Kancelari i Gjermanisë

Kancelar Federal i Republikës Federale të Gjermanisë Bundeskanzler der Bundesrepublik Deutschland
Emblema e qeverisë
Në detyrë Olaf Scholz që nga 8 dhjetor 2021
Dega ekzekutive e qeverisë
Stili	Zoti Kancelar (Normal) Shkelqësia e tij/saj (diplomatik)
Statusi	Kreu i qeverisë
Anëtar/e i	Kabineti Këshilli evropian
Selia	Kancelaria Federale, Berlin (parësor) Palais Schaumburg, Bonn (dytësor)
Nominues	Presidenti i Gjermanisë
Emërues	Zgjedhur nga: Bundestag Emëruar nga: Presidenti i Gjermanisë Betuar nga: Presidenti i Bundestag
Kohëzgjatja e detyrës	korrespondon me periudhën legjislative të Bundestagut, e rinovueshme
Instrumenti konstitues	Kushtetuta e Gjermanisë
Mbajtësi inaugurues	Konrad Adenauer (Kancelari i Republikës Federale e Gjermanisë)
Themelimi	Forma e tanishme: 24 maj 1969
Zëvendës	Zëvendëskancelari i Gjermanisë
Faqja zyrtare	bundeskanzlerin.de

Kancelari i Gjermanisë, zyrtarisht Kancelari Federal i Republikës Federale Gjermane (Gjermanisht: Bundeskanzler der Bundesrepublik Deutschland) është kreu i qeverisë dhe shefi ekzekutiv i Gjermanisë, si dhe komandanti i përgjithshëm i Forcave të Armatosura Gjermane gjatë kohës së luftës. Kancelari zgjidhet nga Bundestagu me propozimin e Presidentit dhe pa debat (neni 69 i Kushtetutës së Gjermanisë).

Mbajtës aktual i zyrës është social-demokrati Olaf Scholz, i cili u zgjodh Kancelar në vitin 2021.

Historiku i zyrës së Kancelarisë

Zyra e kancelarit ka një histori të gjatë, që rrjedh që nga Perandoria e Shenjtë Romake, kur posti i kryekancelarit gjerman zakonisht mbahej nga kryepeshkopët e Mainzit. Titulli është përdorur ndonjëherë i ngjashëm edhe në disa shtete të Evropës gjermanishtfolëse. Zyra moderne e kancelarit u krijua me lindjen e e Konfederatës së Gjermanisë së Veriut dhe pozicionin e parë të Kancelarit Federal e ka mbajtur Otto von Bismarck, i cili u bë Kancelar Federal në vitin 1867. Me zgjerimin e këtij shteti federal në Perandorinë Gjermane në vitin 1871, titulli u riemërua në Reichskanzler (që do të thotë "Kancelar perandorak"). Me kushtetutën e Gjermanisë të vitit 1949, titulli i Bundeskanzler u ringjall.

Roli i kancelarit ka ndryshuar gjatë periudhave të ndryshme. Nga viti 1867 deri në 1918, kancelari ishte i vetmi ministër përgjegjës në nivel federal. Ai u emërua nga Presidiumi Federal (d.m.th. mbreti prusian; që nga viti 1871 quhet Perandor). Sekretarët e Shtetit (Staatssekretäre) ishin nëpunës civilë në varësi të kancelarit dhe të ngjashëm me ministrat. Përveç detyrave të tij ekzekutive, kushtetuta i dha kancelarit vetëm një funksion: kryesimin e Bundesratit (Këshillit Federal), organi përfaqësues i shteteve (i cili së bashku me Rajhstagun ishte organi ligjvënës i Rajhut). Kancelari ishte gjithashtu pothuajse gjithmonë ministër-president i shtetit të Prusisë. Në mënyrë indirekte, kjo i jepte atij fuqinë mbi Bundesratin, duke përfshirë edhe kompentenca për shpërbërjen e parlamentit.

Në tetor 1918 u ndryshua kushtetuta për të kërkuar që kancelari të kishte besimin e parlamentit. Rreth dy javë më vonë, kancelari Max von Baden deklaroi abdikimin e perandorit dhe megjithëse i mungonte autoriteti kushtetues, ia dorëzoi detyrën e tij Friedrich Ebertit të Këshillit Revolucionar të Deputetëve Popullorë.

Sipas Kushtetutës së Vajmarit të vitit 1919, kancelari ishte kreu i një qeverie kolegjiale. Kancelari emërohej nga presidenti i Rajhut, sd bashku meministrat,me tij, që propozoheshin me rekomandimin e kancelarit. Kancelari kishte detyrën për të përcaktuar udhëzimet e qeverisë. Në realitet ky pushtet ishte i kufizuar nga nevojat e qeverive të koalicionit dhe nga pushtetet e presidentit të Rajhut.

Kur nazistët erdhën në pushtet më 30 janar 1933, Kushtetuta e Vajmarit de fakto u la mënjanë. Pas vdekjes së Presidentit Hindenburg në vitin 1934, Adolf Hitler, lideri i partisë naziste dhe kancelari i atëhershëm, mori kompetencat e presidentit. Titulli i ri zyrtar u bë Führer und Reichskanzler (që do të thotë "Udhëheqës dhe Kancelar Perandorak").

Kushtetuta e vitit 1949 e riktheu pozicionin e Kancelarit në krye të ekzekutivit dhe i dha kancelarit kompetenca shumë më të mëdha sesa ato qe ekzistoning gjatë Republikës së Vajmarit, ndërkohë që e zvogëloi fuqimisht rolin e presidentit. Gjermania sot përmendet shpesh si një "demokraci kancelare", duke reflektuar rolin e kancelarit si shef ekzekutiv i vendit.

Që nga viti 1867, 33 individë kanë shërbyer si kryetarë qeverie të Gjermanisë, Gjermanisë Perëndimore ose Gjermanisë Veriore, pothuajse të gjithë me titullin Kancelar.

Kancelari Federal (1949–sot)

Kushtetuta gjermane e vitit 1949, e njohur ndryshe si Ligji Bazë (Grundgesetz), i jep kancelarit kompetenca të gjera për të udhëhequr politikën e qeverisë. Për këtë arsye, disa vëzhgues i referohen sistemit politik gjerman si një "demokraci kancelare". Edhe pse posti i kancelarit shpesh konsiderohet si më i fuqishmi në sistemin politik gjerman dhe shihet si i tillë brenda publikut gjerman, ai është vetëm posti i tretë më i lartë, pas kreut të shtetit, Presidentit të Gjermanisë dhe Presidentit të Bundestagut, një pozicion i ngjashëm me kryetarin e parlamentit federal.

Cilado parti e madhe (CDU/CSU ose SPD) që nuk mban kancelarinë zakonisht e quan kandidatin/en e saj kryesor për zgjedhjet federale "kandidat-kancelar". Qeveria federale përbëhet nga kancelari dhe ministrat e kabinetit.

Kancelari i parë i kësaj periudhe Konrad Adenauer, krijoi shumë precedentë që vazhdojnë edhe sot të ndiqen dhe vendosi kancelarinë si fokusin e qartë të pushtetit në Gjermani. Sipas dispozitave të Ligjit Bazë, që i jepte atij fuqinë për të vendosur udhëzime për të gjitha fushat e politikës, Adenauer ia atribuoi vetes pothuajse të gjitha vendimet kryesore. Ai shpesh i trajtonte ministrat e tij thjesht si zgjerime të autoritetit të tij dhe jo si kolegë. Ndërsa pasardhësit e tij kanë qenë më pak dominues, kancelari ka fituar mjaft autoritet ex officio (përveç kompetencave të tij/saj kushtetuese) saqë Gjermania shpesh përshkruhet nga ekspertët e ligjit kushtetues si një "demokraci kancelarie".

Kancelari apo Kancelarja përcakton përbërjen e Kabinetit Federal. Presidenti emëron dhe shkarkon zyrtarisht ministrat e kabinetit, me rekomandimin e kancelarit/es. Shkarkimet e ministrave, nuk kanë nevojë për miratim parlamentar. Sipas ligjit bazë, kancelari/ja mund të caktojë numrin e ministrave të kabinetit dhe të diktojë detyrat e tyre specifike. Kancelari Ludwig Erhard kishte kabinetin më të madh, me 22 ministra, në mesin e viteve 1960. Helmut Kohl kryesoi me mbi 17 ministra në fillim të mandatit të tij të katërt në vitin 1994; kabineti i vitit 2002, i dyti i kancelarit Gerhard Schröder, kishte 13 ministra dhe kabineti Angela Merkel më 22 nëntor 2005 kishte 15.

Zëvendëskancelari

Kancelari duhet të emërojë një nga ministrat e kabinetit si zëvendëskancelar (neni 69.1 i ligjit bazë). Zëvendëskancelari mund të zëvendësojë kancelarin, nëse mungojnë ose nuk është në gjendje të kryej detyrën. Megjithëse kancelari është teorikisht i lirë të zgjedhë çdo ministër kabineti, në qeveritë e koalicionit, udhëheqja e partisë së dytë më të madhe të koalicionit zakonisht cakton një nga ministrat e tyre për postin, të cilin kancelari e emëron në përputhje me rrethanat.

Nëse mandati i kancelarit përfundon ose nëse jepet dorëheqja, Bundestagu duhet të zgjedhë një kancelar të ri. Presidenti i Gjermanisë mund t'i kërkojë ish-kancelarit të veprojë si kancelar derisa të zgjidhet një mbajtës i ri i postit, por nëse ata nuk dëshirojnë ose nuk janë në gjendje ta bëjnë këtë, presidenti mund të emërojë gjithashtu zëvendëskancelarin si ushtrues detyre.

Adresimi protokollar

Stili i saktë i adresimit protokollar në gjermanisht është Herr Bundeskanzler (mashkull) ose Frau Bundeskanzlerin (femër). Në korrespondencën ndërkombëtare, kancelari përmendet si "Shkëlqesia e Tij/Saj Kancelari/ja i/e Republikës Federale të Gjermanisë".

Kryeqeveritarët e Republikës Federale Gjermane
Nr.	Emri	D.L-D.V	nga:	deri më:	Partia	Mandati
1	Konrad Adenauer	(1876-1967)	15 shtator 1949	15 tetor 1963	CDU	4 vjeçar
2	Ludwig Erhard	(1897-1977)	16 shtator 1963	30 nëntor 1966	CDU	3 vjeçar
3	Kurt Georg Kiesinger	1904-1988)	1 dhjetor 1966	20 shtator 1969	CDU	3 vjeçar
4	Willy Brandt	(1913-1992)	21 shtator 1969	7 maj 1974	SPD	5 vjeçar
5	Helmut Schmidt	(1918)	16 maj 1974	1 shtator 1982	SPD	8 vjeçar
6	Helmut Kohl	(1930)	1 shtator 1982	26 shtator 1998	CDU	16 vjeçar
7	Gerhard Schröder	(1944)	27 shtator 1998	22 nëntor 2005	SPD	6 vjeçar
8	Angela Merkel	(1954)	22 nëntor 2005	8 dhjetor 2021	CDU	16 vjeçar
9	Olaf Scholz	(1958)	8 dhjetor 2021	aktualisht	SPD	4 vjeçar