua dhe si pasojë 300 kolonët e parë u vendosën në Shqipëri.[4]

Pavarësisht këtij ndikimi të fortë italian, Mbreti Zog i Shqipërisë, refuzoi ti dorëzohej krejtësisht ndaj presionit italian.[5] Në vitin 1931, ai haptazi refuzoi të rinovojë Paktin e Tiranës të viti 1926 .

Italia fashiste gjatë viteve 1930 e rriti presionin mbi Shqipërinë dhe më 7 prill 1939, pesë muaj para fillimit të Luftës së Dytë Botërore, e pushtoi Shqipërinë ,[6]. Më 9 prill 1939 familja mbretërore e braktisi Shqipërinë dhe u arratis në Greqi [7], ndërsa shqiptarët të organizuar vullnetarisht arritën të rezistojnë për pak kohë. Me thyerjen e rezistencës Shqipëria ra nën varësinë italiane. Vendi ballkanik u bë pjesë e perandorisë italiane dhe u kthye në një protektorat italian, i ngjashëm me protektorat gjermane të Bohemisë dhe Moravisë, për faktin se Shqipëria mbetej një territor autonom i Italisë i projektuar për tu kolonizuar dhe italianizuar në mënyrë përfundimtare.

Froni shqiptar u pretendua nga Viktor Emanueli III, mbret i Italisë,[7] i cili ishte udhëheqësi zyrtar i Shqipërisë deri në abdikimin e tij më 25 korrik 1943. Qeveria kryesohen nga qeveritarë italianë dhe nga një qeverisje civile shqiptare.[7]

Nga prilli i vitit 1939, marrëdhëniet e jashtme të Shqipërisë, doganat, si dhe burimet natyrore u vunë nën kontrollin e drejtpërdrejtë të Italisë. Të gjitha burimet e naftës në Shqipëri i kaluan kompanisë Agip, kompania shtetërore e naftës në Itali.[8]

Partia Fashiste Shqiptare (parti kukull) u bë partia udhëheqëse e vendit dhe fashistët shqiptarë, si kryeministri kukull Shefqet Vërlaci, i lejuan qytetarët italianë të vendosen në Shqipëri, të kenë tokën e tyre në mënyrë që gradualisht ta transformonin atë në tokë italiane. Vërlaci ([nevojitet citimi]) miratoi bashkimin e mundshëm administrativ të Shqipërisë dhe Italisë, sepse ai donte mbështetjen italiane për bashkimin e Kosovës, Çamërisë dhe territoreve të tjera "irredentiste shqiptare", krijimin i Shqipërisë së Madhe.

Qytetarët italianë u vendosen në Shqipëri, u lejuan të kenë tokën e tyre në mënyrë që gradualisht ta transformonin atë në tokë italiane.[9][nevojitet citimi]. Por në nëntor 1941 ata filluan të përballen me manifestime që e kundërshtonin ngulimin e italianëve dhe me rezistencë të shqiptarëve, të organizuar kryesisht nga Partia Komuniste e Enver Hoxhës.[10]

Kolonët italianë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Italianët e ​​parë që kolonizuan Shqipërinë ishin familje peshkatarësh nga Pulia, të cilët në vitin 1918, u transferuan në ishullin e Sazanit, përballë Vlorës. Ishulli, nga fundi i Luftës së Parë Botërore deri në 1947 ishte zyrtarisht pjesë e Italisë.

Në vitin 1926, qeveria italiane, në marrëveshje me autoritetet shqiptare, dërgoi 300 kolonistë italiane në Kamëz, për të promovuar zhvillimin bujqësor.[11]

Shumica e italianëve ishin fermerë nga komunitetet arbëreshe në Italinë jugore. Ata fillimisht patën sukses dhe krijuan kompaninë Ente industria agraria albanese dhe një shkollë bujqësore, por regjimi i Mbretit Zog i dëboi në vitin 1931, nga frika e zgjerimit të ndikimit italian në shoqërinë dhe politikën shqiptare.

Pas pushtimit të Shqipërisë në prill 1939, Musolini dërgoi afro 11,000 kolonë italiane në Shqipëri. Shumica e tyre ishin nga rajoni i Venetos dhe Sicilisë. Ata u vendosën kryesisht në zonat e Durrësit, Vlorës, Shkodrës, Porto Palermo, Elbasanit dhe Sarandës. Ata ishin kolonët e parë e një grupi të madh të italianëve që do të transferoheshin në Shqipëri.[12]

Në prill 1940, përveç kolonëve në Shqipëri u vendosën 22.000 punëtorë italianë, për të ndërtuar rrugët, hekurudhat dhe infrastrukturën.[13]

Shumica e kolonëve të vitit 1939 ishin të regjistruar në të ashtuquajturën Milicia shqiptare. Kjo ishte një organizatë fashiste paramilitare shqiptare, pjesë e Këmishëzinjve. Më vonë edhe shqiptarët u rekrutuan në këtë grup. Selia e organizatës ishte në Tiranë dhe përbëhej nga katër legjione në Tiranë, Korçë, Vlorë dhe Shkodër. Milicia shqiptare u shpërbë në vitin 1943, pas rënies së Italisë në Luftën e Dytë Botërore.[14]

Asnjë kolon italian nuk qëndroi në Shqipëri. Ata pak që mbetën nën regjimin komunist të Enver Hoxhës u larguan (me pasardhësit e tyre) në Itali në vitin 1992,[15] dhe sot përfaqësohen nga shoqata "ANCIFRA".[16]

Përfaqësimi në letërsi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shiko edhe

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Fischer, B. J: Albania at War, 1939-1945, page 5. Hurst, 1999
  2. ^ Albania: A Country Study: Albania's Reemergence after World War I, Library of Congress
  3. ^ a b Albania: A Country Study: Italian Penetration, Library of Congress
  4. ^ ""La storia economica albanese 1912-1939 e lo stabilirsi dell' egemonia italiana", page 24: First Italian settlers in Albania (in Italian)" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 22 nëntor 2009. Marrë më 12 prill 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Fischer, B. J: Albania at War, 1939-1945, page 7. Hurst, 1999
  6. ^ Keegan, John; Churchill, Winston (1986). The Second World War (Six Volume Boxed Set). Boston: Mariner Books. fq. 314. ISBN 0-395-41685-X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
  7. ^ a b c Zabecki, David T. (1999). World War II in Europe: an encyclopedia. New York: Garland Pub. fq. 1353. ISBN 0-8240-7029-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ [1]
  9. ^ Lemkin, Raphael; Power, Samantha (2008), Axis Rule in Occupied Europe, The Lawbook Exchange, Ltd., fq. 99–107, ISBN 978-1-58477-901-8 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ Rosselli, Alberto. Storie Segrete. Operazioni sconosciute o dimenticate della seconda guerra mondiale. p. 152
  11. ^ http://google.com/search?q=cache:x9tD5qB0w4QJ:https://mail.sssup.it/~thoma/papers/caselli_thoma_2003.pdf+coloni+italiani+in+albania&hl=it&ct=clnk&cd=68&gl=it Italian hegemony in Albania
  12. ^ Lamb, Richard. Mussolini as Diplomat p. 142
  13. ^ Italian labourers sent from Bari
  14. ^ Rosselli, Alberto. Storie Segrete. Operazioni sconosciute o dimenticate della seconda guerra mondiale p. 39
  15. ^ Italian colonists back to Italy in 1992 (in Italian)
  16. ^ Associazione Nazionale Cittadini Italiani e Famigliari Rimpatriati Albania: ANCIFRA association (in Italian)

Bibliografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • Fischer, Bernd Jürgen. Albania at War, 1939-1945. Hurst. London, 1999 ISBN 1-85065-531-6
  • Lamb, Richard. Mussolini as Diplomat. Fromm International Ed. London, 1999 ISBN 0-88064-244-0
  • Payne, Stanley G. A History of Fascism, 1914-45. University of Wisconsin Press. Madison, Wisc., 1995 ISBN 0-299-14874-2
  • Pearson, Owen. Albania in the Twentieth Century, A History: Volume II: Albania in Occupation and War, 1939-45. Tauris Publisher. New York, 2006 ISBN 1-84511-104-4, ISBN 978-1-84511-104-5
  • Rosselli, Alberto. Storie Segrete. Operazioni sconosciute o dimenticate della seconda guerra mondiale Iuculano Editore. Pavia, 2007
  • Library of Congress Country Study of Albania

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Kolonitë_italiane_në_Shqipëri&oldid=2694140"