Xehetaria

Xehe e squfurit nga një depozitë në buzë të liqenit të kraterit të Ijenit

Xehetaria është nxjerrja e mineraleve të vlefshme ose materialeve të tjera gjeologjike nga Toka, zakonisht nga një trup xeheror, nyje, venë, shtresë, gumë ose depozitë vendburimi . Shfrytëzimi i këtyre depozitave për lëndë të parë bazohet në qëndrueshmërinë ekonomike të investimit në pajisjet, fuqinë punëtore dhe energjinë e nevojshme për nxjerrjen, rafinimin dhe transportin e materialeve të gjetura në minierë te prodhuesit që mund ta përdorin këtë material.

Përmbledhje

Xeherorët e nxjerra nga minierat përfshijnë metale, qymyr, argjilë nafte, gurë të çmuar, gur gëlqeror, shkumës, gur dimensionale, kripë guri, potas, zhavorr dhe argjilë . Minierat kërkohet për të marrë shumicën e materialeve që nuk mund të rriten përmes proceseve bujqësore, ose të krijohen në mënyrë të mundshme artificialisht në një laborator ose fabrikë . Minierat në një kuptim më të gjerë përfshijnë nxjerrjen e çdo burimi jo të rinovueshëm si nafta, gazi natyror apo edhe uji . Proceset moderne të minierave përfshijnë kërkimin për trupat e xehes, analizën e potencialit fitimprurës të një miniere të propozuar, nxjerrjen e materialeve të dëshiruara dhe rikuperimin ose restaurimin përfundimtar të tokës pas mbylljes së minierës.

Operacionet minerare mund të krijojnë një ndikim negativ mjedisor, si gjatë aktivitetit minerar ashtu edhe pas mbylljes së minierës. Prandaj, shumica e kombeve të botës kanë miratuar rregullore për të ulur ndikimin; megjithatë, roli i jashtëzakonshëm i minierave në gjenerimin e biznesit për komunitetet shpesh rurale, të largëta ose me depresion ekonomik do të thotë që qeveritë mund të dështojnë të zbatojnë plotësisht rregullore të tilla. Siguria në punë ka qenë gjithashtu një shqetësim prej kohësh, dhe ku zbatimi i praktikave moderne ka përmirësuar ndjeshëm sigurinë në miniera. Për më tepër, minierat e parregulluara ose të rregulluara keq, veçanërisht në ekonomitë në zhvillim, shpesh kontribuojnë në shkeljet lokale të të drejtave të njeriut dhe konfliktet e burimeve .

Që nga fillimi i qytetërimit, njerëzit kanë përdorur gurë, argjilë dhe, më vonë, metale të gjetura afër sipërfaqes së Tokës . Këto u përdorën për të bërë vegla dhe armë të hershme; për shembull, stralli me cilësi të lartë i gjetur në Francën veriore, Anglinë jugore dhe Poloni është përdorur për të krijuar vegla stralli . Miniera stralli janë gjetur në zonat e shkumësave ku shtresat e gurit ndiqeshin nën tokë nga boshte dhe galeri. Minierat në Grimes Graves dhe Krzemionki janë veçanërisht të famshme, dhe si shumica e minierave të tjera të strallit, janë me origjinë neolitike (rreth 4000–3000 pes). Shkëmbinj të tjerë të fortë të minuar ose të mbledhur për sëpata përfshinin gurin e gjelbër të industrisë së sëpatës Langdale me bazë në distriktin e liqenit anglez .  Miniera më e vjetër e njohur në të dhënat arkeologjike është miniera Ngwenya në Eswatini (Swaziland), e cila datimi me radiokarbon tregon se është rreth 43,000 vjet i vjetër. Në këtë vend njerëzit e Paleolitit minuan hematitin për të bërë pigmentin e kuq okër . Miniera të një moshe të ngjashme në Hungari besohet se janë vende ku Neandertalët mund të kenë minuar strall për armë dhe mjete.

Xehetaria dhe minierat ekzistojnë në shumë vende. Londra është selia e minatorëve të mëdhenj si Anglo American, BHP dhe Rio Tinto . Industria e minierave në SHBA është gjithashtu e madhe, por ajo dominohet nga nxjerrja e qymyrit dhe mineraleve të tjera jometale (p.sh., shkëmbi dhe rëra), dhe rregullore të ndryshme kanë punuar për të zvogëluar rëndësinë e minierave në Shtetet e Bashkuara. Në vitin 2007, kapitalizimi total i tregut të kompanive minerare u raportua në 962 USD miliardë dollarë, që krahasohet me një kapital total të tregut global të kompanive të tregtuara publikisht prej rreth 50 dollarë amerikanë trilion në 2007. Në vitin 2002, Kili dhe Peru thuhet se ishin vendet kryesore minerare të Amerikës së Jugut. Industria minerale e Afrikës përfshin nxjerrjen e mineraleve të ndryshme; prodhon relativisht pak nga metalet industriale bakër, plumb dhe zink, por sipas një vlerësimi ka si përqindje të rezervave botërore 40% të arit, 60% të kobaltit dhe 90% të metaleve të grupit të platinit në botë. Minierat në Indi janë një pjesë e rëndësishme e ekonomisë së atij vendi. Në botën e zhvilluar, minierat në Australi, me BHP të themeluar dhe me seli në vend, dhe minierat në Kanada janë veçanërisht të rëndësishme. Për minierat e mineraleve të tokës së rrallë, Kina raportohet se kontrollonte 95% të prodhimit në 2013.

Fëmijë punëtorë që prishën qymyrin në një minierë në South Pittston, Pensilvani, Shtetet e Bashkuara në fillim të shekullit të 20-të

Shih edhe

• Miniera
• Industria
• Gjeologjia
• Metalurgjia 

Literatura

• Woytinsky, W.S., and E.S. Woytinsky (1953). World Population and Production Trends and Outlooks, pp. 749–881; with many tables and maps on the worldwide mining industry in 1950, including coal, metals and minerals
• Ali, Saleem H. (2003). Mining, the Environment and Indigenous Development Conflicts. Tucson AZ: University of Arizona Press. Stampa:ISBN?
• Ali, Saleem H. (2009). Treasures of the Earth: need, greed and a sustainable future. New Haven and London: Yale University Press. Stampa:ISBN?
• Even-Zohar, Chaim (2002). From Mine to Mistress: Corporate Strategies and Government Policies in the International Diamond Industry. Mining Journal Books. fq. 555. ISBN 978-0-9537336-1-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Geobacter Project: Gold mines may owe their origins to bacteria (in PDF format)
• Garrett, Dennis. Alaska Placer Mining. Stampa:ISBN?
• Jayanta, Bhattacharya (2007). Principles of Mine Planning (bot. 2nd). Wide Publishing. fq. 505. ISBN 978-81-7764-480-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Morrison, Tom (1992). Hardrock Gold: a miner's tale. ISBN 0-8061-2442-3
• John Milne. The Miner's Handbook: A Handy Reference on the subjects of Mineral Deposits (1894) Mining operations in the 19th century. The Miner's Handbook: A Handy Book of Reference on the Subjects of Mineral Deposits, Mining Operations, Ore Dressing, Etc. For the Use of Students and Others Interested in Mining Matters.
• Aryee, B., Ntibery, B., Atorkui, E. (2003). "Trends in the small-scale mining of precious minerals in Ghana: a perspective on its environmental impact", Journal of Cleaner Production 11: 131–40.
• Temple, John (1972). Mining: An International History. Ernest Benn Limited.
• The Oil, gas and Mining Sustainable Community Development Fund (2009). Social Mine Closure Strategy, Mali (in CommDev: Projects: Social Mine Closure Strategy, Mali).
• White F. (2020). Miner with a Heart of Gold: biography of a mineral science and engineering educator. Friesen Press, Victoria. ISBN 978-1-5255-7765-9 (Hardcover), 978-1-5255-7766-6 (Paperback), 978-1-5255-7767-3 (eBook).