Lahuta e Malcís

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Lahuta e Malcís
AutorGjergj Fishta
ShtetiShqipëria Shqipëria
GjuhaShqip
ZhanriKëngë epike
Botuar8 prill 1937
BotoiShqipëria Shtypshkronja Françeskane - Shkodër
Faqe680 faqe

Lahuta e Malcís (në shqipen standarde: e Malësisë) është një vepër epike dhe kryevepra e P. Gjergj Fishtës, të cilën e nisi më 1905 dhe e mbaroi më 1937. Sipas biografëve të tij, autori vazhdonte ta ripunonte tekstin edhe me vone.

Vepra[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

E ndikuar dëndur nga këngët epike veriore, përmban elemente të besimeve popullore shqiptare dhe ndikime të letërsisë sllave të jugut. Ndikimin letrar e mori nga fretërit françeskanë gjatë studimeve në kuvendet françeskane në Bosnie.[1] Më 1905 u botua në Zara te Kroacise Bleni I i veprës, me pesë këngë me të hollat që i kishte dërguar Faik Konica. Një vit më vonë u botua Bleni II, me katër këngë dhe kështu me rradhe, deri në botimin përfundimtar me 30 këngë.

Autori në variantin përfundimtar krijoi një renditje të këngëve për të sugjeruar një kronologji të ngjarjeve që perfshijne ndodhitë shqiptare nga gjysma e shekullit 19 deri në pavarësinë e Shqipërisë dhe Konferencën e Londrës më 1913. Vepra mbështetet në tre lloje këngësh:[2]

  1. historike, si Vranina, Kongresi i Berlinit, Lufta e Ballkanit, Konferenca e Londrës - ku i referohet këngëve historike;
  2. kreshnike, me shpërthimet krijuese imagjinative që i referohen Ciklit të Kreshnikëve dhe te këngëve ballade..
  3. autoriale, si Patër Gjoni dhe Tringa, që japin me detaje imagjinatën e poetit edhe kur mbështeten ne paratekstet e balladave, duke i transformuar në stilin vetjak.

Kritika[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Më 1947 Enver Hoxha e cilësonte «apologji e shovinizmit më të tërbuar shqiptar»: në 1979 shkruhej se «nxiste urrejtjen mes popujve fqinjë» apo, në 1983, se «propagandonte antisllavizmin».[3]

Censura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Më 1948, si të gjitha veprat e tij, qe ndër 154 veprat e ndaluara nga regjimi komunist në Shqipëri;[4] duke u ndaluar po ashtu edhe në Jugosllavi,[5] për shkak të retorikës anti-sllave.[6]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Elsie, Robert. "Gjergj Fishta, The Voice of The Albanian Nation" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 5 prill 2011. Marrë më 5 prill 2011. Fishta was not uninfluenced or unmoved by the literary achievements of the southern Slavs in the second half of the nineteenth century... the role played by Franciscan pater Grga Martic whose works served the young Fishta as a model... by the writings of an earlier Franciscan writer, Andrija Kacic-Miosic ...by the works of Croatian poet Ivan Mazhuranic... the Montenegrin poet-prince Petar Petrovic Njegos... His main work, the epic poem, Lahuta e Malcís(The highland lute), ... propagates anti-Slavic feelings and makes the struggle against the Ottoman occupants secondary.
  2. ^ Hamiti, Sabri (2013). Letërsia moderne shqipe. Tiranë: Uet press. fq. 14–16. ISBN 9789995639457.
  3. ^ Muka, Andis (3 janar 2016). "Pëllumb Xhufi dhe shpikja e Enver Hoxhës nacionalist". Arkivuar nga origjinali më 13 dhjetor 2019. Marrë më 13 dhjetor 2019.
  4. ^ Peçi, Admirina (9 janar 2016). "Festivali i artit të ndaluar: 154 veprat e para që ndaloi regjimi komunist" (PDF). Shqiptarja.com: 20–21.
  5. ^ Robert Elsie (1996). Studies in modern Albanian literature and culture (në anglisht). East European Monographs.
  6. ^ Transition (në anglisht). Open Media Research Institute. 1998. fq. 33. The first issue of the first opposition newspaper Rilindja Demokratike in January 1991 carried the scholar Aurel Plasari's reassessment of Gjergj Fishta (1871 — 1940), the author of the epic poem "The Highland Lute." Because of Fishta's fierce anti-Slav nationalist rhetoric, the Communists prohibited his works soon after the war, during a stint of official Albanian-Yugoslav friendship; the ban remained in place for more than 40 years. Fishta was surrounded with the aura of the forbidden...