Principata e Bullgarisë

Principata e Bullgarisë
Княжество България
*Knyazhestvo Balgariya*
Principata e Bullgarisë Княжество България; Knyazhestvo Balgariya
1878–1908
	Flamuri Stema; (1881–1927)
	Himni: "Maritsa Rushes"; Шуми Марица (Bullgarisht; Shumi Maritsa; (transliterim); Himni mbretëror; "Zot Ruaje Carin!"; Боже, Царя храни! (Bullgarisht); Bozhe, Tsarya khrani!; (transliterim);
	Principata e Bullgarisë (gjelbër e errët) dhe Rumelia Lindore (gjelbër e hapur), e bashkuar më 1885, zyrtarisht si një bashkim personal. Principata e Bullgarisë; Rumelia Lindore;
Gjendja	Shteti vasal i Perandorisë Osmane
Kryeqyteti	Plovdiv; (1878–1878) (Administrata e Përkohshme Ruse në Bullgari); Sofje; (1878–1908) (Administrata e Përkohshme Ruse në Bullgari deri në qershor 1879); Tarnovo; (1879-1879) (Zgjedhjet e Asamblesë Kushtetuese të Bullgarisë, 1879)
Gjuhët zyrtare	Bullgarisht
Besimi	Krishterimi Ortodoks
Nofka	Bullgarët
Qeveria
Lloji i qeverisjes	Monarkia absolute unitare (1878-1879); Monarkia kushtetuese parlamentare unitare (nga viti 1879)
Knyaz (Princi)
• 1879–1886	Aleksandër I
• 1887–1908	Ferdinand I
Regjentët
• 1886–1887	Stefan Stambolov
• 1886–1887	Sava Mutkurov
• 1886–1887	Petko Karavelov
Kryetari i Këshillit të Ministrave
• 1879 (i pari)	Todor Burmov
• 1908 (i fundit)	Aleksandar Malinov
Kuvendi	Asnjë (sundim me dekret) (1878-1879); Asambleja Kombëtare (from 1879)
Historia
• Traktati i Shën Stefanit	3 mars 1878
• Traktati i Berlinit	13 korrik 1878
• Kushtetuta	28 prill 1879
• Bashkimi	6 shtator 1885
• Pavarësia	5 tetor 1908
Ekonomia
Monedha	Levi bullgar
Të dhëna të tjera
Paraprirë nga	Pasuar nga
	Vilajeti i Danubit
	Rumelia Lindore
Mbretëria e Bullgarisë
Sot pjesë e	Bullgaria Serbia

Principata e Bullgarisë (bullgarisht: Княжество България, romanizuar: Knyazhestvo Balgariya) ishte një shtet vasal nën suzerainty të Perandorisë Osmane. Ajo u krijua me Traktatin e Berlinit më 1878.

Pasi Lufta Ruso-Turke përfundoi me një fitore ruse, Traktati i Shën Stefanit u nënshkrua nga Rusia dhe Perandoria Osmane më 3 mars 1878. Sipas kësaj, u ra dakord për një shtet të madh vasal bullgar, i cili ishte dukshëm më i madh: tokat e tij përfshinin pothuajse të gjithë bullgarët etnikë në Ballkan, dhe përfshinin pjesën më të madhe të Moezisë, Trakisë dhe Maqedonisë, që shtrihej nga Deti i Zi deri në Egje. Megjithatë, Mbretëria e Bashkuar dhe Austro-Hungaria ishin kundër krijimit të një shteti kaq të madh klient rus në Ballkan, nga frika se do të ndryshonte ekuilibrin e fuqisë në Mesdhe. Për shkak të kësaj, fuqitë e mëdha u mblodhën dhe nënshkruan Traktatin e Berlinit, duke zëvendësuar Traktatin e Shën Stefanit, i cili nuk hyri kurrë në fuqi. Kjo krijoi një principatë shumë më të vogël, krahas një Rumelie Lindore autonome brenda Perandorisë Osmane.

Në praktikë, statusi i Bullgarisë si vasal osman ishte një trillim ligjor dhe Bullgaria e pranoi autoritetin e Portës së Lartë vetëm në mënyrë formale. Ajo kishte Kushtetutën e saj, flamurin dhe himnin e saj dhe drejtonte politikën e saj të jashtme. Nga viti 1880, ajo kishte edhe monedhën e saj. Në vitin 1885, një revolucion pa gjak rezultoi në aneksimin de facto të Rumelisë Lindore nga Bullgaria, të cilën Perandoria Osmane e pranoi me Marrëveshjen e Tophanes. Më 5 tetor 1908, Bullgaria shpalli pavarësinë e saj si Mbretëria e Bullgarisë.

Prapavija

Në vitin 1396 Luftërat Bullgaro-Osmane përfunduan me rënien e Perandorisë së Dytë Bullgare, për shkak të pushtimit osman të Ballkanit dhe ndarjeve të saj të brendshme. Nën sundimin osman, fisnikëria bullgare u shkatërrua dhe vetëdija kombëtare u shtyp. Rilindja Kombëtare Bullgare, e shfaqur në fund të shekullit të 18-të, ringjalli identitetin bullgar dhe nxiti idenë e krijimit të një shteti të ri bullgar. Lëvizje të shumta revolucionare dhe kryengritje kundër osmanëve ndodhën krahas lëvizjeve të ngjashme në pjesën tjetër të Ballkanit, duke kulmuar në Luftën Ruso-Turke të viteve 1877-1878.

Traktati i Berlinit

Artikulli kryesor: Traktati i Berlinit (1878)

Traktati i Shën Stefanit i 3 marsit 1878 propozoi një shtet bullgar, i cili përfshinte rajonet gjeografike të Moezisë, Trakisë dhe Maqedonisë. Në bazë të asaj date bullgarët festojnë çdo vit ditën kombëtare të Bullgarisë.

Nga frika e krijimit të një shteti të madh klient rus në Ballkan, fuqitë e tjera të mëdha, megjithatë, nuk ishin të gatshme të pranonin traktatin. Si rezultat, Traktati i Berlinit (1878), nën mbikëqyrjen e Otto von Bismarck të Gjermanisë dhe Benjamin Disraeli të Mbretërisë së Bashkuar, rishikoi traktatin e mëparshëm dhe zvogëloi shtetin e propozuar bullgar.

U krijua një principatë gjerësisht autonome e Bullgarisë, midis Danubit dhe vargmalit Stara Planina, me seli në kryeqytetin e vjetër bullgar Veliko Turnovo, dhe duke përfshirë Sofjen. Ky shtet do të ishte nën sovranitetin nominal osman, por do të drejtohej nga një princ i zgjedhur nga një kongres i fisnikëve bullgarë dhe i miratuar nga Fuqitë. Ata këmbëngulën se Princi nuk mund të ishte rus, por në një kompromis u zgjodh Princi Aleksandër i Batenbergut, nipi i carit Aleksandër II. Në jug të vargmalit Stara Planina u krijua një krahinë autonome osmane me emrin Rumelia Lindore, ndërsa Maqedonia u kthye nën sovranitetin e Sulltanit.

Shekulli i 19-të

Artikulli kryesor: Bashkimi bullgar

Bullgarët miratuan një kushtetutë të avancuar demokratike dhe pushteti shpejt kaloi në Partinë Liberale të udhëhequr nga Stefan Stambolov. Princi Aleksandër kishte prirje konservatore dhe në fillim kundërshtoi politikat e Stambolovit, por deri në vitin 1885 ai ishte bërë mjaft dashamirës ndaj vendit të tij të ri për të ndryshuar mendje dhe mbështeti liberalët. Ai gjithashtu mbështeti bashkimin e Bullgarisë dhe Rumelisë Lindore, që u bë nga një grusht shteti në Plovdiv në shtator 1885. Fuqitë nuk ndërhynë për shkak të luftës për pushtet midis tyre. Menjëherë pas kësaj, Serbia i shpalli luftë Bullgarisë me shpresën për të rrëmbyer territorin ndërsa bullgarët ishin të hutuar. Bullgarët i mundën në Slivnica, e shtynë ushtrinë serbe në Serbi dhe ia dolën të ripushtonin territorin e pushtuar nga Traktati i Berlinit, qytetet e populluara bullgare të Pirotit dhe Vranjës, por ato iu kthyen Serbisë me Traktatin e Bukureshtit më 1886.

Këto ngjarje e bënë Aleksandrin shumë popullor në Bullgari, por Rusia ishte gjithnjë e më e pakënaqur me tendencat liberale nën sundimin e tij. Në gusht 1886 ata nxitën një grusht shteti, gjatë të cilit Aleksandri u detyrua të abdikonte dhe u internua në Rusi. Stambolov, megjithatë, veproi shpejt dhe pjesëmarrësit në grusht shteti u detyruan të largoheshin nga vendi. Stambolov u përpoq të rivendoste Aleksandrin, por kundërshtimi i fortë rus e detyroi princin të abdikonte përsëri. Në korrik 1887 bullgarët zgjodhën Ferdinandin nga Sakse-Koburg-Gotha si princin e tyre të ri. Ferdinandi ishte “kandidati austriak” dhe rusët refuzuan ta njihnin. Ferdinandi fillimisht punoi me Stambolovin, por deri në vitin 1894 marrëdhënia e tyre u përkeqësua. Stambolov dha dorëheqjen dhe u vra në korrik 1895. Më pas Ferdinandi vendosi të rivendoste marrëdhëniet me Rusinë, që nënkuptonte kthimin në një politikë konservatore.

Lista e princave të Bullgarisë

Portreti	Emri	Lindja	Vdekja	Nga	Deri më	Shënimet
	Aleksandër I	5 prill 1857	23 tetor 1893	29 prill 1879	7 shtator 1886	Abdikuar
	Ferdinand I	26 shkurt 1861	10 shtator 1948	29 prill 1887	5 tetor 1908	U bë Mbreti i Bullgarisë në 1908

Galeria

Administrative subdivisions of Bulgaria in 1907
Nënndarjet administrative të Rumelisë Lindore më 1907
Bashkimi bullgar i vitit 1885
Grusht shteti bullgar i vitit 1886
Portreti i Princit Aleksandër
Territori i Eksarkatit Bullgar nga viti 1870 deri më 1913

Shiko gjithashtu

Historia e Bullgarisë (1878-1946)

Referime

^ "Химнът на България през превратностите на времето". socbg.com (në anglisht). Marrë më 26 korrik 2018.
^ Sipas një dekreti të 4 shtatorit 1878, Komisioneri Perandorak Rus e shpalli bullgarishten gjuhë zyrtare të Principatës së Bullgarisë. Në Asamblenë Kushtetuese të vitit 1879, e cila miratoi Kushtetutën e Tërnovës, çështja e gjuhës u hodh në votim dhe u mor një vendim i shumicës, gjuha bullgare mbeti zyrtare për Principatën. Për më shumë shih: Росен Ташев, Обща теория на правото. Основни правни понятия. (2010) изд. Сиби, стр. 101, ISBN 978-954-730-678-3.

Lidhje të jashtme

Sundimtarët e Bullgarisë në World Statesmen

[socbg-1] "Химнът на България през превратностите на времето". socbg.com (në anglisht). Marrë më 26 korrik 2018.

[2] Sipas një dekreti të 4 shtatorit 1878, Komisioneri Perandorak Rus e shpalli bullgarishten gjuhë zyrtare të Principatës së Bullgarisë. Në Asamblenë Kushtetuese të vitit 1879, e cila miratoi Kushtetutën e Tërnovës, çështja e gjuhës u hodh në votim dhe u mor një vendim i shumicës, gjuha bullgare mbeti zyrtare për Principatën. Për më shumë shih: Росен Ташев, Обща теория на правото. Основни правни понятия. (2010) изд. Сиби, стр. 101, ISBN 978-954-730-678-3.

[1]

[2]