Operacioni Patkoi

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Vendbanime Shqiptare të shkatërruara në Kosovë 1998-99.

Operacioni "Patkoi", ka qenë emri i dhënë nga Qeveria Bullgare për një plan të deklaruar: Pastrimin etnik të Shqiptarëve të Kosovës që do të kryhej nga Policia Serbe dhe Ushtria Jugosllave. Nxjerrja e këtij informacioni shërbeu për nisjen dhe Bombardimin e Jugosllavisë nga NATO në vitin 1999, gjatë Luftës së Kosovës.

Ushtria Jugosllave dhe Policia serbe në fillim të vitit 1999 "në një mënyrë të organizuar, me përdorim të konsiderueshëm të burimeve shtetërore" zhvilloi një fushatë të gjerë dhune kundër civilëve shqiptarë për t'i dëbuar ata nga Kosova dhe për të mbajtur kështu kontrollin politik të Beogradit mbi krahinë. Fushata serbe e spastrimit etnik u citua në mbështetje të ndërhyrjes së NATO-s. Pas luftës, Tribunali Ndërkombëtar i Krimeve të Luftës dënoi disa nga udhëheqësit kryesorë politikë dhe ushtarakë serbë për transferimin me forcë të popullsisë, dëbimin dhe persekutimin e civilëve shqiptarë të Kosovës. Disa autorë kundërshtuan ekzistencën e një plani të tillë ose disa nga aspektet e tij.[1]

Në 2011, ish ministri i jashtëm i Bullgarisë Nadezhda Neynski zbuloi në një dokumentar televiziv se qeveria Bullgare i dorëzoi Gjermanisë një raport të paverifikuar të përpiluar nga agjencia e saj ushtarake që "bëri të qartë" ekzistencën e planit. Sipas librit nga Heinz Loquai, një gjeneral brigadier gjerman i pensionuar, botuar në Prill 2000, analiza bullgare arriti në përfundimin se qëllimi i Ushtrisë Jugosllave ishte shkatërrimi i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, dhe jo dëbimi i tërë popullsisë shqiptare.[1]

Operacioni "Patkoi"[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Plani "Patkoi" ishte emri i dhënë nga qeveria Bullgare për një plan jugosllav për të dëbuar popullsinë shqiptare të Kosovës. Titulli i operacionit sugjeron që ushtria dhe policia Jugosllave do të shtrëngonte UÇK-në dhe civilët në një sulm të nisur nga tre anët, duke dëbuar popullatën ndërsa refugjatët do të iknin përmes skajit të hapur jugperëndimor të patkoit në Maqedoni dhe Shqipëri.[2]

Plani u detajua nga Ministri i Jashtëm gjerman Joschka Fischer në një konferencë për shtyp në 7 Prill 1999. Ai deklaroi se qeveria gjermane kishte zbuluar planet operative të rënë dakord nga komandantët jugosllavë në fund të shkurtit 1999 për të kryer një operacion masiv të spastrimit etnik në Kosovë. Sipas Fischer, kjo ishte vënë në veprim që nga Marsi 1999 - një muaj para fillimit të operacioneve të NATO-s - kur Presidenti Jugosllav Sllobodan Milosheviç i kishte thënë atij se "ai do të mbaronte me separatistët shqiptarë etnikë brenda një jave". Fischer akuzoi Milosheviçin për përfshirje në "luftë etnike" të drejtuar kundër popullit të tij, në të cilën një grup i tërë etnik ishte bërë "viktimë e dëbimit sistematik" për të "riorientuar gjeografinë politike" të Kosovës.

Refugjatët e Kosovës në Maqedoni, Shqipëri dhe Mal të Zi (Prill 1999).

Raportet nga vendet e tjera mbështesnin pretendimet e Fischer. Times of London raportoi më 8 Prill se:

CIA ishte në dijeni që në vjeshtën e kaluar për një plan, të koduar Operacioni Patkua, për t'i vrarë ose dëbuar ata për disa muaj. Një fshat në ditë ishte shkalla që z. Millosheviç llogariti se Perëndimi do të dorëzonte duart e tij pa vepruar. Në Prishtinë, të dhënat publike janë bërë për të identifikuar saktësisht cilat shtëpi, dyqane dhe biznese ishin në pronësi të shqiptarëve; Policia dhe paramilitarët serbë kanë zbrazur qytete dhe fshatra lagje për lagje në një model që ka qenë po aq i pandryshueshëm sa ka qenë i pamëshirshëm.

Trenat e mbushur plot, snajperët që kapin ata që largohen nga rreshti në marshimet e detyruara drejt kufijve: çdo detaj tregon për ekzistencën e një projekti të hollësishëm, pa të cilin kaq shumë nuk mund të ishin vrarë ose dëbuar në internim brenda dy javëve. Në këtë kontekst, vulosja e djeshme e raportuar e kufijve nga forcat serbe është një zhvillim i keq; nuk ka diçka të tillë si siguria në Kosovë për një popull të shënuar për shkatërrim vetëm për shkak të identitetit të tij racor.[3]

Detaje të mëtejshme u siguruan në 9 Prill nga Rudolf Scharping, Ministri gjerman i mbrojtjes, në një konferencë shtypi të mbajtur në Bon. Ai paraqiti hartat që përmbajnë emrat e qyteteve dhe fshatrave të cilat tregonin shigjeta që përfaqësonin Ushtrinë Jugosllave dhe njësitë paraushtarake që rrethonin progresivisht Kosovën në një lëvizje pinceri në formë patkoi. Ai u citua të thoshte se: "Operacioni Patkua dha prova të qarta se Presidenti Miloševic kishte kohë që përgatiste dëbimet nga Kosova dhe se ai thjesht kishte përdorur kohën e fituar nga bisedimet e paqes në Rambuje për të organizuar njësitë e ushtrisë dhe policisë për fushatën".

Baltimore Sun sugjeroi më 11 Prill se NATO kishte njohuri për planin patkua për ca kohë, por kishte nënvlerësuar ashpërsinë e tij. Sekretari i Jashtëm britanik i asaj kohe më vonë mbështeti raportet gjermane, duke i thënë një komiteti parlamentar "se kishte një plan të zhvilluar në Beograd i njohur si Operacioni Patkua i cili ishte për pastrimin e Kosovës nga popullsia e saj. Ky plan ka ekzistuar për ca kohë"[4] Sipas Radio Televizionit të Serbisë raporti u hartua nga shërbimet e inteligjencës Bullgare bazuar në analizën e ngjarjeve të fillimit të vitit 1999.[5]

Operacionet Ushtarake të Ushtrisë Jugosllave[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikuj kryesore: Lufta e Kosovës


Operacionet Para Ndërhyrjes së NATO-s[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Rrënojat afër Morinës në luginën e Drinit të Bardhë, në kufirin midis Shqipërisë dhe Kosovës. Morina u sulmua më 23/24 maj 1998 nga Ushtria Jugosllave.[6]

Përgjigjja ushtarake e Ushtrisë Jugosllave ndaj sulmeve të UÇK-së arriti kulmin në Operacionin Patkua të drejtuar jo vetëm kundër luftëtarëve të UÇK-së, por duke përfshirë edhe dëbimet sistematike të civilëve kosovarë.[7] Gjatë konfliktit të armatosur në 1998 Ushtria Jugosllave dhe Policia Serbe përdorën forcë të tepruar dhe të rastësishme, e cila rezultoi në dëmtimin e pronës, zhvendosjen e popullsisë dhe vdekjen e civilëve. Disa konsiderojnë se Beogradi tashmë kishte nisur Operacionin Patkua që në verën e vitit 1998, kur qindra mijëra shqiptarë të Kosovës u dëbuan nga shtëpitë e tyre.[8]

Tërheqja e vëzhguesve të Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë, së bashku me fillimin e fushatës së bombardimeve të NATO-s, inkurajuan Millosheviqin të zbatojë "Elementë të Orkestruar të Fushatës së Dëbimeve, të cilat mund të përshkruhen si një plan".[9] Më 20 mars 1999, ofensiva serbe, e njohur si Operacioni Patkua, ishte tashmë në lëvizje.[10] Natyrisht, ky operacion ishte planifikuar paraprakisht.[11]

Nëse bëhet fjalë për bombardimet e NATO-s, nëse bëhet fjalë për agresionin amerikan, ne serbët do të vuajmë shumë, por shqiptarët në Kosovë nuk do të jenë më. Vojislav Shesheli, zëvendëskryeministër i Jugosllavisë.

Operacionet Pas Ndërhyrjes së NATO-s[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Që nga fillimi i sulmeve ajrore të NATO-s në Republikën Federale të Jugosllavisë (RFJ) më 24 mars, forcat jugosllave të sigurisë kanë intensifikuar përpjekjet e tyre për të dëbuar me forcë shqiptarët etnik në masë nga shtëpitë e tyre. [12]

— Memorandumi i Amnesty International në [[Këshilli i Sigurimit i Organizatës së Kombeve të Bashkuara ]]

Me fillimin e bombardimeve të NATO-s ndaj Jugosllavisë më 24 mars 1999, forcat serbe përshpejtuan Operacionin Patkoi. [13][14] Në pranverën e vitit 1999, ushtria jugosllave, policia dhe paraushtarakët serbë, në mënyrë të organizuar, me përdorim të konsiderueshëm të burimeve shtetërore, kryen një fushatë të gjerë dhune kundër civilëve shqiptarë për t'i dëbuar ata nga Kosova që kështu të mbajnë kontrollin politik të Beogradit mbi krahinë.[15]

Sipas vendimit ligjërisht detyrues të Gjykatës Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, Ushtria Federale dhe Policia Serbe pas bombardimeve të NATO-s në Jugosllavi më 24 mars 1999, sulmuan sistematikisht fshatrat me popullsi shqiptare, abuzuan, grabitën dhe vranë civilë, duke i urdhëruar ata të shkonin në Shqipëri ose Mal të Zi, duke djegur shtëpitë dhe duke shkatërruar pronat e tyre.[16] Brenda fushatës së dhunës, shqiptarët u dëbuan në masë nga shtëpitë e tyre, u vranë, u sulmuan seksualisht dhe ndërtesat e tyre fetare u shkatërruan. Forcat serbe kryen krime të shumta lufte gjatë zbatimit të "ndërmarrjes së përbashkët kriminale", qëllimi i së cilës ishte "përmes përdorimit të dhunës dhe terrorit, të detyrojë një numër të konsiderueshëm të shqiptarëve të Kosovës të largohen nga shtëpitë e tyre, përtej kufirit, qeveria e shtetit të mbajë kontrollin mbi Kosovën. Pastrimi etnik i popullsisë shqiptare është kryer sipas modelit të mëposhtëm: Së pari ushtria rrethoi një vend, filluan granatimet, policia hyri në fshat, shpesh me ta edhe ushtria, dhe pastaj ndodhen krimet (vrasje, përdhunime, rrahje, dëbime ...).[16]

Qeveria serbe zbatoi gjithashtu një strategji kriminale të njohur si spastrim i identitetit,[17] e cila konsistonte në "konfiskimin e identifikimit personal, pasaportat dhe dokumente të tjera të tilla për ta bërë të vështirë ose të pamundur për ata që dëbohen të kthehen"..[18] Shqiptarëve të Kosovës të dëbuar u janë hequr sistematikisht dokumentet e identitetit dhe pronës, përfshirë pasaportat, titujt e tokës, targat e automobilave, kartat e identitetit dhe dokumente të tjera.[19] Mjekët për të Drejtat e Njeriut raportojnë se gati 60% e të anketuarve në sondazhin e tyre vëzhguan se forcat serbe po hiqnin ose shkatërronin dokumentet e identifikimit personal.[20] Kjo praktikë kriminale sugjeron se qeveria po përpiqej të bllokonte kthimin e tyre. [15]

Përveç konfiskimit të dokumenteve përkatëse nga mbajtësit e tyre, u bënë gjithashtu përpjekje për të shkatërruar çdo regjistër aktual të lindjes (dhe arkiva të tjerë) të cilët mbaheshin nga agjencitë qeveritare, në mënyrë që të bëhej "pastrimi" i plotë.[21]

Numri i Refugjatëve[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në fillim të qershorit 1999, më shumë se 80% e gjithë popullsisë së Kosovës dhe 90% e shqiptarëve të Kosovës u shpërngulën nga shtëpitë e tyre.[15]

— Raporti i Human Rights Watch

Sipas Komisionerit të Lartë të Kombeve të Bashkuara për Refugjatët, deri në mars 1999 (para bombardimeve të NATO -s), më shumë se 200,000 civilë shqiptarë u zhvendosën brenda vendit, gati 70,000 shqiptarë ishin larguar nga krahina në vendet fqinje dhe Malin e Zi, dhe 100,000 shtetas të tjerë jugosllavë, kryesisht Shqiptarët e Kosovës, kishin kërkuar azil në Evropën Perëndimore.[22] Gjithashtu, mijëra fshatra etnikë shqiptarë në Kosovë ishin shkatërruar pjesërisht ose plotësisht nga djegia ose granatimet.[23]

Brenda 3 javëve nga fillimi i bombardimeve strategjike të NATO-s gjatë Luftës së Kosovës, kishte 525.787 refugjatë nga Kosova në vendet fqinje.[24] Një muaj më vonë, më 12 maj, numri i përgjithshëm i refugjatëve ishte rritur në 781.618.[25] Deri në qershor 1999, ushtria, policia dhe paraushtarakët jugosllavë dëbuan 862.979 shqiptarë nga Kosova, një pretendim i kundërshtuar nga shumë politikanë serbë.[26] Disa qindra mijëra të tjerë u zhvendosën brenda vendit, përveç atyre të zhvendosur para marsit.[15] Përafërsisht 440.000 refugjatë kaluan kufirin në Shqipëri dhe 320,000 në Maqedoni. Mali i Zi priti rreth 70.000 refugjatë, ndërsa Bosnja dhe Hercegovina pranoi më shumë se 30.000.[15] Amnesty International vlerësoi se "gati 1 milion njerëz janë detyruar të largohen nga Kosova".[27]

Radio Televizioni i Serbisë kurrë nuk tregoi kolonat e shqiptarëve të dëbuar nga policia serbe dhe paraushtarakët, përveç kur një kolonë e shqiptarëve që iknin u vra nga bombat e NATO-s.[28] Për më tepër, propaganda e Millosheviqit në përpjekje për të bindur publikun ndërkombëtar se kolona të mëdha refugjatësh largohen nga Kosova për shkak të bombardimeve të NATO-s, e jo prej operacioneve ushtarake të ushtrisë jugosllave.[29]

Gjyqet e Krimeve të Luftës[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Forcat e RFJ-së dhe të Serbisë, në mënyrë sistematike, kanë dëbuar dhe zhvendosur me forcë qindra mijëra shqiptarë të Kosovës nga shtëpitë e tyre në mbarë krahinën e Kosovës. Për të lehtësuar këto dëbime dhe shpërngulje, forcat e RFJ-së dhe të Serbisë kanë krijuar qëllimisht një atmosferë frike dhe shtypjeje përmes përdorimit të forcës, kërcënimeve me forcë dhe akteve të dhunës.[30]

— Aktakuza për krime lufte kundër Millosheviqit dhe të tjerëve

Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë akuzoi Sllobodan Millosheviçin dhe zyrtarë të tjerë jugosllavë për krime kundër njerëzimit, përfshirë vrasje, transferim të dhunshëm të popullsisë, dëbim dhe persekutim të civilëve të Kosovës:

  • Sllobodan Millosheviç, President i Jugosllavisë dhe Komandant Suprem i Ushtrisë Jugosllave - Vdiq në 2006 gjatë gjykimit.
  • Dragoljub Ojdanić, Shef i Shtabit të Përgjithshëm - u dënua me 15 vjet burg.
  • Nebojša Pavković, Komandant i Ushtrisë së Tretë, e cila ishte përgjegjëse për Kosovën - u dënua me 22 vjet burg.
  • Vladimir Lazarević, Komandant i Trupave të Ushtrisë së Tretë të Prishtinës - u dënua me 15 vjet burg.
  • Vlajko Stojiljković, Ministër i Brendshëm dhe Komandant i policisë - kreu vetëvrasje në 2002, pas miratimit të një ligji për bashkëpunim me Tribunalin e Hagës.
  • Sreten Lukić, Shef i Shtabit të policisë në Kosovë - i dënuar me 22 vjet burg.
  • Nikola Šainović, Zëvendëskryeministër i Jugosllavisë - u dënua me 22 vjet burg.
  • Milan Milutinović, Presidenti i Republikës së Serbisë - u shpall i pafajshëm.

Kryetari i trupit gjykues Iain Bonomy ishte duke shqiptuar dënimin tha se "veprimet e qëllimshme të këtyre forcave gjatë fushatës provokuan largimin e të paktën 700,000 shqiptarëve etnikë nga Kosova në një periudhë të shkurtër nga fundi i marsit deri në fillim të qershorit 1999."

Polemikat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Noam Chomsky deklaroi se "Komisioneri i Kombeve të Bashkuara për Refugjatët regjistroi refugjatët e parë jashtë Kosovës më 27 mars, tre ditë pasi filluan bombardimet e NATO-s". Mendimi i tij, megjithatë, kundërshtohet nga vetë burimet e UNHCR-së të cilat regjistruan 200.000 refugjatë nga Kosova deri më 24 mars 1999, para ndërhyrjes së NATO-s - nga ky numër, 100.000 u larguan në vendet evropiane, 25.000 në Mal të Zi, 30,000 u shpërngulën në pjesë të tjera të Serbisë, 18.000 u nisën për në Shqipëri dhe 10.000 shkuan në Bosnjë. Një shtesë prej 260.000 njerëz u zhvendosën brenda Kosovës.

Ekzistenca e planit Patkua u mohua menjëherë nga zyrtarët jugosllavë. Sllobodan Millosheviçi e etiketoi atë si një "trillim të Ministrisë Gjermane të Mbrojtjes". Millosheviq mohoi politikën e spastrimit etnik gjatë bombardimeve të NATO-s në Kosovë, deklaroi se "kur të ndalojë agresioni, kur të ndalojë bombardimi, atëherë do të jetë shumë e lehtë të vazhdohet (procesi) politik".

Ratomir Tanić, dëshmitar në gjykimin e mëvonshëm të Millosheviqit për krimet e luftës, tha se Patkoi ishte një pseudonim kolonial për një plan "krejtësisht të ndryshëm" të ushtrisë jugosllave, i cili duhet të hyjë në fuqi vetëm nëse popullsia etnike shqiptare merr anën e agresorit të huaj, në rast agresioni ndaj Jugosllavisë. Atëherë Ushtria do të "neutralizonte fortesat shqiptare". Tanić deklaroi se udhëheqësia e ushtrisë nuk e përdori këtë plan gjatë Luftës së Kosovës, "sepse nuk kishte asnjë agresion të jashtëm apo rebelim shqiptar".

Në prill 2000, Heinz Loquai, një gjeneral brigade gjerman në pension, botoi një libër mbi luftën që pretendonte se rrëfimi i qeverisë gjermane ishte bazuar në një analizë të përgjithshme nga një agjenci bullgare e inteligjencës e sjelljes jugosllave në luftë, e cila u shndërrua në një "plan" specifik nga Ministria Gjermane e Mbrojtjes. Sipas Loquai, analiza bullgare arriti në përfundimin se qëllimi i ushtrisë serbe ishte shkatërrimi i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, dhe jo dëbimi i të gjithë popullsisë shqiptare. Ai gjithashtu vuri në dukje një të metë faktike në prezantimin e qeverisë gjermane, ajo e kishte quajtur planin "Potkova", e cila është fjala kroate dhe bullgare për patkua, ndërsa fjala serbe është "Potkovica".

Shiko edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ a b Heinz Loquai: Der Kosovo-Konflikt. Wege in einen vermeidbaren Krieg. Die Zeit von Ende November 1997 bis März 1999 (in German). Nomos Verlagsgesellschaft, Baden-Baden 2000, ISBN 3-7890-6681-8.
  2. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura guardian
  3. ^ "Për të do të përfundojë", The Times, London, 8 Prill 1999
  4. ^ Select Committee on Foreign Affairs Fourth Report, 23 May 2000
  5. ^ "Bulgaria forwards Horseshoe plan data to Germany". Tanjug. 2012-01-10. Arkivuar nga origjinali më 9 dhjetor 2012. Marrë më 12 janar 2012. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ "Kosovo Chronology: From 1997 to the end of the conflict" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 31 korrik 2003. Marrë më 17 gusht 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Max Planck Yearbook of United Nations Law 2000, by Jochen Abr Frowein, Rüdiger Wolfrum
  8. ^ Things fall apart: containing the spillover from an Iraqi civil war, by Daniel Byman, Kenneth Michael Pollack
  9. ^ Report of UK Committee on Foreign Affairs
  10. ^ Twenty-first-century peace operations, by William J. Durch
  11. ^ Arhiva Arkivuar 18 shkurt 2010 tek Wayback Machine Stampa:Sr icon
  12. ^ Memorandumi i Amnesty International në Këshillin e Sigurimit të OKB-së
  13. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura War since 1945, by Jeremy Black
  14. ^ Collision course: NATO, Russia, and Kosovo, by John Norris
  15. ^ a b c d e Under Orders: War Crimes in Kosovo (Human Right Watch report)
  16. ^ a b Presude "kosovskoj šestorki" (dobavljeno 28.12.2009.)
  17. ^ "Erasing History: Ethnic Cleansing in Kosovo". Arkivuar nga origjinali më 24 shkurt 2012. Marrë më 17 gusht 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Sustainable development in crisis conditions, by Phillip J. Cooper, Claudia María Vargas
  19. ^ Human geography in action, by Michael Kuby, John Harner, Patricia Gober
  20. ^ "Ethnic Cleansing in Kosovo: An Accounting". Arkivuar nga origjinali më 22 maj 2011. Marrë më 17 gusht 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ "Human Rights Practices - 2002". Arkivuar nga origjinali më 23 shtator 2006. Marrë më 17 gusht 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ UNHCR Press Briefing Note: Kosovo, Tuesday, 2 February 1999.
  23. ^ UNHCR Pristina,"IDP/Shelter Survey Kosovo: Joint Assessment in 20 Municipalities," 12 November 1998.
  24. ^ UNHCR Press Briefing Note: Kosovo, 13 April 1999.
  25. ^ UNHCR Press Briefing Note: Kosovo, 13 May 1999.
  26. ^ Statistic from: "The Kosovo refugee crisis: an independent evaluation of UNHCR's emergency preparedness and response," UNHCR Evaluation and Policy Analysis Unit, February 2000.
  27. ^ Federal Republic of Yugoslavia (Kosovo): After tragedy, justice?
  28. ^ "Laura Rozen: Serbia's culture shock". Arkivuar nga origjinali më 10 shkurt 2008. Marrë më 17 gusht 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ Air University - Serbian Information Operations During Operation Allied Force
  30. ^ Indictment against Milosevic and others

Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Operacioni_Patkoi&oldid=2645065"