Rrjeti gjithë botëror
Rrjeti global ose Rrjeti gjithë botëror (Anglisht: World Wide Web, shkurt: WWW) është një hapësirë informacioni ku dokumentet dhe burimet e tjera të internetit identifikohen nga Uniform Resource Locators (URLs), të ndërthurura nga lidhjet hypertext, dhe mund të arrihen nëpërmjet internetit.[1] Shkencëtari anglez Tim Berners-Lee krijoi rrjetin global në vitin 1989. Ai shkroi programin kompjuterik të shfletuesit të parë në vitin 1990 derisa ishte i punësuar në CERN në Zvicër.[2][3] Shfletuesi u publikua jashtë CERN-it në vitin 1991, së pari në institucione të tjera kërkimore që filluan në janar 1991 dhe në publikun e gjerë në internet në gusht të vitit 1991.
World Wide Web ka qenë në qendër të zhvillimit të Epokës së Informacionit dhe është mjeti primar që miliarda njerëz përdorin për të bashkëvepruar në internet.[4][5][6] Web faqet janë kryesisht dokumente tekst të formatuara dhe të shënuara me Hypertext Markup Language (HTML). Përveç tekstit të formatuar, faqet e internetit mund të përmbajnë imazhe, video, audio, dhe komponentë softueri që janë gjeneruar në shfletuesin e përdoruesit si faqe koherente të përmbajtjes multimediale.
Burime të shumta web me një temë të përbashkët dhe zakonisht një emër domain-i i zakonshëm përbëjnë një faqe interneti. Faqet e internetit ruhen në kompjuterë që përdorin një server në internet, i cili është një program që u përgjigjet kërkesave të bëra në internet nga shfletuesit e internetit që funksionojnë në kompjuterin e një përdoruesi. Përmbajtja e faqes në internet mund të sigurohet nga një botues ose në mënyrë interaktive nga përmbajtja e krijuar nga përdoruesit. Faqet e internetit ofrohen për një mori arsyesh informative, argëtuese, komerciale dhe qeveritare.
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Vizioni i Tim Berners-Lee për një sistem informacioni global të hiper-lidhur u bë një mundësi deri në gjysmën e dytë të viteve 1980. Deri në vitin 1985, interneti global filloi të përhapet në Evropë dhe Domain Name System (mbi të cilin është ndërtuar Uniform Resource Locator) ka ardhur në ekzistencë. Në vitin 1988 u bë lidhja e parë e drejtpërdrejtë midis Evropës dhe Amerikës së Veriut dhe Berners-Lee filloi të diskutonte hapur mundësinë e një sistemi të ngjashëm me rrjetin në CERN.[7] Në Mars të vitit 1989, Berners-Lee lëshoi një propozim për menaxhmentin në CERN-it për një sistem të quajtur "Mesh", i cili referonte ENQUIRE, një bazë të dhënash dhe projektesh softuerësh që kishte ndërtuar në vitin 1980, që përdorte termin "web" dhe përshkroi n[ mënyrë më të detajuar një sistem të menaxhimit të informacionit i bazuar në lidhjet e ngulitura (en:embedded) në tekstin e lexueshëm: "Imagjinoni, pastaj, referencat në këtë dokument të gjitha që lidhen me adresën e rrjetit të asaj në të cilin janë referuar, kështu që gjatë leximit të këtij dokumenti ju mund të kaloni tek ata me një klikim të miut". Një sistem i tillë, shpjegoi ai, mund të referohej duke përdorur një nga kuptimet ekzistuese të fjalës hypertext, një term që ai thotë se u krijua në vitet 1950. Nuk ka asnjë arsye, vazhdon propozimi, pse lidhjet e tilla hypertext nuk mund të përfshijnë dokumente multimediale duke përfshirë grafikë, zë dhe video, kështu që Berners-Lee shkoi duke përdorur termin hypermedia.[8]
Funksioni ueb
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Siguria
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Privatësia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Standardet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "What is the difference between the Web and the Internet?". W3C Help and FAQ (në anglisht). W3C. 2009. Marrë më 16 korrik 2015.
- ^ McPherson, Stephanie Sammartino (2009). Tim Berners-Lee: Inventor of the World Wide Web (në anglisht). Twenty-First Century Books. ISBN 978-0-8225-7273-2.
- ^ Quittner, Joshua (29 mars 1999). "Network Designer Tim Berners-Lee". Time Magazine (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 15 gusht 2007. Marrë më 17 maj 2010.
He wove the World Wide Web and created a mass medium for the 21st century. The World Wide Web is Berners-Lee's alone. He designed it. He loosed it on the world. And he more than anyone else has fought to keep it open, nonproprietary and free.
- ^ "World Wide Web Timeline". Pew Research Center (në anglisht). 11 mars 2014. Marrë më 1 gusht 2015.
- ^ Dewey, Caitlin (12 mars 2014). "36 Ways the Web Has Changed Us". The Washington Post (në anglisht). Marrë më 1 gusht 2015.
- ^ "Internet Live Stats" (në anglisht). Marrë më 1 gusht 2015.
- ^ "Kopje e arkivuar" (PDF) (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 17 nëntor 2015. Marrë më 13 nëntor 2017.
{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja) - ^ Berners-Lee, Tim (mars 1989). "Information Management: A Proposal" (në anglisht). W3C. Marrë më 27 korrik 2009.
Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- The first website
- Early archive of the first Web site
- Internet Statistics: Growth and Usage of the Web and the Internet
- Living Internet Arkivuar 7 janar 2009 tek Wayback Machine A comprehensive history of the Internet, including the World Wide Web
- Web Design and Development në Open Directory Project
- World Wide Web Consortium (W3C)
- W3C Recommendations Reduce "World Wide Wait"
- World Wide Web Size Daily estimated size of the World Wide Web
- Antonio A. Casilli, Some Elements for a Sociology of Online Interactions
- The Erdős Webgraph Server Arkivuar 1 mars 2021 tek Wayback Machine offers weekly updated graph representation of a constantly increasing fraction of the WWW
- The 25th Anniversary of the World Wide Web Arkivuar 11 korrik 2021 tek Wayback Machine is an animated video produced by USAID and TechChange which explores the role of the WWW in addressing extreme poverty