Fokat pa veshë: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
(View all pending changes)
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
File
No edit summary
Rreshti 26: Rreshti 26:
*''[[Phoca]]''
*''[[Phoca]]''
*''[[Pusa]]''
*''[[Pusa]]''
|color=beige}}
|color=beige}}'''Fokat pa veshë''' ([[Gjuha latine|lat]]. ''[[Phocidae]]''), ose '''fokat e vërteta''', thjeshtë të njohura si '''foka''' janë një nga tre grupet kryesore të [[Gjitarët|gjitarëve]]<nowiki/>mishngrënës brenda mbifamiljes së [[Këmbëlopatat|këmbëlopatave]] (lat. [[Pinniped|''Pinnipedia'']]). Njihen edhe si '''fokat zvarritëse''' për ti dalluar nga [[Luani i detit|luanët e detit]] dhe fokat me gëzof të familjes [[Otariidae|''Otariidae'']]. Fokat jetojnë në [[Oqeani|oqeanet]] e të dy [[Hemisfera|hemisferave]], dhe me përjashtim të fokave murgesha, janë të kufizuara kryesisht në rajonet me [[Klima|klimë]] polare, nënpolare dhe të butë. [[Foka e Bajkalit]] është foka e vetme që jeton ekskluzivisht në ujra të ëmbla.
[[File:Harbor seal with skeleton GS.jpg|thumb|Skeletal anatomy of a harbor seal. 1. Skull. 2. Spine. 3. Tail. 4. Hindlimb. 5. Forelimb. 6. Shoulder. 7. Pelvis. 8. Rib cage.]]
[[File:Zwei junge Seehunde am Strand.jpg|thumb|[[Paul de Vos]]:Two young seals on a beach]]
'''Fokidae''' (Phocidae),'''fokat pa vesh''' ose '''fokat e vërteta''' janë një nga tre grupet kryesore të gjitarëve brenda [[Pinnipedia|Pinipedia]] . Ata nganjëherë quhen edhe '''fokat zvarritëse''' për t'i dalluar nga fokat me gëzof dhe luanët e detit të familjes [[Foka me veshë|Otaridae]] . Fokat jetojnë në oqeanet e të dy hemisferave ,dhe përveç [[Fokat murgesha|fokave murgesh]] tropikale , fokat janë kryesisht të kufizuara në [[Klime polare|klimat polare]] , [[Klima subpolare|subpolare]] dhe të butë . [[Foka e Baikalit]] është e vetmja specie e vetme e fokave që jeton në ujrat e ëmbla .


== Sistematika ==
[[File:Zwei junge Seehunde am Strand.jpg|thumb|Paul de Vos]]


== Anatomia ==
=== Evolucioni ===
[[File:Cranio Pliophoca etrusca, Orciano.JPG|thumb|Fossil ''Pliophoca'' skull]]
Fokat e rritura variojnë nga 1.17 m në gjatësi dhe 45 kg në peshë tek [[Pusa hispida|foka me unazë]], deri në 4.9 m dhe 2,400 kg tek [[elefanti i detit jugor]].<ref name="EoM">{{cite book|title=The Encyclopedia of Mammals|publisher=Facts on File|year=1984|isbn=0-87196-871-1|location=New York|pages=270–275|editor=Macdonald, D.|author=McLaren, Ian}}</ref> Fokat pa veshë janë më të specializuara për jetën në det sesa fokat me veshë. Ata nuk kanë veshë të jashtëm, ndërsa kanë trup të lëmuar dhe aerodinamik. Kanë një shtresë të butë dhjami nën lëkurë. Fokat janë në gjendje për të devijuar rrjedhën e [[Gjaku|gjakut]] në këto shtresë për të kontrolluar temperaturën e tyre.
Foka më e hershme e njohur [[fosile]] pa vesh është ''[[Noriphoca gaudini]]'' nga [[Oligoceni]] i vonë ose [[Mioceni]] ( Akuitaniani ) i hershëm i [[Italia|Italisë]] .<ref name=Noriphoca /> Fokidët e tjerë fosile të hershëm datojnë nga mesi i Miocenit, 15 milion vjet më parë në [[Oqeani Atlantik|Atlantikun Verior]].<ref name=Noriphoca /><ref>{{Cite journal|last1=Dewaele|first1=Leonard|last2=Lambert|first2=Olivier|last3=Louwye|first3=Stephen|date=2017-02-21|title=On Prophoca and Leptophoca (Pinnipedia, Phocidae) from the Miocene of the North Atlantic realm: redescription, phylogenetic affinities and paleobiogeographic implications|journal=PeerJ|language=en|volume=5|pages=e3024|doi=10.7717/peerj.3024|pmid=28243538|issn=2167-8359|doi-access=free|pmc=5322758}}</ref> Deri vonë, shumë studiues besuan se fokidët evoluan veçmas nga [[Foka me veshë|otaridët]] dhe [[Trikekët|odobenidët]] ; dhe se ato evoluan nga kafshë të ngjashme me [[Lundërzat|vidrën]] , të tilla si ''[[Potamotherium]]'', të cilat banonin në liqenet evropiane të ujërave të ëmbla. Dëshmitë e fundit sugjerojnë fuqimisht një origjinë monofiletike për të gjithë pinipedët nga një paraardhës i vetëm, ndoshta ''[[Enaliarctos]]'' , i lidhur ngushtë me [[mustelidët]] dhe [[Ariu|arinjtë]] . <ref>{{Cite journal|last1=Paterson|first1=Ryan S.|last2=Rybczynski|first2=Natalia|last3=Kohno|first3=Naoki|last4=Maddin|first4=Hillary C.|date=2020|title=A Total Evidence Phylogenetic Analysis of Pinniped Phylogeny and the Possibility of Parallel Evolution Within a Monophyletic Framework|journal=Frontiers in Ecology and Evolution|language=English|volume=7|doi=10.3389/fevo.2019.00457|issn=2296-701X|doi-access=free}}</ref>


Fokat murgesh dhe [[Elefantët e detit|fokat elefant]] besohet të kenë hyrë për herë të parë në Paqësor përmes ngushticave të hapura midis [[Amerika Veriore|Amerikës së Veriut]] dhe [[Amerika Jugore|Jugut]], të cilat u mbyllën vetëm në [[Plioceni|Pliocen]] .<ref name=":0" />  Speciet e ndryshme të [[Antarktiku|Antarktikut]] ose mund të kenë përdorur të njëjtën rrugë, ose kanë udhëtuar në brigjet perëndimore të [[Afrika|Afrikës]]. <ref>{{cite book |author1=Savage, RJG |author2= Long, MR |name-list-style=amp|year=1986 |title= Mammal Evolution: an illustrated guide|url=https://archive.org/details/mammalevolutioni0000sava |url-access=registration |publisher= Facts on File|location=New York|pages= [https://archive.org/details/mammalevolutioni0000sava/page/94 94–95]|isbn= 978-0-8160-1194-0}}</ref>
=== Gjymtyrat ===
Prandaj flippers tyre janë përdorur kryesisht për drejtues, ndërsa flippers e tyre e prapme janë të detyruar të legen në mënyrë të tillë që ata nuk mund të sjellin ato në trupin e tyre të ecin mbi to.


=== Takaonomia ===
Ata janë më të efektshëm se fokat me lesh dhe kuriozitete e detit dhe për këtë arsye mund të notojnë në mënyrë më efikase në distanca të largëta. Megjithatë, për shkak se ata nuk mund të kthehet flippers e tyre të prapme në rënie, ata janë shumë të trashë në tokë, që të luaj me flippers e tyre të para dhe muskujt e barkut.
Në vitet [[1980]] dhe [[1990]], analiza morfologjike filogjenetike e fokidëve çoi në përfundime të reja rreth ndërlidhjes së gjinive të ndryshme. Analizat më të fundit molekulare filogjenetike kanë konfirmuar monofilin e dy nënfamilieve të fokidëve ( [[Phocinae|Fokinae]] dhe [[Monachinae|Monakinae]]).<ref>{{Cite journal|last1=Árnason|first1=Úlfur|last2=Bodin|first2=Kristina|last3=Gullberg|first3=Anette|last4=Ledje|first4=Christina|last5=Suzette|first5=Mouchaty|date=1995-01-01|title=A molecular view of pinniped relationships with particular emphasis on the true seals|journal=Journal of Molecular Evolution|language=en|volume=40|issue=1|pages=78–85|doi=10.1007/BF00166598|pmid=7714914|bibcode=1995JMolE..40...78A|s2cid=7537924|issn=1432-1432}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Arnason|first1=Ulfur|last2=Gullberg|first2=Anette|last3=Janke|first3=Axel|last4=Kullberg|first4=Morgan|last5=Lehman|first5=Niles|last6=Petrov|first6=Evgeny A.|last7=Väinölä|first7=Risto|date=2006-11-01|title=Pinniped phylogeny and a new hypothesis for their origin and dispersal|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|language=en|volume=41|issue=2|pages=345–354|doi=10.1016/j.ympev.2006.05.022|pmid=16815048|issn=1055-7903}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Fulton|first1=Tara Lynn|last2=Strobeck|first2=Curtis|date=2010-04-07|title=Multiple markers and multiple individuals refine true seal phylogeny and bring molecules and morphology back in line|journal=Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences|volume=277|issue=1684|pages=1065–1070|doi=10.1098/rspb.2009.1783|pmc=2842760|pmid=19939841}}</ref><ref name=":0">{{Cite journal|last1=Fulton|first1=Tara L.|last2=Strobeck|first2=Curtis|date=2010|title=Multiple fossil calibrations, nuclear loci and mitochondrial genomes provide new insight into biogeography and divergence timing for true seals (Phocidae, Pinnipedia)|journal=Journal of Biogeography|language=en|volume=37|issue=5|pages=814–829|doi=10.1111/j.1365-2699.2010.02271.x|issn=1365-2699}}</ref> Monakinat (të njohura si fokat "jugore"), përbëhen nga tre fise; [[Lobodontini]], [[Miroungini]] dhe [[Monachini|Monakini]]. Katër gjinitë Antarktike ''[[Leopardi i detit|Hydrurga]]'' , ''[[Leptonychotes]]'' , ''[[Lobodon]]'' dhe ''[[Ommatophoca]]'' janë pjesë e fisit Lobodontini. Fisi Miroungini është i përbërë nga fokat elefant . Fokat murgesh ( ''[[Fokat murgesha|Monachus]]'' dhe ''[[Neomonachus]]'' ) janë të gjitha pjesë e fisit Monakini.<ref>{{Cite journal|last1=Scheel|first1=Dirk-Martin|last2=Slater|first2=Graham J.|last3=Kolokotronis|first3=Sergios-Orestis|last4=Potter|first4=Charles W.|last5=Rotstein|first5=David S.|last6=Tsangaras|first6=Kyriakos|last7=Greenwood|first7=Alex D.|last8=Helgen|first8=Kristofer M.|date=2014-05-14|title=Biogeography and taxonomy of extinct and endangered monk seals illuminated by ancient DNA and skull morphology|journal=ZooKeys|issue=409|pages=1–33|doi=10.3897/zookeys.409.6244|issn=1313-2989|pmc=4042687|pmid=24899841}}</ref> Po kështu, nënfamilja Fokinae (fokat "veriore") gjithashtu përfshin tre fise; Erignathini ( ''[[Erignathus]] )'' , Cystoforini ( ''[[Cystophora]])'' dhe Fokini (të gjitha fokinët e tjerë). Kohët e fundit, pesë specie janë ndarë nga ''[[Phoca]]'' , duke formuar tre gjini shtesë. <ref>{{Cite journal|last1=Berta|first1=Annalisa|last2=Churchill|first2=Morgan|date=2012|title=Pinniped taxonomy: review of currently recognized species and subspecies, and evidence used for their description|journal=Mammal Review|language=en|volume=42|issue=3|pages=207–234|doi=10.1111/j.1365-2907.2011.00193.x|issn=1365-2907}}</ref>
Phocids kanë dhëmbët më pak se anëtarët e tokës me bazë të Carnivora, edhe pse ata të mbajnë canines të fuqishme. Disa lloje të mungesës molars krejt.


Përndryshe, tre fiset monakin janë vlerësuar në statusin e njohur, të cilat fokat elefant dhe fokat Antarktias janë më të lidhura me fokinat.<ref name="Bonner1994">{{cite book | last1 = Bonner | first1 = N. | year = 1994| chapter = | editor1-last = | editor1-first = | editor2-last = | editor2-first = | title = Seals and Sea Lions of the World | publisher = Blandford |location= United Kingdom | pages = 1–224 |isbn = 9780816057177}}</ref>
== Fiziologji ==
== Biologjia ==
=== Frymëmarrje dhe qarkullim ===
Sistemeve Phocid frymëmarrjes dhe qarkullimit të gjakut janë të përshtatur për të lejuar zhyten në thellësi të konsiderueshme, dhe ato mund të kalojnë një kohë të gjatë nën ujë mes frymë. E ajrit është e detyruar nga mushkëritë gjatë një pikiatë dhe në pasazhe të sipërme të frymëmarrjes, ku gazra nuk lehtë mund të absorbohet në gjak. Kjo ndihmon për të mbrojtur vulën nga bends. Veshit të mesëm është e rreshtuar edhe me sinuses gjak se fryj gjatë zhytjes, duke ndihmuar për të mbajtur një presion të vazhdueshëm.


== Komunikim ==
=== Anatomia ===
[[File:Phoca vitulina 02 MWNH 1464.JPG|thumb|left|[[Harbor seal]] skull (''Phoca vitulina'')]]
Fokat e vërtetë nuk komunikojnë me "leh" si otariids. Në vend të kësaj, ata komunikojnë me mrekullueshëm të ujit dhe grunting.
Fokidët e rritur ndryshojnë nga 1.17 m në gjatësi dhe 45 kg në peshënë [[Foka me unaz|fokat me unaza]]  me 4.9 m  dhe 2.400 kg me anëtarët tokësoar të [[Karnivorët|Karnivorëve]] , megjithëse ato kanë dhëmbë të fuqishëm . Disa specie nuk kanë fare molarë .

Ndërsa otaridët njihen për shpejtësi dhe manovrim, fokidët njihen për lëvizje efikase. Kjo u lejon shumicës së fokidëve të ushqehen larg nga toka për të shfrytëzuar burimet e gjahut, ndërsa otaridët janë të lidhura me zona e pasura me ushqim afër vendeve të shumimit. Fokidët notojnë anash lëvizjeve të trupave të tyre, duke përdorur bishtin e tyre të pasme për efektin më të plotë.<ref name=EoM>{{cite book|editor= Macdonald, D.|author= McLaren, Ian|year= 1984|title= The Encyclopedia of Mammals|publisher= Facts on File|location= New York|pages= [https://archive.org/details/encyclopediaofma00mals_0/page/270 270–275]|isbn= 978-0-87196-871-5|url-access= registration|url= https://archive.org/details/encyclopediaofma00mals_0/page/270}}</ref> Këmbët e përparme të tyre përdoren kryesisht për drejtimin, ndërsa këmbët e pasme të tyre janë të lidhura në legenin në një mënyrë të tillë që ata të mos mund t'i sjellin nën trupat e tyre për të ecur mbi to. Ata janë më të efektshëm se [[Foka me gëzof|fokat me gëzof]] dhe [[luanët e detit]], kështu që ata mund të notojnë në mënyrë më efektive në distanca të gjata. Sidoqoftë, për shkak se ata nuk mund t'i kthejnë gishtat e pasmë poshtë, ata janë shumë të ngathët në tokë, duke u dashur të lëkunden me këmbët e tyre të përparme dhe muskujt e barkut .

[[File:Seal kidney-- FMVZ USP-08.jpg|thumb|Seal kidney]]
[[Sistemi i frymëmarrjes|Sistemet e frymëmarrjes]] dhe qarkullimit të gjakut janë përshtatur për të lejuar zhytjen në thellësi të konsiderueshme, dhe ato mund të kalojnë një kohë të gjatë nën ujë midis frymëmarrjeve. Ajri detyrohet nga [[Mushkëria|mushkëritë]] gjatë një zhytjeje dhe në rrugët e sipërme të frymëmarrjes, ku gazrat nuk mund të absorbohen lehtësisht në [[Qarkullimi i gjakut|qarkullimin e gjakut]]. Kjo ndihmon në mbrojtjen e fokës nga kthesat . [[Veshi]] i mesëm është i veshur edhe me gjakun e sinuseve që fryj gjatë zhytjeve, duke ndihmuar për të mbajtur një presion të vazhdueshëm.<ref name=EoM/>

Fokidët janë më të specializuara për jetën ujore sesa otaridët. Atyre u mungojnë veshët e jashtëm dhe kanë trupa të hijshëm dhe të efektshëm. [[Gjiri|Thithakat]] e anulueshme , [[testikujt]] e brendshëm ,<ref name="PerrinWürsig2009">{{cite book|author1=William F. Perrin|author2=Bernd Würsig|author3=J.G.M. Thewissen|title=Encyclopedia of Marine Mammals|url=https://books.google.com/books?id=2rkHQpToi9sC&printsec=frontcover#q=phocid%20OR%20phocidae|date=26 February 2009|publisher=Academic Press|isbn=978-0-08-091993-5}}</ref> dhe një mbështjellës i brendshëm i [[Penisi|penicit]] sigurojnë drejtimin e mëtejshëm. Një shtresë e lëmuar e [[Dhjami|dhjamit]] shtrihet nën lëkurë. Fokidët janë në gjendje të devijojnë rrjedhën e gjakut në këtë shtresë për të ndihmuar në kontrollimin e temperaturave të tyre. {{citation needed|date=March 2020}}

=== Komunikimi ===
Ndryshe nga otaridët, fokat e vërteta nuk komunikojnë duke 'lehur'. Në vend të kësaj, ata komunikojnë duke goditur me ujë dhe duke rënkuar.

=== Riprodhimi ===
[[File:Earless seal (Puerto Madryn, Argentina).jpg|thumb|left|Southern elephant seals in Argentina|alt=Photo of seven adult and juvenile southern elephant seals packed closely on beach]]
[[File:Pusa hispida saimensis ca 1956.jpg|thumb|Living only in [[Lake Saimaa]], [[Finland]], [[Saimaa ringed seal]]s, a subspecies of [[ringed seal]], are among the most [[Endangered species|endangered]] seals in the world, having a total population of only about 400 individuals.<ref>{{cite web |title= Saimaa Ringed Seal |url= https://wwf.fi/en/saimaaringedseal/ |accessdate=22 December 2018}}</ref>]]

Fokidët e kalojnë pjesën më të madhe të kohës në det, megjithëse kthehen në tokë ose masa akujsh për t'u shumuar dhe për të lindur. Femrat shtatzëna kalojnë periudha të gjata duke kërkuar foragjere në det, duke krijuar rezerva dhjami dhe më pas kthehen në vendin e shumimit për të përdorur energjinë e tyre për ta ruajtur gjtë lindjes. Sidoqoftë, foka e zakonshme shfaq një strategji riprodhuese të ngjashme me atë të përdorur nga otaridët, në të cilën nëna bën udhëtime të shkurtra për të kërkuar ushqime midis periudhave të lindjes.

Për shkak se bazat e ushqimit të një nëne fokide shpesh janë qindra kilometra larg vendit të shumimit, ajo duhet të agjërojë gjatë dhënies së [[Qumështi|qumshtit]] . Ky kombinim i agjërimit me dhënien e qumshtit i kërkon që nëna të sigurojë sasi të mëdha energjie për këlyshin e saj në një kohë kur ajo nuk është duke ngrënë (dhe shpesh, duke mos pirë). Nënat duhet të sigurojnë vetë nevojat e tyre metabolike gjatë kohës që ushqehen me gji. Ky është një version në miniaturë i strategjisë së balenave gungaçe , që përfshin agjërimin gjatë migrimit të tyre disa mujor nga zonat e ushqimit të Arktikut në zonat tropikale të mbarështimi.

Fokidët prodhojnë qumësht të trashë, të pasur me yndyrë që i lejon ata të sigurojnë këlyshëve të tyre një sasi të mëdha energjie në një periudhë të shkurtër. Kjo lejon që nëna të kthehet në det me kohë për të rimbushur rezervat e saj. [[Dhënia e qumshtit]] varion nga pesë deri në shtatë javë tek fokt murgesh deri në vetëm tre deri në pesë ditë tek [[foka me kapuç]] . Nëna përfundon lindjen duke e lënë këlyshin e saj në vendin e shumimit për të kërkuar ushqim (këlyshët vazhdojnë të ushqehen nëse u jepet mundësia). "Vjedhësit e qumështit" që thithin femra të palidhura, që flenë nuk janë të rralla; kjo shpesh rezulton në vdekjen e këlyshit të nënës, pasi që një femër mund të ushqejë vetëm një qenush.

=== Rritja dhe maturimi ===
Dieta e këlyshit është aq e lartë në kalori, sa ndërton një depo [[Yndyra|yndyrnash]]. Para se këlyshi të jetë gati për të foragjere, nëna e braktis atë, dhe këlyshi konsumon yndyrën e vet për javë ose madje muaj gjatë pjekjes. Fokat, si të gjithë gjitarët detarë, kanë nevojë për kohë për të zhvilluar rezervat e oksigjenit, muskujt e notimit dhe rrugët nervore të nevojshme për zhytje efektive dhe foragjere. Këlyshët e fokave zakonisht nuk hanë ushqim dhe nuk pinë ujë gjatë periudhës, megjithëse disa specie polare hanë dëborë. Shpejtësia e shkëputjes së gjirit varion nga dy javë me fokën me kapuç deri në 9–12 javë me fokën elefant verior.<ref>{{Cite journal|title = The energetics of lactation in the Northern elephant seal, Mirounga angustirostris|journal = Journal of Zoology|date = 1986-03-01|issn = 1469-7998|pages = 21–33|volume = 209|issue = 1|doi = 10.1111/j.1469-7998.1986.tb03563.x|first1 = D. P.|last1 = Costa|first2 = B. J. Le|last2 = Boeuf|first3 = A. C.|last3 = Huntley|first4 = C. L.|last4 = Ortiz}}</ref> Përshtatjet fiziologjike dhe të sjelljes që lejojnë këlyshët fokidë durojnë këto agjërime të jashtëzakonshme, të cilat janë ndër më të gjatat për çdo gjitar, mbeten një zonë e studimit dhe kërkimit aktiv.

=== Strategjia e të ushqyerit ===
Fokidët përdorin të paktën katër strategji të ndryshme të të ushqyerit: ushqimi me thithje, mbajtja me forcë dhe marrja me lot, ushqimi me filtër dhe ushqimi i shpuar. Secila prej këtyre strategjive të të ushqyerit ndihmohet nga një kafkë e specializuar, morfologji e mandibulës dhe [[Dhëmbi|dhëmbëve]]. Sidoqoftë, përkundër specializimit morfologjik, shumica e fokidëve janë oportuniste dhe përdorin strategji të shumëfishta për të kapur dhe ngrënë pre. Për shembull, [[Leopardi i detit|foka leopard]], ''Hydrurga leptonyx'' , përdor ushqimin me kapje dhe lot për të vrarë pinguinët, ushqimin me thithje për të konsumuar peshq të vegjël dhe filtrimin e ushqimit për të kapur [[krilla]]. <ref>{{Cite journal|last1=Kienle|first1=Sarah S.|last2=Berta|first2=Annalisa|date=2016|title=The better to eat you with: the comparative feeding morphology of phocid seals (Pinnipedia, Phocidae)|journal=Journal of Anatomy|volume=228|issue=3|pages=396–413|doi=10.1111/joa.12410|issn=1469-7580|pmc=5341551|pmid=26646351}}</ref>

== Klasifikimi ==
{| class="wikitable"
|-
! Nënfamiljet!! Fisi !! Fotoja !! Gjinia !! Lloji
|-
! rowspan="7" style="text-align:center;"| '''Subfamily [[Monachinae]]'''
! rowspan="2" style="text-align:center;"| '''Tribe [[Monachini]]'''
|[[File:Monachus monachus.jpg|175px]] ||''[[Monachus]]'' <small>Fleming, 1822</small> ||
*[[Foka e Mesdheut]] , ''Monachus monachus''
|-
|[[File:Monachus schauinslandi.jpg|175px]] ||''[[Neomonachus]]'' <small>Slater & Helgen, 2014</small> ||
*[[Hawaiian monk seal]], ''Neomonachus schauinslandi''
* †[[Caribbean monk seal]], ''Neomonachus tropicalis'' (probably extinct around 1952)
|-
! rowspan="1" style="text-align:center;"| '''Tribe Miroungini'''
|[[File:Mirounga angustirostris, Point Reyes (cropped).jpg|175px]] ||''[[Mirounga]]'' <small>Gray, 1827</small> ||
* [[Northern elephant seal]], ''Mirounga angustirostris''
* [[Southern elephant seal]], ''Mirounga leonina''
|-
! rowspan="4" style="text-align:center;"| '''[[Lobodontini|Tribe Lobodontini]]'''
|[[File:Ross-seal.jpg|175px]] ||''[[Ommatophoca]]'' <small>Gray, 1844</small> ||
* [[Ross seal]], ''Ommatophoca rossi''
|-
|[[File:Antarctica 2013 Journey to the Crystal Desert (8369556693).jpg|175px]] ||''[[Lobodon]]'' <small>Gray, 1844</small> ||
* [[Crabeater seal]], ''Lobodon carcinophagus''
|-
|[[File:Leopard seal basking on Iceberg.jpg|175px]] ||''[[Hydrurga]]'' <small>Gistel, 1848</small> ||
* [[Leopard seal]], ''Hydrurga leptonyx''
|-
|[[File:Antarctica (8381225741).jpg|175px]] ||''[[Leptonychotes]]'' <small>Gill, 1872</small> ||
* [[Weddell seal]], ''Leptonychotes weddellii''
|-
! rowspan="7" style="text-align:center;"| '''Subfamily [[Phocinae]]'''
! rowspan="1" style="text-align:center;"| '''Tribe Cystophorini'''
|[[File:2016-klappmützemuseumkoenig.jpg|175px]] ||''[[Cystophora (mammal)|Cystophora]]'' <small>Nilsson, 1820</small> ||
* [[Hooded seal]], ''Cystophora cristata''
|-
! rowspan="1" style="text-align:center;"| '''Tribe Erignathini'''
|[[File:Bearded Seal at Svalbard (cropped).jpg|175px]] ||''[[Erignathus]]'' <small>Gill, 1866</small> ||
* [[Bearded seal]], ''Erignathus barbatus''
|-
! rowspan="5" style="text-align:center;"| '''Tribe Phocini'''
|[[File:Seehund2cele4.jpg|175px]] ||''[[Phoca]]'' <small>Linnaeus, 1758</small> ||
* [[Harbor seal]] or common seal, ''Phoca vitulina''
* [[Spotted seal]], ''Phoca largha''
|-
|[[File:Pusa hispida hispida NOAA 1.jpg|175px]] ||''[[Pusa]]'' <small>Scopoli, 1771</small> ||
* [[Ringed seal]], ''Pusa hispida'' (formerly ''Phoca hispida'')
* [[Baikal seal]], ''Pusa sibirica'' (formerly ''Phoca sibirica'')
* [[Caspian seal]], ''Pusa caspica'' (formerly ''Phoca caspica'')
|-
|[[File:Harp seal at False Cape (cut).jpg|175px]] ||''[[Pagophilus]]'' <small>Gray, 1844</small> ||
* [[Harp seal]], ''Pagophilus groenlandicus'' (formerly ''Phoca groenlandica'')
|-
|[[File:Ribbon-seal-male Josh London NOAAedit (16086029928) (cropped).jpg|175px]] ||''[[Histriophoca]]'' <small>Gill, 1873</small> ||
* [[Ribbon seal]], ''Histriophoca fasciata'' (formerly ''Phoca fasciata'')
|-
|[[File:Halichoerus grypus He3.jpg|175px]] ||''[[Halichoerus]]'' <small>Nilsson, 1820</small> ||
* [[Grey seal]], ''Halichoerus grypus''
|-
|}

{{cladogram|align=right|title=
|clade=
{{clade
|style=font-size:75%;line-height:50%;width:330px;
|label1=[[Phocidae]]
|1={{clade
|1={{clade
|1={{clade
|1={{clade
|1={{clade
|1={{clade
|1={{clade
|1={{clade
|1={{clade
|1={{clade
|1=[[ringed seal]]
|2=[[Baikal seal]]
}}
|2=[[Caspian seal]]
}}
|2={{clade
|1=[[spotted seal]]
|2=[[harbor seal]]
}}
}}
|2=[[grey seal]]
}}
|2={{clade
|1=[[ribbon seal]]
|2=[[harp seal]]
}}
}}
|2=[[hooded seal]]
}}
|2=[[bearded seal]]
}}
|2={{clade
|1={{clade
|1={{clade
|1=[[Weddell seal]]
|2=[[leopard seal]]
}}
|2=[[crabeater seal]]
}}
|2=[[Ross seal]]
}}
}}
|2={{clade
|1=[[southern elephant seal]]
|2=[[northern elephant seal]]
}}
}}
|2={{clade
|1=[[Mediterranean monk seal]]
|2=[[Hawaiian monk seal]]
}}
}}
}}
|caption=[[Cladogram]] showing relationships among the extant earless seals, combining several phylogenetic analyses.<ref name="Berta 2012">{{Cite journal |author1=Berta, A. |author2=Churchill, M. |title=Pinniped taxonomy: Review of currently recognized species and subspecies, and evidence used for their description |journal=Mammal Review |year=2012 |volume=42 |issue=3 |pages=207–34 |doi=10.1111/j.1365-2907.2011.00193.x}}
</ref>
}}


== Riprodhim ==
[[Skeda:Earless seal (Puerto Madryn, Argentina).jpg|thumb|left|Phocids in Argentina|alt=Photo of 7 adult and juvenile seals packed closely on beach]]


Phocids shpenzojnë më të madhe të kohës së tyre në det, edhe pse ata të kthehen në tokë ose masë akujsh notues të edukoj dhe të lindë.


Femra shtatzëna të shpenzojnë kohë të gjatë foraging në det, ndërtimin e rezervave yndyrë dhe pastaj kthehen në vendin edukate për të përdorur energjinë e tyre të depozituara në pups infermiere. Nënshkruajnë të përbashkëta, vitulina Phoca, tregon një strategji riprodhuese ngjashme me atë të otariids në të cilën nëna e bën udhëtime të shkurtra foraging midis periudhave të shkurtra pleqsh.


Sepse baza e një nënë phocid e të ushqyerit shpesh janë qindra kilometra nga faqja e kultivimit, ajo duhet të agjërojë, ndërsa lactating. Ky kombinim i agjërimit me ushqim me gji kërkon nënës të sigurojë sasi të mëdha të energjisë për të pup e saj në një kohë kur ajo nuk është ushqim (dhe shpesh, jo të pijshëm). Nënat duhet të furnizimit me nevojat e tyre metabolike ndërsa pleqsh. Ky është një version miniaturë e strategjisë së balenë kurrizo's. Ata të shpejtë gjatë shtegtimit të tyre muajve të gjatë nga fusha të ushqyerit Arktik për të mbarështimit tropikale / fusha pleqsh dhe mbrapa.


Phocids prodhojnë trasha qumësht, yndyrë të pasur që i lejon ata që të japin pups e tyre me sasi të mëdha të energjisë në një periudhë të shkurtër. Kjo i lejon nënës për t'u kthyer në det në kohë për të plotësoj rezervat e saj. shkon prodhimin e qumështit nga 28 ditë në vulë elefant Veriore të vetëm 3-5 ditë në vulë maskuar. E ëma përfundon infermieror duke lënë pup e saj në faqen e mbarështimit për t'u ushqyer (pups vazhdoj te rri nëse u jepet mundësia). "Stealers qumështit" që t'u japin gji nga palidhur, duke fjetur femrat nuk janë të rralla, rezultatet këtë shpesh në vdekjen e pup nënës, pasi që një femër të vetme mund të ushqejnë një pup.


== Rritjes dhe maturimit ==
Foka ka aq shumë kalori të lartë sa ajo ndërton një dyqan yndyrë. Para se të pup është gati të foragjere, nëna braktis atë, dhe pup konsumon yndyrë e vet për javë apo muaj, ndërsa ajo maturohet. Vula, si të gjithë gjitarët detar, duhet kohë për të zhvilluar dyqanet e oksigjenit, not muskuj, dhe rrugët nervore e nevojshme për t'u zhytë efektive dhe foraging. Nënshkruajnë pups zakonisht nuk hanë ushqim dhe pije pa ujë gjatë kësaj periudhe, edhe pse disa lloje polare hani bora. Shpejtë pas-ia ndau gjinin shkon nga dy javë në vulë të maskuar 9-12 javë në vulë elefant Veriore. Përshtatje fiziologjike dhe të sjelljes që lejojnë phocid pups të durojnë këto agjëron të shquar, të cilat janë ndër më të gjata për çdo gjitar, mbetet një fushë e studimit aktiv dhe hulumtimit.


== Taksonominë ==
Në vitet 1980, analiza phylogenetic e phocids ka çuar në një disa konkluzione në lidhje me interrelatedness e përgjithshmë të ndryshme. Hydrurga katër përgjithshmë, Leptonychotes, Lobodon, dhe Ommatophoca formojnë një grup monophyletic, Lobodontini fisit. Gjithashtu, nënfamiljë Phocinae (Erignathus, Cystophora, Halichoerus, dhe Phoca) është gjithashtu monophyletic. Kohët e fundit, pesë specie kanë qenë të shkëputen nga Phoca, duke formuar tre përgjithshmë të tjera. Megjithatë, Monachinae familjes (lobodonts plus Monachus dhe Mirounga) është ndoshta paraphyletic.
Nën-rend [[PINNIPEDIA]]
* Familja Otariidae : vulave lesh dhe det kuriozitete
* Familja Odobenidae : lopë deti
* '''Familja Phocidae
** Nënfamiljë Monachinae'''
*** Fis Monachini
**** Monachopsis
**** Pristiphoca
**** Properiptychus
**** † Messiphoca
**** † Mesotaria
**** † Callophoca
**** † Pliophoca
**** † Pontophoca
**** Havai Monk nënshkruajnë, Monachus schauinslandi
**** Mesdheut Monk nënshkruajnë, monachus Monachus
**** † Karaibe Monk vula, tropicalis Monachus (ndoshta i zhdukur rreth 1950)
*** Fis Miroungini
**** Veriore Elephant Seal, angustirostris Mirounga
**** Southern Elephant Seal, leonina Mirounga
*** Fis Lobodontini
**** † wymani Monotherium
**** Ross nënshkruajnë, Ommatophoca Rossi
**** Crabeater nënshkruajnë, carcinophagus Lobodon
**** Leopard nënshkruajnë, leptonyx Hydrurga
**** Weddell nënshkruajnë, Leptonychotes weddellii
*** † longirostris Acrophoca
*** † Pacifica Piscophoca
*** † capensis Homiphoca
** Nënfamiljë Phocinae
*** † benegasorum Kawas
*** † lenis Leptophoca
*** † Preapusa
*** † Cryptophoca
*** Nënshkruajnë me mjekër, barbatus Erignathus
*** Maskuar nënshkruajnë, cristata Cystophora
*** Fis Phocini
**** Common nënshkruajnë, vitulina Phoca
**** Ndotur nënshkruajnë, largha Phoca
**** Unazë nënshkruajnë, Pusa hispida (formerly hispida Phoca)
**** Baikal nënshkruajnë, sibirica Pusa (formerly sibirica Phoca)
**** Kaspik nënshkruajnë, caspica Pusa (formerly caspica Phoca)
**** Harpa nënshkruajnë, groenlandica Pagophilus (formerly groenlandicus Phoca)
**** Ribbon nënshkruajnë, fasciata Histriophoca (formerly fasciata Phoca)
**** † Phocanella
**** † Platyphoca
**** † Gryphoca
**** Gri nënshkruajnë, grypus Halichoerus


== Evolucion ==
[[Skeda:Piscophoca pacifica.JPG|thumb|''Piscophoca pacifica'' fossil]]
Hershme phocids fosile data nga Miocenit-mes, 15 milion vjet më parë në veri të Atlantikut. Deri kohët e fundit, shumë studiuesve besonte se phocids evoluar veçmas nga otariids dhe odobenids nga kafshët vidër-si, të tilla si Potamotherium, e cila e banuara me ujë të freskët evropian liqenet. prova e fundit me forcë sugjeron një origjinë monophyletic për të gjithë pinnipeds nga një paraardhës të vetëm, ndoshta Enaliarctos, më të ngushtë lidhur me mban.


vula Monk dhe vulat elefant besohet të kenë hyrë parë Pacific përmes ngushticat e hapur midis Veriut dhe Amerika e Jugut, i cili u mbyll vetëm në Pliocene. Të llojeve të ndryshme Antarktik mund të kenë përdorur ose të njëjtën rrugë, ose të udhëtuar poshtë bregun perëndimor të Afrikës.


== Referimet ==
== Referimet ==

Versioni i datës 30 tetor 2020 15:43

Ky artikull është rreth Ky artikull merret me fokat pa veshë (Phocidae). Për fokat me veshë (Otariidae) shiko në artikullin përkatës.. Për përdorime të tjera, shiko Fokat pa veshë (kthjellim).
Fokat pa veshë
Foka e rëndomtë (Phoca vitulina)
Klasifikimi shkencor
Mbretëria:
Animalia
Filumi:
Chordata
Klasa:
Mammalia
Rendi:
Carnivora
Nënrendi:
Caniformia
Superfamilja:
Pinnipedia
Familja:
Phocidae

Gray, 1821
Gjinitë
Skeletal anatomy of a harbor seal. 1. Skull. 2. Spine. 3. Tail. 4. Hindlimb. 5. Forelimb. 6. Shoulder. 7. Pelvis. 8. Rib cage.
Paul de Vos:Two young seals on a beach

Fokidae (Phocidae),fokat pa vesh ose fokat e vërteta janë një nga tre grupet kryesore të gjitarëve brenda Pinipedia . Ata nganjëherë quhen edhe fokat zvarritëse për t'i dalluar nga fokat me gëzof dhe luanët e detit të familjes Otaridae . Fokat jetojnë në oqeanet e të dy hemisferave ,dhe përveç fokave murgesh tropikale , fokat janë kryesisht të kufizuara në klimat polare , subpolare dhe të butë . Foka e Baikalit është e vetmja specie e vetme e fokave që jeton në ujrat e ëmbla .

Sistematika

Evolucioni

Fossil Pliophoca skull

Foka më e hershme e njohur fosile pa vesh është Noriphoca gaudini nga Oligoceni i vonë ose Mioceni ( Akuitaniani ) i hershëm i Italisë .[1] Fokidët e tjerë fosile të hershëm datojnë nga mesi i Miocenit, 15 milion vjet më parë në Atlantikun Verior.[1][2] Deri vonë, shumë studiues besuan se fokidët evoluan veçmas nga otaridët dhe odobenidët ; dhe se ato evoluan nga kafshë të ngjashme me vidrën , të tilla si Potamotherium, të cilat banonin në liqenet evropiane të ujërave të ëmbla. Dëshmitë e fundit sugjerojnë fuqimisht një origjinë monofiletike për të gjithë pinipedët nga një paraardhës i vetëm, ndoshta Enaliarctos , i lidhur ngushtë me mustelidët dhe arinjtë . [3]

Fokat murgesh dhe fokat elefant besohet të kenë hyrë për herë të parë në Paqësor përmes ngushticave të hapura midis Amerikës së Veriut dhe Jugut, të cilat u mbyllën vetëm në Pliocen .[4]  Speciet e ndryshme të Antarktikut ose mund të kenë përdorur të njëjtën rrugë, ose kanë udhëtuar në brigjet perëndimore të Afrikës. [5]

Takaonomia

Në vitet 1980 dhe 1990, analiza morfologjike filogjenetike e fokidëve çoi në përfundime të reja rreth ndërlidhjes së gjinive të ndryshme. Analizat më të fundit molekulare filogjenetike kanë konfirmuar monofilin e dy nënfamilieve të fokidëve ( Fokinae dhe Monakinae).[6][7][8][4] Monakinat (të njohura si fokat "jugore"), përbëhen nga tre fise; Lobodontini, Miroungini dhe Monakini. Katër gjinitë Antarktike Hydrurga , Leptonychotes , Lobodon dhe Ommatophoca janë pjesë e fisit Lobodontini. Fisi Miroungini është i përbërë nga fokat elefant . Fokat murgesh ( Monachus dhe Neomonachus ) janë të gjitha pjesë e fisit Monakini.[9] Po kështu, nënfamilja Fokinae (fokat "veriore") gjithashtu përfshin tre fise; Erignathini ( Erignathus ) , Cystoforini ( Cystophora) dhe Fokini (të gjitha fokinët e tjerë). Kohët e fundit, pesë specie janë ndarë nga Phoca , duke formuar tre gjini shtesë. [10]

Përndryshe, tre fiset monakin janë vlerësuar në statusin e njohur, të cilat fokat elefant dhe fokat Antarktias janë më të lidhura me fokinat.[11]

Biologjia

Anatomia

Harbor seal skull (Phoca vitulina)

Fokidët e rritur ndryshojnë nga 1.17 m në gjatësi dhe 45 kg në peshënë fokat me unaza  me 4.9 m  dhe 2.400 kg me anëtarët tokësoar të Karnivorëve , megjithëse ato kanë dhëmbë të fuqishëm . Disa specie nuk kanë fare molarë .

Ndërsa otaridët njihen për shpejtësi dhe manovrim, fokidët njihen për lëvizje efikase. Kjo u lejon shumicës së fokidëve të ushqehen larg nga toka për të shfrytëzuar burimet e gjahut, ndërsa otaridët janë të lidhura me zona e pasura me ushqim afër vendeve të shumimit. Fokidët notojnë anash lëvizjeve të trupave të tyre, duke përdorur bishtin e tyre të pasme për efektin më të plotë.[12] Këmbët e përparme të tyre përdoren kryesisht për drejtimin, ndërsa këmbët e pasme të tyre janë të lidhura në legenin në një mënyrë të tillë që ata të mos mund t'i sjellin nën trupat e tyre për të ecur mbi to. Ata janë më të efektshëm se fokat me gëzof dhe luanët e detit, kështu që ata mund të notojnë në mënyrë më efektive në distanca të gjata. Sidoqoftë, për shkak se ata nuk mund t'i kthejnë gishtat e pasmë poshtë, ata janë shumë të ngathët në tokë, duke u dashur të lëkunden me këmbët e tyre të përparme dhe muskujt e barkut .

Seal kidney

Sistemet e frymëmarrjes dhe qarkullimit të gjakut janë përshtatur për të lejuar zhytjen në thellësi të konsiderueshme, dhe ato mund të kalojnë një kohë të gjatë nën ujë midis frymëmarrjeve. Ajri detyrohet nga mushkëritë gjatë një zhytjeje dhe në rrugët e sipërme të frymëmarrjes, ku gazrat nuk mund të absorbohen lehtësisht në qarkullimin e gjakut. Kjo ndihmon në mbrojtjen e fokës nga kthesat . Veshi i mesëm është i veshur edhe me gjakun e sinuseve që fryj gjatë zhytjeve, duke ndihmuar për të mbajtur një presion të vazhdueshëm.[12]

Fokidët janë më të specializuara për jetën ujore sesa otaridët. Atyre u mungojnë veshët e jashtëm dhe kanë trupa të hijshëm dhe të efektshëm. Thithakat e anulueshme , testikujt e brendshëm ,[13] dhe një mbështjellës i brendshëm i penicit sigurojnë drejtimin e mëtejshëm. Një shtresë e lëmuar e dhjamit shtrihet nën lëkurë. Fokidët janë në gjendje të devijojnë rrjedhën e gjakut në këtë shtresë për të ndihmuar në kontrollimin e temperaturave të tyre. [nevojitet citimi]

Komunikimi

Ndryshe nga otaridët, fokat e vërteta nuk komunikojnë duke 'lehur'. Në vend të kësaj, ata komunikojnë duke goditur me ujë dhe duke rënkuar.

Riprodhimi

Photo of seven adult and juvenile southern elephant seals packed closely on beach
Southern elephant seals in Argentina
Living only in Lake Saimaa, Finland, Saimaa ringed seals, a subspecies of ringed seal, are among the most endangered seals in the world, having a total population of only about 400 individuals.[14]

Fokidët e kalojnë pjesën më të madhe të kohës në det, megjithëse kthehen në tokë ose masa akujsh për t'u shumuar dhe për të lindur. Femrat shtatzëna kalojnë periudha të gjata duke kërkuar foragjere në det, duke krijuar rezerva dhjami dhe më pas kthehen në vendin e shumimit për të përdorur energjinë e tyre për ta ruajtur gjtë lindjes. Sidoqoftë, foka e zakonshme shfaq një strategji riprodhuese të ngjashme me atë të përdorur nga otaridët, në të cilën nëna bën udhëtime të shkurtra për të kërkuar ushqime midis periudhave të lindjes.

Për shkak se bazat e ushqimit të një nëne fokide shpesh janë qindra kilometra larg vendit të shumimit, ajo duhet të agjërojë gjatë dhënies së qumshtit . Ky kombinim i agjërimit me dhënien e qumshtit i kërkon që nëna të sigurojë sasi të mëdha energjie për këlyshin e saj në një kohë kur ajo nuk është duke ngrënë (dhe shpesh, duke mos pirë). Nënat duhet të sigurojnë vetë nevojat e tyre metabolike gjatë kohës që ushqehen me gji. Ky është një version në miniaturë i strategjisë së balenave gungaçe , që përfshin agjërimin gjatë migrimit të tyre disa mujor nga zonat e ushqimit të Arktikut në zonat tropikale të mbarështimi.

Fokidët prodhojnë qumësht të trashë, të pasur me yndyrë që i lejon ata të sigurojnë këlyshëve të tyre një sasi të mëdha energjie në një periudhë të shkurtër. Kjo lejon që nëna të kthehet në det me kohë për të rimbushur rezervat e saj. Dhënia e qumshtit varion nga pesë deri në shtatë javë tek fokt murgesh deri në vetëm tre deri në pesë ditë tek foka me kapuç . Nëna përfundon lindjen duke e lënë këlyshin e saj në vendin e shumimit për të kërkuar ushqim (këlyshët vazhdojnë të ushqehen nëse u jepet mundësia). "Vjedhësit e qumështit" që thithin femra të palidhura, që flenë nuk janë të rralla; kjo shpesh rezulton në vdekjen e këlyshit të nënës, pasi që një femër mund të ushqejë vetëm një qenush.

Rritja dhe maturimi

Dieta e këlyshit është aq e lartë në kalori, sa ndërton një depo yndyrnash. Para se këlyshi të jetë gati për të foragjere, nëna e braktis atë, dhe këlyshi konsumon yndyrën e vet për javë ose madje muaj gjatë pjekjes. Fokat, si të gjithë gjitarët detarë, kanë nevojë për kohë për të zhvilluar rezervat e oksigjenit, muskujt e notimit dhe rrugët nervore të nevojshme për zhytje efektive dhe foragjere. Këlyshët e fokave zakonisht nuk hanë ushqim dhe nuk pinë ujë gjatë periudhës, megjithëse disa specie polare hanë dëborë. Shpejtësia e shkëputjes së gjirit varion nga dy javë me fokën me kapuç deri në 9–12 javë me fokën elefant verior.[15] Përshtatjet fiziologjike dhe të sjelljes që lejojnë këlyshët fokidë durojnë këto agjërime të jashtëzakonshme, të cilat janë ndër më të gjatat për çdo gjitar, mbeten një zonë e studimit dhe kërkimit aktiv.

Strategjia e të ushqyerit

Fokidët përdorin të paktën katër strategji të ndryshme të të ushqyerit: ushqimi me thithje, mbajtja me forcë dhe marrja me lot, ushqimi me filtër dhe ushqimi i shpuar. Secila prej këtyre strategjive të të ushqyerit ndihmohet nga një kafkë e specializuar, morfologji e mandibulës dhe dhëmbëve. Sidoqoftë, përkundër specializimit morfologjik, shumica e fokidëve janë oportuniste dhe përdorin strategji të shumëfishta për të kapur dhe ngrënë pre. Për shembull, foka leopard, Hydrurga leptonyx , përdor ushqimin me kapje dhe lot për të vrarë pinguinët, ushqimin me thithje për të konsumuar peshq të vegjël dhe filtrimin e ushqimit për të kapur krilla. [16]

Klasifikimi

Nënfamiljet Fisi Fotoja Gjinia Lloji
Subfamily Monachinae Tribe Monachini Monachus Fleming, 1822
Neomonachus Slater & Helgen, 2014
Tribe Miroungini Mirounga Gray, 1827
Tribe Lobodontini Ommatophoca Gray, 1844
Lobodon Gray, 1844
Hydrurga Gistel, 1848
Leptonychotes Gill, 1872
Subfamily Phocinae Tribe Cystophorini Cystophora Nilsson, 1820
Tribe Erignathini Erignathus Gill, 1866
Tribe Phocini Phoca Linnaeus, 1758
Pusa Scopoli, 1771
Pagophilus Gray, 1844
  • Harp seal, Pagophilus groenlandicus (formerly Phoca groenlandica)
Histriophoca Gill, 1873
  • Ribbon seal, Histriophoca fasciata (formerly Phoca fasciata)
Halichoerus Nilsson, 1820
Phocidae
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

ringed seal

 
 

Baikal seal

 
 
 

Caspian seal

 
 
 
 

spotted seal

 
 

harbor seal

 
 
 
 

grey seal

 
 
 
 

ribbon seal

 
 

harp seal

 
 
 
 

hooded seal

 
 
 

bearded seal

 
 
 
 
 
 

Weddell seal

 
 

leopard seal

 
 
 

crabeater seal

 
 
 

Ross seal

 
 
 
 
 

southern elephant seal

 
 

northern elephant seal

 
 
 
 
 

Mediterranean monk seal

 
 

Hawaiian monk seal

 
 
 
Cladogram showing relationships among the extant earless seals, combining several phylogenetic analyses.[17]






Referimet

  1. ^ a b Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura Noriphoca
  2. ^ Dewaele, Leonard; Lambert, Olivier; Louwye, Stephen (2017-02-21). "On Prophoca and Leptophoca (Pinnipedia, Phocidae) from the Miocene of the North Atlantic realm: redescription, phylogenetic affinities and paleobiogeographic implications". PeerJ (në anglisht). 5: e3024. doi:10.7717/peerj.3024. ISSN 2167-8359. PMC 5322758. PMID 28243538.
  3. ^ Paterson, Ryan S.; Rybczynski, Natalia; Kohno, Naoki; Maddin, Hillary C. (2020). "A Total Evidence Phylogenetic Analysis of Pinniped Phylogeny and the Possibility of Parallel Evolution Within a Monophyletic Framework". Frontiers in Ecology and Evolution (në English). 7. doi:10.3389/fevo.2019.00457. ISSN 2296-701X.{{cite journal}}: Mirëmbajtja CS1: Gjuhë e panjohur (lidhja)
  4. ^ a b Fulton, Tara L.; Strobeck, Curtis (2010). "Multiple fossil calibrations, nuclear loci and mitochondrial genomes provide new insight into biogeography and divergence timing for true seals (Phocidae, Pinnipedia)". Journal of Biogeography (në anglisht). 37 (5): 814–829. doi:10.1111/j.1365-2699.2010.02271.x. ISSN 1365-2699.
  5. ^ Savage, RJG & Long, MR (1986). Mammal Evolution: an illustrated guide. New York: Facts on File. fq. 94–95. ISBN 978-0-8160-1194-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Árnason, Úlfur; Bodin, Kristina; Gullberg, Anette; Ledje, Christina; Suzette, Mouchaty (1995-01-01). "A molecular view of pinniped relationships with particular emphasis on the true seals". Journal of Molecular Evolution (në anglisht). 40 (1): 78–85. Bibcode:1995JMolE..40...78A. doi:10.1007/BF00166598. ISSN 1432-1432. PMID 7714914. S2CID 7537924.
  7. ^ Arnason, Ulfur; Gullberg, Anette; Janke, Axel; Kullberg, Morgan; Lehman, Niles; Petrov, Evgeny A.; Väinölä, Risto (2006-11-01). "Pinniped phylogeny and a new hypothesis for their origin and dispersal". Molecular Phylogenetics and Evolution (në anglisht). 41 (2): 345–354. doi:10.1016/j.ympev.2006.05.022. ISSN 1055-7903. PMID 16815048.
  8. ^ Fulton, Tara Lynn; Strobeck, Curtis (2010-04-07). "Multiple markers and multiple individuals refine true seal phylogeny and bring molecules and morphology back in line". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 277 (1684): 1065–1070. doi:10.1098/rspb.2009.1783. PMC 2842760. PMID 19939841. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Scheel, Dirk-Martin; Slater, Graham J.; Kolokotronis, Sergios-Orestis; Potter, Charles W.; Rotstein, David S.; Tsangaras, Kyriakos; Greenwood, Alex D.; Helgen, Kristofer M. (2014-05-14). "Biogeography and taxonomy of extinct and endangered monk seals illuminated by ancient DNA and skull morphology". ZooKeys (409): 1–33. doi:10.3897/zookeys.409.6244. ISSN 1313-2989. PMC 4042687. PMID 24899841. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja)
  10. ^ Berta, Annalisa; Churchill, Morgan (2012). "Pinniped taxonomy: review of currently recognized species and subspecies, and evidence used for their description". Mammal Review (në anglisht). 42 (3): 207–234. doi:10.1111/j.1365-2907.2011.00193.x. ISSN 1365-2907.
  11. ^ Bonner, N. (1994). Seals and Sea Lions of the World. United Kingdom: Blandford. fq. 1–224. ISBN 9780816057177. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ a b McLaren, Ian (1984). Macdonald, D. (red.). The Encyclopedia of Mammals. New York: Facts on File. fq. 270–275. ISBN 978-0-87196-871-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ William F. Perrin; Bernd Würsig; J.G.M. Thewissen (26 shkurt 2009). Encyclopedia of Marine Mammals. Academic Press. ISBN 978-0-08-091993-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  14. ^ "Saimaa Ringed Seal". Marrë më 22 dhjetor 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  15. ^ Costa, D. P.; Boeuf, B. J. Le; Huntley, A. C.; Ortiz, C. L. (1986-03-01). "The energetics of lactation in the Northern elephant seal, Mirounga angustirostris". Journal of Zoology. 209 (1): 21–33. doi:10.1111/j.1469-7998.1986.tb03563.x. ISSN 1469-7998. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Kienle, Sarah S.; Berta, Annalisa (2016). "The better to eat you with: the comparative feeding morphology of phocid seals (Pinnipedia, Phocidae)". Journal of Anatomy. 228 (3): 396–413. doi:10.1111/joa.12410. ISSN 1469-7580. PMC 5341551. PMID 26646351. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ Berta, A.; Churchill, M. (2012). "Pinniped taxonomy: Review of currently recognized species and subspecies, and evidence used for their description". Mammal Review. 42 (3): 207–34. doi:10.1111/j.1365-2907.2011.00193.x. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Fokat_pa_veshë&oldid=2160468"