Jump to content

Kronologjia e Mustafa Qemal Ataturkut

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Kronologjia e Mustafa Qemal Ataturkut është një linjë kohore e ngjarjeve gjatë jetëgjatësisë së Mustafa Kemal Atatürk. Afati kohor përfshin gjithashtu ngjarjet e sfondit duke filluar me Sulltan Abdul Hamid II.

Legend
Karriera ushtarake Udhëheqja gjatë Pavarësisë Presidenca Jeta personale
1876 1 shtator Ngritja e Abdul Hamid II.
23 dhjetor Shpallja e kushtetutës osmane e vitit 1876 (Kanûn-ı Esâsî).
1877 19 mars Hapja e parlamentit të parë osman.
24 prill Trupat ruse hyjnë në territorin osman.
1878 14 shkurt Parlamenti osman u shpërnda.
3 mars Fitorja ruse e konfirmuar nga Traktati i San Stefanos (Ayastefanos).
13 korrik Traktati i Berlinit zëvendëson Traktatin e San Stefanos.
1881 Mustafa (Kemal Atatürk) i lindur në Selanik (tani Salonica, Greqi).
24 maj Kufiri i ri me Greqinë. Thesalia iu dorëzua Greqisë.
1888 Ali Rıza, babai i Mustafës, vdes.
1893 Mustafa futet në shkollën përgatitore ushtarake në Selanik.
1897 Lufta Greko-Otomane.
1899 13 mars Mustafa Qemal hyn në klasën e këmbësorisë në Kolegjin e Luftës në Kostandinopojë.
1902 10 shkurt Komisionohet në toger të dytë dhe hyn në Kolegjin e Stafit.
1903 U gradua toger i parë.
1905 11 janar Kalon si Kapiten Shtabi dhe është postuar për Ushtrinë s PestëSiri; ringjall një grup të fshehtë opozitar në Damask.
1906 Bën një udhëtim klandestin në Selanik.
1907 20 qershor U gradua në Adjutant-major.
13 tetor Postuar në selinë e Ushtrisë së Tretë në Selanik.
1908 22 qershor Emërohet në Inspektoratin e Hekurudhave Lindore në Rumeli.
24 korrik Revolucioni i Turqve të Rinj.
Shtator Mustafa Kemal udhëton në Tripoli dhe Bengazi për të rithemeluar CUP.
1909 13 janar Emërohet shef i shtabit të divizionit të 7-të rezervë në Selanik.
13 prill Udhëton me divizionin e tij në periferi të Kostandinopojës; Incidenti i 31 marsit.
27 prill Abdul Hamid II u rrëzua dhe u pasua nga Mehmed V; Incidenti i 31 marsit.
1910 Shtator Viziton manovrat e ushtrisë franceze në Pikardi.
Shtator Merr pjesë në shtypjen e revoltës shqiptare.
1911 15 janar Emërohet në shtabin e korpusit të 5-të të ushtrisë.
janar Komandanti i regjimentit të 38-të të këmbësorisë.
13 shtator U dërgua në shtabin e përgjithshëm në Kostandinopojë.
Shtator Vullnetarë për shërbim kundër italianëve në Kirenaika.
27 nëntor U gradua në Major.
1912 11 mars Emërohet komandant i këtij sektori në Kirenaika; Lufta Italo-Turke
8 tetor Lufta e Parë Ballkanike
8 tetor Selaniku bie në duart e grekëve.
24 tetor Mustafa Qemal largohet nga Kirenaika dhe kthehet në Kostandinopojë.
25 nëntor Emërohet drejtor i operacioneve të Forcave të Përbëra të Ngusticave.
1913 23 janar CUP merr pushtetin (Grusht shteti osman 1913).
24 mars Adrianopoja (Edirne) bie në duart e bullgarëve.
29 qershor Lufta e Dytë Ballkanike.
21 korrik Osmanët ripushtojnë Edrenenë.
29 shtator Traktati i Kostandinopojës rregullon kufirin turko-bullgar.
27 tetor Mustafa Qemal emëroi attaché ushtarak në Sofje.
1914 1 mars Mustafa Qemal gradoi nënkolonel.
28 korrik Austria i shpall luftë Serbisë; fillimi i Luftës së Parë Botërore.
2 gusht Perandoria Osmane nënshkruan aleancën osmano-gjermane.
29 tetor Pas Ndjekjes së Goeben dhe Breslau, marina osmane nën komandën gjermane granaton objektivat ruse..
2 nëntor Rusia i shpall luftë Perandorisë Osmane.
5 nëntor Britania i shpall luftë Perandorisë Osmane.
5 nëntor Franca i shpall luftë Perandorisë Osmane.
1915 20 janar Mustafa Qemal largohet nga Sofja për të marrë detyrën si komandant i divizionit të 19-të për shërbim në Betejën e Galipolit.
21 mars Marina aleate nuk arrin të detyrojë ngushticat në Operacionet detare në fushatën e Dardaneleve.
27 prill Trupat aleate që zbarkuan në Anzac Cove u përballën me Qemalin.
6 gusht Përpjekjet përfundimtare të bëra nga britanikët në Betejën e Sari Bair u përballën me Qemalin.
1919 30 April Emërohet inspektor i Trupat e Ushtrisë së Nëntë.
19 May Qemal zbarkon në Samsun.
8 July Mustafa Qemal jep dorëheqjen nga posti i Inspektorit të Armatës së Tretë dhe nga ushtria.
23 July Qemal u zgjodh Kryetar i Kongresit të Erzurumit.
1920 23 prill Kemali hap Asamblenë e Madhe Kombëtare (BMM) në Angora (tani Ankara).
11 maj Kemali dënohet me vdekje nga qeveria në Kostandinopojë.
1921 5 gusht Emëruar Komandant i Përgjithshëm nga Asambleja e Madhe Kombëtare.
23 August Beteja e Sakarias fillon me trupat turke të udhëhequra nga Mustafa Qemal.
19 September Qemal merr gradën Marshall dhe titullin Gazi (veteran, luftëtar fitimtar).
1922 26 gusht Gazi Mustafa Qemal fillon të udhëheqë ofensivën e madhe nga kodra e Kocatepe.
30 gusht Mustafa Qemal në Betejën e Dumlupınar.
10 shtator Hyn në Izmir.
1 nëntor Asambleja e Madhe Kombëtare shfuqizon Sulltanatin.
1923 14 janar Zybejde Hanëm vdes në Smirnë (tani Izmir).
29 janar Mustafa Qemal dhe Latife Uşşakizade martohen në Izmir.
29 tetor Shpallja e Republikës së Turqisë.
29 tetor Zgjodhet presidenti i parë.
1928 9 gusht Flet në Sarayburnu për alfabetin e ri turk.
1932 12 korrik Themelon Shoqërinë Gjuhësore Turke (tani Shoqata e Gjuhës Turke).
1934 16 qershor Asambleja e Madhe Kombëtare e Turqisë miraton një ligj që i jep atij mbiemrin "ATATÜRK".
1938 10 nëntor Ai vdes.