Jump to content

Ernst Thälmann

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Ernst Thälmann
Kryetar i KPD
Në detyrë
1925–1933
Paraprirë ngaHeinrich Brandler
Pasuar ngaWilhelm Pieck
Anëtar i Rajshtagut
Në detyrë
1924–1933
Të dhëna vetjake
U lind më(1886-04-16)16 prill 1886
Hamburg, Perandoria Gjermane
Vdiq më18 gusht 1944 (58 vjeç)
Buchenwald, Gjermania Naziste
Partia politikeKPD
Lidhjet e tjera
politike		SPD (1903–1917)
USPD (1917–1920)
Fëmijët1 vajzë
PunësimiRevolucionar, politikan
Shërbimi ushtarak
AleancaStampa:Country data German Empire
Vite shërbimi1915–1918
Beteja/luftraLufta e Parë Botërore

Ernst Johannes Fritz Thälmann (sq. Ernst Telman, 16 prill 1886 [1] – 18 gusht 1944) ishte një politikan komunist gjerman dhe udhëheqës i Partisë Komuniste të Gjermanisë (KPD) nga 1925 deri në 1933.

Një komunist i përkushtuar, Thälmann luajti një rol të madh gjatë paqëndrueshmërisë politike të Republikës së Vajmarit, veçanërisht në vitet e fundit të saj, kur KPD në mënyrë të hapur kërkoi të përmbyste demokracinë liberale të republikës. Nën udhëheqjen e tij, KPD u lidh ngushtë me qeverinë e Bashkimit Sovjetik dhe me politikat e Josif Stalinit . KPD nën udhëheqjen e Thälmannit e konsideronte Partinë Social Demokratike (SPD) si kundërshtarin e saj kryesor dhe partia miratoi qëndrimin se socialdemokratët ishin " social-fashistë ".

Thälmanni ishte gjithashtu udhëheqës i paraushtarakëve Roter Frontkämpferbund . Ai u arrestua nga Gestapo në 1933 dhe u mbajt në izolim për njëmbëdhjetë vjet; për arsye politike, Stalini nuk kërkoi lirimin e tij pas Paktit Molotov-Ribbentrop me Gjermaninë, [2] [3] dhe rivali i Thälmannit në parti, Walter Ulbricht, i shpërfilli kërkesat për t'iu lutur Stalinit në emër të tij. Thälmanni u pushkatua me urdhër personal të Adolf Hitlerit në Buchenwald në 1944.


Kommunistische Partei Deutschlands (KPD)

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Skeda:Ernst Thälmann on the front page of the Sächsischen Arbeiterzeitung (1925).jpg
Ernst Thälmann në faqen e parë të një gazete të KPD, Saxon Workers' News, gjatë zgjedhjeve presidenciale të vitit 1925. Në mbishkrim shkruhet "Ernst Thälmann: Presidenti i Kuq!"

Pas dezertimit, ai ishte aktiv në Revolucionin Gjerman në Hamburg që filloi më 29 tetor 1918. Nga marsi i vitit 1919, ai ishte kryetar i USPD në Hamburg, anëtar i Parlamentit të Hamburgut dhe punoi si ndihmës në parkun e qytetit të Hamburgut përpara se të merrte një punë të mirëpaguar në zyrën e punësimit. Atje, ai u ngrit në gradën e Inspektorit .

Kur USPD u nda mbi çështjen nëse do t'i bashkohej Internacionales Komuniste (Komintern), Telmani ra në anën e fraksionit pro-komunist i cili u bashkua me KPD-në në nëntor 1920, [4] dhe në dhjetorin e ardhshëm Telmani u zgjodh në Komitetin Qendror të KPD-së. Në mars 1921 u pushua nga puna në zyrën e punësimit për shkak të veprimtarisë së tij politike. Atë verë Telmani ishte përfaqësues i KPD-së në Kongresin e 3rd të të Kominternit në Moskë dhe u takua personalisht me Vladimir Leninin . [5] Në qershor 1922, terroristët e grupit ultranacionalist Organizata Konsulli hodhën një granatë dore në banesën e tij përdhese, por atentati dështoi dhe ai mbijetoi. [ citim i nevojshëm ]

Telmani ndihmoi në organizimin e Kryengritjes së Hamburgut të tetorit 1923 [6] - megjithatë dështoi dhe ai u detyrua të fshihej. Pas vdekjes së Leninit në fund të janarit 1924, Telmani vizitoi Moskën. Nga shkurti i vitit 1924 ishte nënkryetar i KPD-së dhe, nga maji, anëtar i Rajhshtagut . Në Kongresin e 5-të të Kominternit në korrik 1924 ai u zgjodh në komitetin ekzekutiv të Kominternit dhe pak më vonë në komitetin drejtues të tij. Në shkurt 1925 ai u bë kryetar i organizatës paraushtarake të KPD-së, Roter Frontkämpferbund (RFB) (edhe pse kjo organizatë u ndalua nga socialdemokratët qeverisës në vitin 1929, pas ngjarjeve të "Majit të përgjakshëm" (gjer. Blutmai) . Në tetor 1925 Telmani u bë kryetar i KPD-së dhe kështu një kandidat për Presidencën Gjermane . Kandidatura e Telmanit në raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale ndau votimin e qendrës së majtë, duke siguruar fiton e Paul von Hindenburgut ndaj Wilhelm Marksit të Partisë së Qendrës. [7]

Në tetor 1926 Telmani mbështeti grevën e dokerëve në qytetin e tij të Hamburgut. Ai e pa këtë si një akt solidariteti me grevën e minatorëve britanikë që kishte filluar më 1 maj, megjithëse ajo grevë kishte qenë fitimprurëse për Doket e Hamburgut si një furnizues alternativ i qymyrit. [8]

KPD kundër SPD

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Statuja e Ernst Telmanit në Weimar

Në kongresin e 12-të të KPD-së në qershor 1929 në Berlin-Wedding, Telmani miratoi një politikë të konfrontimit me SPD-në. [8] Kjo pasoi ngjarjet e "Majit të përgjakur", në të cilin 32 persona u vranë nga policia në një përpjekje për të shtypur demonstratat të cilat ishin ndaluar nga Ministri i Brendshëm, Carl Severing, një socialdemokrat. [8]

KPD-ja nën Telmanin kështu e luftoi SPD-në si armikun e saj kryesor, duke veprur në përputhje me politikat e Kominternit të cilat i deklaruan socialdemokratët si social-fashistë. Kjo e bëri të vështirë bashkëpunimin midis tyre për të ndaluar rritjen e Adolf Hitlerit. [9] KPD-ja shpalli se "lufta kundër fashizmit do të thotë luftë kundër SPD-së po aq sa kundër Hitlerit dhe partive të Brüningut."[10] Telmani deklaroi në Dhjetor 1931 se "disa nazistë nuk duhen lejuar të bëjnë hije mbi një pyll" socialdemokratësh.[11][12] Në 1927, Karl Kilbom, përfaqësuesi i Kominternit në Gjermani, kishte filluar të luftonte këto prirje ulta të majta brënda Partisë Komuniste Gjermane, por kuptoi se Stalini po përdorte makinacione për ta ndaluar.

Në Mars 1932, Telmani ishte edhe një herë kandidat për Presidencën e Gjermanisë, kundër presidentit të atëhershëm Paul von Hindenburg dhe Hitlerit. Slogani i KPD-së ishte"Një votë për Hindenburgun është një votë për Hitlerin; një votë për Hitlerin është një votë për luftë." Në raundin e dytë ai u rikthye si kandidat, por numri i votave të tij u pakësua nga 4,983,000 (13.2%) në raundin e parë në 3,707,000 (10.2%).[13]

Pasi nacionalsocialistët erdhën në pushtet në janar 1933, Telmani propozoi që SPD dhe KPD të organizonin një grevë të përgjithshme për të rrëzuar sundimin nacionalsocialist, kjo u refuzua nga SPD, e cila nuk donte të bashkëpunonte me KPD-në pas viteve të gjata. të Telmanit dhe politikës së KPD-së për “socialfashizëm”. Në shkurt 1933, një mbledhje e Komitetit Qendror të KPD-së tashmë të ndaluar në atë kohë u zhvillua në "Sporthaus Ziegenhals" në Königs Wusterhausen, afër Berlinit, ku Telmani kishte bërë thirrje për përmbysjen me dhunë të qeverisë së Hitlerit. (Udhëzimet e Kominternit për demokracinë sociale si "socialfashizëm" mbetën në fuqi deri në vitin 1935 kur Kominterni kaloi zyrtarisht në miratimin e një "fronti popullor" të socialistëve, liberalëve dhe madje edhe konservatorëve kundër kërcënimit nacional-socialist - një përpjekje për të fituar elementët e majtë të NSDAP- it, veçanërisht SA, anëtarët e së cilës kryesisht vinin nga një sfond i klasës punëtore dhe mbështesnin politikat ekonomike socialiste. Megjithatë, në atë kohë, Hitleri dhe Nacional-Socialistët ishin ngritur në pushtet dhe KPD ishte shkatërruar pothuajse plotësisht. [6] )

Pas zjarrit të Reichstag-ut më 27 shkurt 1933, regjimi Nacional Socialist vuri në shënjestër anëtarët e KPD-së dhe kundërshtarë të tjerë të majtë të saj në një valë të re dhune dhe arrestimesh; megjithëse kishte kaluar përsëri në ilegalitet, Telmani u arrestua dhe u burgos së bashku me sekretarin e tij personal Werner Hirsch më 3 mars 1933.

Burgimi dhe ekzekutimi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pasditen e 3 marsit 1933, tetë oficerë të Stacionit të Policisë 121 arrestuan Telmanin në kasafortën e tij të vetëcaktuar, në shtëpinë e Hans dhe Martha Kluczynski në Berlin-Charlottenburg .

Pas paktit gjermano-sovjetik të mossulmimit dhe pushtimit të përbashkët të Polonisë nga Gjermania dhe Bashkimi Sovjetik - dhe pavarësisht besnikërisë së Telmanit ndaj Stalinit gjatë kohës që ai drejtonte KPD-në - Moska hoqi në mënyrë pragmatike një slogan për Ditën Ndërkombëtare të Rinisë 1939, i cili lexonte ndër të tjera, "Jetë të gjatë Shokut Thälmann!" dhe e zëvendësoi me: "Rroftë politika e jashtme e mençur e Bashkimit Sovjetik, e udhëhequr nga udhëzimet e shokut Stalin". [14] Siç doli në dritë, rivali i Thälmann-it brenda partisë për një kohë të gjatë, Walter Ulbricht, kishte injoruar disa kërkesa për ndihmë nga familja e Thälmann-it kur shkrirja e marrëdhënieve gjermano-sovjetike mund të kishte bërë të mundur një lirim, duke preferuar ta linte Telmanin të qëndronte i burgosur. Kolegu komunist gjerman, Wilhelm Pieck kishte arritur të arratisej në Bashkimin Sovjetik dhe në korrik 1936 ai lëshoi një deklaratë duke bërë thirrje për lirimin e Telmanit. [13] Megjithatë, këto përpjekje për të rritur dijeninë për gjendjen e tij ishin të kota; gjatë viteve 1930, shumë komunistë gjermanë që kishin qenë të afërt me Telmanin ishin vrarë në kampet e Stalinit. [15]

Telmani kaloi mbi njëmbëdhjetë vjet në izolim. Në gusht 1944, ai u transferua nga burgu Bautzen në kampin e përqendrimit Buchenwald . Po atë gusht, Heinrich Himmler shënon për Führerin se "Thälmann duhet të ekzekutohet". [16] Pasi u qëllua me urdhër personal të Hitlerit, [17] [16] trupi i tij u dogj menjëherë. [18] Menjëherë pas kësaj, nazistët pretenduan në një njoftim se, së bashku me Rudolf Breitscheidin, Telmani kishte vdekur në një sulm bombardues aleat më 23 gusht. [19]

Trashëgimia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Monumenti Ernst Thälmann u ngrit në vitin 1986 në Ernst-Thälmann-Park, Berlin

Gjatë Luftës Civile Spanjolle, disa njësi të vullnetarëve republikanë gjermanë (më së shumti Batalioni Thälmann i Brigadave Ndërkombëtare ) u emërtuan në nder të tij. [20] Gjatë Luftës së Dytë Botërore, udhëheqësi i Jugosllavisë, Tito, organizoi një kompani të svabianëve të Danubit dhe dezertorëve të Vermahtit si kompania Ernst Thälmann për të luftuar armikun gjerman. [21]

Varri simbolik i Telmanit në Memorialin e Socialistëve në Berlin

Në 1935, qyteti i quajtur Ostheim në Ukrainë u riemërtua në Telmanove (Donetsk Oblast).

Pas 1945, Telmani dhe komunistë të tjerë të rëndësishëm të cilët qenë vrarë, si Rosa Luxemburg and Karl Liebknecht, u nderuar gjerësisht në Gjermaninë Lindore, me shumë shkolla, rrugë, fabrika dhe të tjera vende të emërtuara sipas tyre.

Shumë prej këtyre emrave u ndryshuan pas ribashkimit gjerman, por rrugët dhe sheshet me emrin Thälmann mbeten në Berlin, Hamburg, Greifswald dhe Frankfurt an der Oder . Organizata e pionierëve të Gjermanisë Lindore u emërua Organizata Pioniere Ernst Thälmann në kujtim të tij. [22] Anëtarët u zotuan se "Ernst Thälmann është modeli im... Unë premtoj të mësoj të punoj dhe të luftoj [luftën] siç mëson Ernst Thälmann". [23]

Trường THPT Ernst Thälmann (Gjimnazi Ernst Thälmann) në Distriktin 1, Saigon

Një nga arteriet kryesore të trafikut të Rigës Sovjetike u emërtua Ernsta Tēlmaņa iela sipas tij pas përfundimit në 1981; megjithatë, menjëherë pasi Letonia rifitoi pavarësinë në 1991, ajo u riemërtua Kārļa Ulmaņa gatve, sipas kryeministrit të para Luftës së Dytë Botërore, Kārlis Ulmanis .

Në qytetin Ho Chi Minh, një shkollë e mesme, THPT Ernst Thalmann (Ten-lơ-man) u emërtua sipas tij. [24]

Në Ulaanbaatar, emri i një shkolle fillore u vu Ernst Thälmann, e cila është ende në funksion.

  1. ^ "Wiedergabe der Nr. 1482 Geburtsurkunde" (PDF). thaelmannreport.de. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 19 gusht 2014. Marrë më 22 prill 2023. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ Lemmons, Russel (1 janar 2013). Hitler's Rival: Ernst Thälmann in Myth and Memory (në anglisht). University Press of Kentucky. fq. 282. ISBN 978-0-8131-4090-2.
  3. ^ Plum, Catherine (20 shkurt 2015). Antifascism After Hitler: East German Youth and Socialist Memory, 1949-1989 (në anglisht). Routledge. fq. 143. ISBN 978-1-317-59928-9.
  4. ^ Branko Lazitch and Milorad Drachkovitch, "Ernst Thälmann" in Biographical Dictionary of the Comintern, Palo Alto: Hoover Institution Press, 1986
  5. ^ Norman LaPorte: The Rise of Ernst Thälmann and the Hamburg Left 1921-1923, in: Ralf Hoffrogge / Norman LaPorte (eds.): Weimar Communism as Mass Movement 1918-1933, London: Lawrence & Wishart 2017, pp. 131.
  6. ^ a b Museum, Stiftung Deutsches Historisches. "Gerade auf LeMO gesehen: LeMO Biografie". www.dhm.de. Marrë më 23 tetor 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ David Priestand, Red Flag: A History of Communism, New York: Grove Press, 2009
  8. ^ a b c Eric D. Weitz, Creating German Communism, 1890–1990: From Popular Protests to Socialist State. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1997
  9. ^ David Priestand, Red Flag: A History of Communism',' New York: Grove Press, 2009
  10. ^ Bois, Marcel (25 nëntor 2015). "Hitler Wasn't Inevitable". Jacobin. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Coppi, Hans (1998). "Die nationalsozialistischen Bäume im sozialdemokratischen Wald: Die KPD im antifaschistischen Zweifrontenkrieg (Teil 2)" [The national socialist trees in the social democratic forest: The KPD in the anti-fascist two-front war (Part 2)]. Utopie Kreativ. 97–98: 7–17. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Thälmann, Ernst (11 dhjetor 1931). "Einige Fehler in unserer theoretischen und praktischen Arbeit und der Weg zu ihrer Überwindung". Die Internationale. Wie aber steht es hinsichtlich der Beurteilung des Hamburger Wahlergebnisses? Trotz des Wahlerfolges gab es dort erhebliche Mängel und Schwächen, die festgestellt und kritisiert wurden. Aber dort gelang uns immerhin, in die festeste Hochburg der deutschen Sozialdemokratie eine Bresche zu schlagen, wenn auch ein stärkerer Einbruch noch nicht gelang. Dort gelang es uns, aus den Reihen der sozialdemokratischen Arbeiterschaft Zehntausende für den Kommunismus zu gewinnen. Für jeden Kommunisten, der den Grundsatz anerkannte, daß unser Hauptstoß gegen die Sozialdemokratie gerichtet sein muß, mußte deshalb unser Erfolg gegenüber der SPD der entscheidende Gradmesser für die gesamte Beurteilung des Wahlausgangs sein. Wenn es richtig war, daß der Kampf gegen den Faschismus in allererster Linie Kampf gegen die SPD ist und sein muß, dann bedeutele der Erfolg gegenüber der Hamburger Sozialdemokratie eben auch einen Erfolg gegenüber dem Faschismus. Und doch gab es solche Stimmungen, die vor den nationalsozialistischen Bäumen den sozialdemokratischen Wald nicht sehen wollten. Weil die Nationalsozialisten auch in Hamburg einen beträchtlichen Wahlerfolg erzielen konnten, unterschätzten diese Genossen die Bedeutung unseres Kampfes gegen den Sozialfaschismus, die Bedeutung unseres Erfolges gegenüber der SPD. Darin drückten sich unzweifelhaft Merkmale eines Abweichens von der politischen Linie aus, die uns verpflichtet, den Hauptstoß gegen die SPD zu richten. {{cite magazine}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ a b "Ernst Thälmann". Spartacus Educational. Marrë më 8 qershor 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ "Slogans of Youth Show Soviet Shift". The New York Times. 5 shtator 1939. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ Regina Scheer: "Im Schatten des Denkmals Arkivuar 12 mars 2016 tek Wayback Machine." Berliner Zeitung. 14 August 2004.
  16. ^ a b Notizzettel von Heinrich Himmler, Reichsführer SS, von einer Besprechung mit Adolf Hitler in der Wolfsschanze, 14. August 1944 im Ausstellungskasten 4/31 in der ehemaligen Effektenkammer des KZ Buchenwald: "12. Thälmann ist zu exekutieren".
  17. ^ Ernst Thälmann biography at Spartacus educational
  18. ^ Institut für Marxismus-Leninismus beim Zentralkomitee der SED (Autorenkollektiv): Ernst Thälmann. Eine Biographie. Dietz, Berlin 1980.
  19. ^ Reiner Orth: Walter Hummelsheim und der Widerstand gegen den Nationalsozialismus. In: Landkreis Bernkastel-Wittlich: Kreisjahrbuch Bernkastel-Wittlich für das Jahr 2011. 2010, p. 336.
  20. ^ Eric D. Weitz, Creating German Communism, 1890–1990: From Popular Protests to Socialist State. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1997
  21. ^ Lyon, P.D. (2008) After Empire: Ethnic Germans And Minority Nationalism In Interwar Yugoslavia (PhD Dissertation), University of Maryland, 2008.
  22. ^ Nils Hoffmann. "Jung Pioniere und FDJ – DDR-Museum-Steinhude". ddr-museum-steinhude.de. Arkivuar nga origjinali më 12 gusht 2015. Marrë më 10 maj 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ Monteath, Peter (2000), Ernst Thälmann; Volume 52 of German Monitor, Rodopi, fq. 142, ISBN 9789042013131 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ Học tập qua dự án. Anh-Duc Hoang. 2019. fq. 57. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Ernst_Thälmann&oldid=2622893"