Shteti Sovran i Urdhrit Bektashi
Shteti Sovran i Urdhrit Bektashi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Flamuri | |||||
| Gjendja | Propozuar | ||||
| Gjuhët zyrtare | shqip | ||||
| Besimi | Bektashizmi | ||||
| Nofka | Bektashi | ||||
| Qeveria | |||||
• Dedebaba | Baba Mondi | ||||
| Sipërfaqja | |||||
• Gjithsej | 0.11 km2 (0.042 sq mi) | ||||
| Të dhëna të tjera | |||||
|
| |||||
| Sot pjesë e | Shqipëri | ||||
Shteti Sovran i Urdhrit Bektashi është një qytet-shtet i planifikuar, mikroshtet dhe enklavë që do të vendoset tërësisht brenda Tiranës, Shqipëri. Nëse themelohet, ai do të jetë më i vogël se qyteti i Vatikanit dhe do të bëhet kombi me sipërfaqen më të vogël të tokës në botë, me një sipërfaqe totale prej 0.11 km2 . [1] Planet për krijimin e shtetit janë diskutuar nga kryeministri Edi Rama dhe mbështetur nga kreu i Urdhrit Bektashi, Baba Mondi, ku kryeministri deklaroi se më shumë detaje për krijimin e shtetit do të zbulohen në të ardhmen e afërt. [2]
Ekspertët ligjorë janë aktualisht duke hartuar legjislacionin për krijimin e shtetit të ri brenda Shqipërisë. Legjislacioni do të ketë nevojë për miratim nga Kuvendi i Shqipërisë . Është e paqartë se cilat vende do ta njohin shtetin e ri. [1]
Kundërshtimet
Ky koncept ka gjetur kundërshtime të fuqishme nga qytetarët që e shohin atë në shkelje të detyrimeve që lindin nga Kushtetetuta e Republikës së Shqipërisë. [3]
Republika e Astirit ka shpallur pakenaqesite perkundrejt kesaj Republike te sapo krijuar e cila bie ndesh me parimet liberale qe ata praktikojne.
Kujtojme se dy republikat takohen ne pjesen veriore te Astirit dhe pjesa jugore te Republikes se Urdhrit Bektashian qe njifet si rreth rrotullimi i Shkozes.
Tensionet ne rritje midis dy qeverive te lartpermendura arriten deri aty saqe Bektashianet i bllokuan hyrjen ne unazen e madhe Astirianeve dhe keta te fundit nisen betejen e njohur si Lufta e Saukut ku pati shume te rene nga te dyja palet shume dervishe dhe puntore masazhesh ==AlbaniaTarikatiBektashiShqipërisë== Sipas New York Times, shteti i ri do të quhet “shteti sovran i rendit Bektashi”. Do të ketë një qeveri të veçantë, pasaporta dhe kufij. Ai do të shtrihet mbi 270 hektarë në pjesën lindore të Tiranës, duke e bërë atë, sipas gazetës amerikane, vendin më të vogël në botë. Do të karakterizohet nga një relaksim në konsumimin e alkoolit nga burrat dhe liria e veshjes nga gratë. Kreu i këtij shteti të vogël është i destinuar të jetë lideri shpirtëror i bektashëve
Disa akademikë janë të mendimit se bektashizmi ka përzier koncepte Shi'i dhe Synni, megjithatë tarikati ka praktika dhe doktrina të veçanta. Përgjatë historisë, bektashijtë mbahen të kenë pasur ndikim si tek elita intelektuale osmane ashtu edhe tek fshatarësia.
Albania Tarikati Bektashi Shqipërisë
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Sipas New York Times, shteti i ri do të quhet “shteti sovran i rendit Bektashi”. Do të ketë një qeveri të veçantë, pasaporta dhe kufij. Ai do të shtrihet mbi 270 hektarë në pjesën lindore të Tiranës, duke e bërë atë, sipas gazetës amerikane, vendin më të vogël në botë. Do të karakterizohet nga një relaksim në konsumimin e alkoolit nga burrat dhe liria e veshjes nga gratë. Kreu i këtij shteti të vogël është i destinuar të jetë lideri shpirtëror i bektashëve nga Shqipëria, Edmond Brahimai, i njohur në komunitetin e tij si Baba Modi. Përfaqësuesit e Federatës Alevi-Bektash të Turqisë, në deklaratat e tyre të publikuara në rrjetin turk në pronësi të Azerbajxhanit, Haber Global, thonë se bektashizmi dhe “shteti fetar” janë koncepte të papajtueshme me njëri-tjetrin. Në mënyrë të veçantë, kryetari i Federatës Alevi Bektashiane të Turqisë, Zeynel Abedin Koç, tha: “Si alevi bektashi që jetojmë në Turqi, ne mbajmë qëndrimin tonë në favor të bektashizmit, një sistem besimi me origjinë nga Turqia Edhe kjo perfaqeson 5% te popullsise se Shqiperise, pse ka nevoje per nje shtet te tille. Por ish-kryetari i Federatës Alevi Bektash dhe shkrimtari Ali Bakiz beson se besimi bektash nuk mund të krijojë një shtet fetar. "Sekti bektashian alevi ka jetuar në këto anë me shekuj. Më pas Perandoria Osmane u zgjerua në Ballkan, duke arritur deri në Hungari dhe Shqipëria u bë vendi më i rëndësishëm për ta. Filozofia alevi-bektash i konsideron 72 kombet si vetëm një. , këshillon të gjithë të jenë sovran në veprimet e tyre, të duan impulset dhe fjalët e tyre dhe të marrin anën e të shtypurve Bakiz. Nga ana e tij, presidenti aktual i Federatës Alevi Bektashiane në Turqi, Husein Güzelgül, mësohet të ketë deklaruar se, duke marrë parasysh hapat e ndryshëm të ndërmarrë nga vendet për të njohur besimin e sektit bektashi në botë si përgjithësisht pozitiv, ai gjithashtu mbështet idenë se besimi bektashi dhe shteti fetar nuk mund të ecin krah për krah. "Ne nuk e konsiderojmë të drejtë shtetin e bazuar në fe. Një gjë e tillë nuk mund të ekzistojë aty ku ka tolerancë, paqe dhe dashuri", theksoi Gjuzelgul.
Periudha osmane
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Tarikati Bektashi u përhap kryesisht në Shqipëri përmes jeniçerëve - anëtarë të një klase shoqërore ushtarake të rangut të lartë në Perandorinë Osmane, të përbërë nga fëmijë ballkanas që u rritën nga osmanët si pjesë e sistemit Devshirme - në shekullin e 16-të, dhe së pari lidhet me figurën, Sari Salltëk. Shumë nga jeniçerët ishin vërtet shqiptarë. Legjenda thotë se teqeja e Sersem Ali Babës në Tetovë të Maqedonisë së Veriut të sotme u themelua në mesin e shekullit të 16-të, gjë që do ta bënte atë teqenë më të vjetër në territorin shqipfolës.[4]:6 Misionarët bektashinj dërgoheshin në Shqipëri nga qendra bektashiane në Dimetoka, zakonisht në grupe prej tre vetash. Misionarët e parë mbërritën gjatë shekujve 14 dhe 15.[5] Gjatë udhëtimeve të Evlija Çelebiut në Ballkanin jugor në gjysmën e dytë të shekullit të 17-të, vihet re prania e teqeve bektashiane në Mitrovicë dhe Kaçanik në Kosovë gjatë vitit 1660. Përveç kësaj, gjatë turneut të Çelebiut në Shqipërinë e Jugut në verën e vitit 1670, ai vuri në dukje edhe praninë e teqeve bektashiane në Kaninë dhe Vlorë. Ndërtimi i teqesë së Zallit në vitin 1780 nën Asim Babën hodhi themelet për rritjen e tarikatit Bektashi brenda Shqipërisë dhe u pasua nga ndërtimi i më shumë teqeve në të gjithë Shqipërinë - veçanërisht gjatë periudhës midis viteve 1790 dhe 1825, në të cilat tarikati Bektashi kishte një prani të fortë brenda territoreve shqiptare. Zgjerimi i bektashizmit në Shqipërinë e Jugut lidhet me sundimin e Ali Pashë Tepelenës, i cili ishte i lidhur me rendin dhe nxiti zgjerimin e tij. Ali Pasha përdori dervishët bektashinë si spiunë dhe agjentë diplomatikë; Kjo bëri që Mustafa Pashë Bushatliu i familjes Bushati (i cili ishte sundimtar i Pashallëkut të Shkodrës) të refuzonte të pranonte dervishë bektashinë në krahinat e tij nga shqetësimi se ata ishin spiunë të Aliut. Ai e përzuri tarikatin Bektashi nga Shqipëria e Veriut pikërisht për këtë arsye.[6][4]:6–7 Incident fatkeq i vitit 1826, e cila kulmoi me shkatërrimin e Korpusit të jeniçerëve nga sundimtari osman Sulltan Mahmud II, preku edhe tarikatin Bektashi për shkak të lidhjes së tyre të fortë me jeniçerët. Ashtu si në Anadoll, shumë ndërtesa bektashiane në Shqipëri u shkatërruan ose u dogjën, përfshirë teqetë. Megjithatë, tarikati Bektashi në Shqipëri ishte rimëkëmbur plotësisht në gjysmën e dytë të shekullit të 19-të. Kjo do të ndodhte edhe kur bektashizmi në Shqipëri do të përvetësonte nacionalizmin shqiptar si një pjesë kryesore të doktrinës së tij dhe kur feja do të shihte një popullaritet të shtuar mes shqiptarëve. Bektashinjtë kontribuan shumë në përpjekjet patriotike shqiptare gjatë kësaj kohe dhe ishin vendimtare në edukimin e popullatës shqiptare kryesisht analfabete në gjuhën shqipe. Shqiptarët u tërhoqën nga bektashizmi për disa vlera - veçanërisht për tolerancën e tij tradicionale dhe respektin ndaj feve të tjera, si dhe tolerancën dhe mendjehapësinë e tij ndaj praktikave dhe besimeve të tjera. Për më tepër, në ndryshim nga islami sunit, i cili ishte më i favorshëm për osmanët dhe promovonte shkrimin arab, bektashizmi ishte më dashamirës për shqetësimet lokale dhe favorizonte përdorimin e një shkrimi latin për gjuhën shqipe. Në fillim të shekullit të 20-të, rreth 15% e popullsisë së Shqipërisë ishte bektashiane dhe teqetë bektashiane shërbenin si shkolla të nëndheshme në gjuhën shqipe dhe shpërndarës librash në gjuhën shqipe. Megjithatë, ndryshe nga sa kishin shpresuar shumë intelektualë bektashinj, sekti nuk u bë feja kombëtare shqiptare, veçanërisht për faktin se tarikati ishte i përqendruar në mënyrë disproporcionale në jug të Shqipërisë. Rreth 70% e të gjitha teqeve bektashiane u gjetën në jug të Beratit dhe vetëm rreth 3% në veri.[4]:7–8
Besojma
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Bektashijtë janë një tarikat sufi, që bashkëndan të njëjtat tipare me tarikatet e tjera duke pasur një nevojë për udhëheqje shpirtërore - i quajtur baba sipas bektashijve - si dhe doktrinën e "katër portave" që duhen tejshkuar: Sheriati, Tarikati, Hakikati dhe Marifeti. Bektashizmi i jep vëmendje të veçantë Waḥdat al-Wujūd (Njësimit) të formuluar nga Ibn Arabiu, një formë panenteizmi kjo. Ka gjithashtu ndikime të mëdha nga Shi'izmi, me përnderim ndaj Aliut, Dymbëdhjetë Imamllarëve dhe ndërmendjen ritualore të Ashures në përkujtim të Betejës së Qerbelasë. Bektashijtë e çmojnë Nevruzin si ditë të shenjtë. Wikipedia Rreth të dhënave vetjake Kushtet e PërdorimitDesktopi
Besojma
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Bektashijtë janë një tarikat sufi, që bashkëndan të njëjtat tipare me tarikatet e tjera duke pasur një nevojë për udhëheqje shpirtërore - i quajtur baba sipas bektashijve - si dhe doktrinën e "katër portave" që duhen tejshkuar: Sheriati, Tarikati, Hakikati dhe Marifeti. Bektashizmi i jep vëmendje të veçantë Waḥdat al-Wujūd (Njësimit) të formuluar nga Ibn Arabiu, një formë panenteizmi kjo. Ka gjithashtu ndikime të mëdha nga Shi'izmi, me përnderim ndaj Aliut, Dymbëdhjetë Imamllarëve dhe ndërmendjen ritualore të Ashures në përkujtim të Betejës së Qerbelasë. Bektashijtë e çmojnë Nevruzin si ditë të shenjtë.
Përmes Waḥdat al-Wujūd bektashijtë shohin realitetin e përfundëm në përmbajtjen e Hak-Muhammed-Aliut, të cilën nuk e cilësojnë një trinitet. Megjithatë ka praktika të tjera që kanë përngjasime me tradita të tjera, si vakti ritualor i të ngrënit (muhabbet) dhe rrëfimet e përvitshme të mëkateve tek një baba (magfirat-i zunub). Bektashijtë e mbështesin besimin dhe ritualet e tyre tek interpretimi dhe të kuptuarit e tyre joortodoks dhe mistik i Kuranit dhe praktikave profetike. Ata nuk kanë doktrinë specifike të shkruar për këtë, kështu që kuptimësia dhe interpretimi mund të dallojë në varësi të mësuesit që e ka ushqyer. Bektashijtë përnderojnë mistikët sufi jashtë tarikatit të tyre, si Rumiu, Ibn Arabiu dhe el-Gazaliu që janë më të afërtit në shpirt me ta.
Bektashinjtë falen vetëm dy herë në ditë dhe faljen nuk e bëjnë detyrimisht me fytyrë nga Meka, nuk përkulen detyrimisht në gjunjë. Sikundër myslimanët e tjerë, shumica e bektashinjve nuk e hanë mishin e derrit, as nuk i prekin me dorë breshkat, qentë e gjarpërinjtë dhe, mbi të gjitha, nuk u afrohen lepujve. Disa bektashinj e pijnë alkoolin e madje, në disa teqe, rakinë e bëjnë vetë. Gratë e tyre marrin pjesë si të barabarta në ceremonitë e kuvendimet, diçka tjetër kjo që i skandalizon myslimanët tradicionalë e që në të kaluarën ka dhënë shkas për hamendje të forta e thashetheme për jetën dhe sjelljet brenda teqeve. Bektashinjtë nuk e kanë detyrim të mbajnë Ramazan, por ata agjërojnë, ose të paktën nuk pijnë lëngje, gjatë periudhës së matemit, pra në dhjetë ditët e para të muajit Muharrem, gjatë të cilave përkujtohen vuajtjet dhe vdekja e imamit Hysein. Pas matemit vjen festa e ashures, gjatë së cilës hahet një ëmbëlsirë e bërë me grurë të rrahur, fruta të thata, arra dhe kanellë. Nga bektashinjtë shqiptarë kremtohet edhe Nevruzi, viti i ri persian dhe ditëlindja e imam Aliut.
.jpg)
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Urdhri Bektashi është një rend mistik islamik sufi me origjinë nga Perandoria Osmane e shekullit të 13-të. [7] Bektashinjtë janë përballur me persekutim nga shiitët dhe sunitët konservatorë të cilët i konsiderojnë bektashinjtë si heretikë. Pas shpërbërjes së Perandorisë Osmane dhe formimit të Turqisë, presidenti Mustafa Kemal Atatürk mbylli lozhat e Urdhrit Bektashi më 1925. Për rrjedhojë, kryesia bektashiane e zhvendosi selinë e tyre nga Turqia në Tiranë. [8]
Popullariteti i Urdhrit Bektashi u zvogëlua nën ish-udhëheqësin komunist shqiptar Enver Hoxha, i cili ndaloi fenë në vitin 1967. [8] [9] Pas rënies së komunizmit, bektashinjtë humbën më shumë tokë kur zhvilluesit privatë ndërtuan shtëpi në çdo skaj të territorit të tyre pa leje. [1]
Qeveria
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Baba Mondi, kryegjyshi bektashi, është planifikuar të ketë autoritet të pakufizuar në vend. Shteti është planifikuar të mos ketë ushtri, roje kufitare apo gjykata. Shteti është planifikuar të jetë "pa dyshim i moderuar" dhe Mondi nuk planifikon të vendosë asnjë kufizim fetar të stilit të jetesës. [10]
Shtetësia është planifikuar të kufizohet vetëm tek anëtarët e klerit dhe ata që janë të përfshirë drejtpërdrejt në administrimin e shtetit. [11] Pasaporta e tij do të jetë e gjelbër, një ngjyrë thellësisht simbolike në Islam . [1]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b c d Higgens, Andrew (21 shtator 2024). "Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital". The New York Times (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 21 shtator 2024. Marrë më 21 shtator 2024.
{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ ""A Vatican inside Tirana"/ Rama, for "New York Times": It will be called the Sovereign State of the Bektashi Order". CNA (në anglisht). 21 shtator 2024. Marrë më 21 shtator 2024.
- ^ Shkurti, Artur (21 shtator 2024). "Shteti Sovran i Urdhërit Bektashi tradhëti e lartë kombëtare". Udha e shkronjave (në shqip dhe Albanian).
{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Gjuhë e panjohur (lidhja) - ^ a b c Gabim referencash: Etiketë
<ref>e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura:2 - ^ Kallajxhi, Xhevat (12 tetor 2010). BEKTASHISM & THE ALBANIAN TEKKE IN AMERICA (në anglisht). Babagan Books. fq. 36. ISBN 9781387087556.
- ^ Hasluck, Frederick. "The Fourth Religion of Albania". The New Europe (në anglisht). 13: 106–107.
- ^ Adamec, Ludwig W. (2009). The A to Z of Islam (në anglisht). Scarecrow Press. fq. 60. ISBN 978-0-8108-7160-1.
- ^ a b Elsie, Robert (2001). A Dictionary of Albanian Religion, Mythology, and Folk Culture (në anglisht). NYU Press. fq. 29. ISBN 978-0-8147-2214-5. Marrë më 21 shtator 2024.
- ^ Hargitai, Quinn (24 shkurt 2022). "The country that's famous for tolerance". BBC News (në anglisht). Marrë më 21 shtator 2024.
- ^ Higgens, Andrew (21 shtator 2024). "Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital". The New York Times (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 21 shtator 2024. Marrë më 21 shtator 2024.
{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ ""Exclusive Interview with the Head Father of the Bektashi Order: A New Sovereign State for Peace and Tolerance (English version)"". Shqiptarja (në anglisht). 21 shtator 2024. Marrë më 21 shtator 2024.
{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)