Xhibuti

11°18′N 43°00′E / 11.30°N 43.00°E / 11.30; 43.00 Stampa:KUTIAXhibuti Xhibuti (arabisht: جيبوتي‎ Jībūtī, frëngjisht: Djibouti), zyrtarisht Republika e Xhibutit, ndodhet në pjesën lindore të Afrikës dhe në pjesën lindore të vendit gjendet një dalje në Detin e Kuq. Kufirit tokësor i Xhibutit përshkohet nga kufiri me Eritrenë në veri, me Somalinë në jug-lindje, me Etiopinë në jug dhe perëndim të vendit.

Historia

Vendi i Xhibutit ka qene i banuar qe nga koha Neolite (peraferisht ne fillim te vitit 10,200 para eres sone). Sipas disa gjuhëtareve, popullatat te pare Afro-Aziatike kane ardhur ne kete rajon gjate kesaj periudhe qe nga "Urheimati" i cili perkthehet ne gjuhen Shqipe qe ti bien 'vendlindja origjinale', qe sot quhet Lugina e Nilit ose Lindja e Afert. Shkollaret te tjere propozojn qe familja AfroAziatike u zhvillua nga 'Situ' ne bririn e Afrikes (nje gadishull ne Afriken verilindore), dhe qe nga aty folesit e tyre u shperndan me pas.

Politika

Gjeografia

Artikulli kryesorë : Gjeografia e Xhibutit

Sipërfaqja e përgjithshme e Xhibutit 23,000 km² prej së cilës 20 km² janë ujë. Xhibuti shtrihet rreth koordinatave gjeografike 11 30 ‘‘‘V’’’, 43 00 ‘‘‘L’’’.

Xhibuti ka një vijë bregdetare 314 km të gjatë dhe vijë kufitare 516 km.

Klima në Xhibut është shkretinore me temperatura të larta dhe thatësi.

Relievi i Xhibutit përshkohet nga malet në pjesën qendrore që e ndajnë vendin në dy rrafshnalta dhe në rrafshin bregdetarë. Pika më e ultë e relievit -155 m është në liqenin Asal-- (ang.: Lac Assal) dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 2,028 metrave në vendin e quajtur Musa Aliu (ang.: Moussa Ali ).

Ekonomia

Ekonomia e shtetit

Demografia

Xhibuti është një shtet shumëetnik. Dy grupet më të mëdha etnike janë somalezët (60%) dhe afarët (35%). Klani somalez përbëhet kryesisht nga Issas dhe Gadabuursi. Të dyja këto janë nënklane të një klani më të madh të quajtur Dir, Issas janë pjesë e Madoobe Dir, ndërsa Gadabuursi janë pjesë e Madaluug Dir. Pesë përqind e popullsisë së mbetur së Xhibutit përbëhet kryesisht nga arabë, etiopianë dhe evropianë (francezë dhe italianë). Shumica e banorëve lokalë janë banorë urbanë, pjesa tjetër janë blegtorë.

Përveç kësaj, Xhibuti është një komb shumëgjuhësh. Shumica e popullsisë flet somalisht (297,000 folës) ose afarisht (99.200 folës), si gjuhë të parë, të cilat janë gjuhët amtare të grupeve etnike somaleze dhe afare, respektivisht. Të dyja gjuhët i përkasin familjes afro-aziatike. Ka dy gjuhë zyrtare në Xhibuti: arabishtja (afro-aziatik) dhe frëngjishtja (indo-evropiane). Arabishtja është e një rëndësie shoqërore, kulturore dhe fetare. Rreth 36.000 banorë lokalë flasin dialektin Ta'izzi-Adeni arabe, i njohur gjithashtu si arabishtja e Xhibutit. Frëngjishtja është trashëguar nga periudha koloniale dhe është gjuha kryesore e mësimit. Rreth 10.200 Djiboutians flasin atë si një gjuhë e parë. Gjuhët emigrant përfshijnë Omani Arabic (38.900 folës), (Amharic 1400 folësit), greke (1,000 folës) dhe 600 Hindi (folës). Xhibuti i ka : 724.622 (korrik 2009 ) krahasim vend në botë: 163^[1].

Struktura e moshës:

0-14 vjet: 36,3% (131.878 meshkuj / femra 131449)

15-64 vjet: 60,4% (194.503 meshkuj / femra 243495)

65 vjeç e lart: 3,2% (10.462 meshkuj / femra 12835) (2009 )^[1].

Mosha Mediana:

e pergjithshme: 18,1 vite

mashkuj: 18,5 vjet

femra: 17,8 vjet (2009 ) ^[1].

Shkalla e rritjes së popullsisë:

2,164% (2009 )

krahasim vend në botë: 46

Shkalla e lindshmerisë:

26,34 lindje / 1000 banor(2009 )

radhitet në vendin e 61 në botë ^[1].

Shkalla e vdekshmerisë:

8,53 vdekje / 1000 popullsisë (korrik 2009 )

radhitet në vendin e 91 në botë^[1].

Urbanizimi:

popullsisë urbane: 87% e popullatës së përgjithshme (2008)

Shkalla e urbanizimit: Norma vjetore 2,2% e ndryshimit (2005-10 )^[1].

Struktura gjinore:

në lindje: 1,03 mashkull (a) / femra

nën 15 vjeç: 1,01 mashkull (a) / femra

15-64 vjet: 1,07 mashkull (a) / femra

65 vjeç e lart: 1,01 mashkull (a) / femra

Popullsia totale: 1,04 mashkull (a) / femra (2009 )^[1].

Shkalla e vdekshmërisë së foshnjeve:

i përgjithshëm: 58,33 vdekje / 1000 lindje të gjalla

radhitet në vendin e 41 në botë

mashkull: 66,41 vdekje / 1000 lindje të gjalla

femra: 50,01 vdekje / 1000 lindje të gjalla (2009 )^[1].

Jetëgjatësia :

Popullsia totale: 60,32 vjet

radhitet në vendin e 183 në botë

mashkull: 57,93 vjet

femra: 62,79 vjet (2009 )

Koeficientët total të fertilitetit:

2,92 fëmijët e lindur / grua (2009 )^[1].

radhitet në vendin e 77 në botë

Kultura

Kultura e Shtetit

Të tjera

Telekomunikacioni
Transporti
Ushtria
Pushime

Burime të informacioneve

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ CIA.gov - Xhibuti Arkivuar 8 dhjetor 2015 tek Wayback Machine - Gabim i përfshirjes: {{En}} është vetëm për emërhapësirën e Skeda. Përdorni më mirë {{lang-en}} ose {{in lang|en}}.