Wikipedia:Projekti Fjalori/Gjeografi/A
|
Gjendeni në faqe të projektit fjalori në hapsirën Wikipedia, saktësisht tek përmbajtja për vitrinat e projektit.
ose kthehu te Vitrina Projekti Fjalori/Gjeografi apo Vitrina Projekti Fjalori/A ose kapërce në shkronjat e kësaj lëmije |
- Abisal, e, Që lidhet me zonën abisale, që i përket zonës abisale, i zonës abisale.[1]
- Ablacioni është process i zvoglimit të masës së akullnajës ose shtresës së borës, kryesisht të pjesës sipërfaqësore për shkak të shkrirjes, avullimit ( sublimacionit), shembjes dhe rrëshqitjes së orëtekëve të borës ose shkëputjes së brigjeve të akullit (ajsbergëve) nga akullnajat. [1]
- Abrazioni (gërryerja, bartja nëpërmjet fërkimit) është procesi dhe dukuria e veprimit të valëve të ujit të detit dhe të liqeneve në bregun e tyre.[1]
- Acar (mot acar-mot shum i ftohtë dhe i thatë.[1]
- Ada është ujdhesë ( ishull) i krijuar nga akumulimi i materialit në shtartin e lumit.[1]
1 Adaptimi është proces i adaptimit (përshtatjes) kushteve të rrethinës.
2 Adaptimi është procesi i rregullimi i hapsirës për shfrytëzim racional.
- Afërditë – a (trup qiellor: “ylli i Mëngjesit”: venera, venusi – planet i dytë me radhë, pas Merkurit në sitemin tonë diellor)-renditja sipas afërsisë së diellit).[1]
- Agu (agu i dritës – posa zë të dalë drita).[1]
- Agim-i:e-et (sm) ( të zbardhurit e qiellit pa gdhirë dita: para se të lind Dielli).[1]
- Agon,- oi, - uar (posa zbardhon dita).[1]
- Agushi – a (ajër i mbyllët i nxehtë: zabullinë).[1]
- Ahullim-i (ehoja e zbarkimebe elektrike në atmosferë: bubullim:ë-a).[1]
- Ajri i thatë është një përzierje gazrash e atmosferës së tokës që mbahet nga rëndesa e saj dhe përbëhet kryesisht nga dy gaze: azoti (78%) dhe oksigjeni (21%), 1% argoni, dhe dioksidi i karbonit (0,03%) dhe përbërës të tjerë në sasi më të vogla. Në gjendje natyrore ajri është i paerë dhe i pashijshëm.).[1]
- Ajër i amullt (ajër i qëndrushëm i palëvizshëm).[1]
- Ajër detar (ajër që vjen nga deti).[1]
- Akullac- i: at (shm. ), ( rrasë akulli).[1]
- Akull i vdekur (akull që nuk shkrihet).[1]
- Akullnaj:ë, -a deti (“iceberg” – me origjinë nga gjuhët skandinave dhe në anglishte. Blloqe të stërmëdha akulli të shkëputura nga akullnajat polare që pluskojnë në sipërfaqent e oqeaneve dhe deteve të të dy hemisferave të Tokës në gjerësitë e mëdha gjeografike.Paraqesin rrezik të madh për lundrim detar në këto vise, madje edhe në ato që ndodhen afër ekuatorit).[1]
- Temperaturat më të larta në botë të shënuara ndonjiher janë arritur në Al-Azizi në Libi 53 gradë C.[1]
- Albedobardhësi, sipërfaqe e mbuluar me borë.[1]
- Alpet Shqiptare Bjeshkët e Nemuna (Alpet Shqiptare) janë vazhdimësi e Maleve Dinarite shtrihen në Perendim të Kosovës. [1]
- Alterimi' ( Tjetërsimi) shkaktohet nga ndryshimi i temperatuarave gjatë ditës dhe natës, dhe në stinët e vitit shkëmbinjtë që janë në kontakt me ajrin shkatërrohen dhe imtësohen.[1]
- Alfred Wegener klimatolog gjermane dhe gjeofizikant i cili, në 1915,ka botuar versionin e zgjeruar të librit të tij 1912 Origjina e kontinenteve . Kjo punë ishte një nga të parat që sugjerojnë domethënie kontinentale dhe pllakat tektonike.[1]
- Allogjen ka prejardhje tjeter,më larg prej atij vendi , nuk është i atij vendi. [1]
- Anadet – i (bregdet- i).[1]
- Anamalas – i:it (shm) banor i viseve malore, banor i Anës së Malit.[1]
- Ana e Malit ( vis në Mal të Zi në kufi me Shqipërinë – afër Ulqinit.[1]
- Anas – i; - it ( shm) ( banor i një visit ë caktuar, i vjetër dhe autokton).[1]
- Anadrini është hapsirë rreth Drinit të Bardhë . në perëndim kufizohet me regjionin e Dushkajës, kurse në lindje me Llapushën Perëndimore.[1]
- Anemometri
- Anemometri është instrument për përcaktimin e shpejtësisë mesatare të erës. [1]
- Anemografi shërben për regjistrimin si të drejtimit, ashtu edhe të shpejtësisë së erës.[1]
- Aneksimi
- Aneksimi (lat. Annectere – lidhje , ngjitje), shpallje për veti, përvetsim me dhunë të ndonjë hapsire.[1]
- Anieje, -a; -e,-et (shm.) ( mjet komunikacioni – lundrim në ujëra)Anuijesi, -a; -të (flotë).[1]
- Anuar (i, e); të – (shm.) adj. ( që anojnë apo grvitojnnë).[1]
- Masat ajrore me trusni të lartë atmosferike quhen maksimume barike ose anticiklone. Anticiklonet paraqesin sisteme izobarike të mbyllura, me trusni më të lartë në qendër dhe zvoglim kah periferia. [1]
- Antropogjen me prejardhje njerzore , e krijuar prej njerzve.[1]
- Anekumenë -hapësirë e pabanuar.[1]
- Anzusi është oganizatë (Pakt) ushtarake e krijuar në mes SHBA-ve, Australisë dhe Zelandës së Re.[1]
- Arakia ,- a, -të (shm) shelgu që sherben per thuarrjen e shporteve).[1]
- Arar-i,-ë (shm) (person i okupuar me punimin e tokës - bujk).[1]
- Areal metropolitan - sipërfaqe e madhe e mbuluar me qytete të lidhura në një tërësi.
- Argat,-i;-ë, et (punëtor kahu i paguar me meditje).[1]
- Argimi - shih Shiu
- Areal- sipërfaqe në të cilën dominon ndonji kulturëose kafshë, apo lloj bime.
- Arkipelag - Grup ishujsh që ndodhen njëri pranë tjetrit në det dhe formojnë një bashkësi tokësore. Ishujt e arkipelagut.[1]
- artezian
- Uji artezian është ujë nëntokësor në rrethana të veçanta gjeologjike dhe tektonike, që gjendet në zonën ndërmjet shtresave joujëlëshuese, më së shpeshti në sinklinale, fleksuara, monoklinale, seri të pjerrëta fundërresore etj.[1]
- Astenosfera është shtresa më e epërme e sferës së mesme të Tokës ose manteliit, që shtrihet në thellësi 100-350 km nën kontinente dhe 50-220 km nën fundin e oqeaneve, e trashë rreth 150 km.[1]
- Asllan Pushka - gjeografë.[1]
- Asllan Selmani - gjeografë
- Atllas,~i përmbledhje hartash gjeografike ose hartash të tjera, skicash, grafikësh etj.[1]
- Azimuti është këndi që formohet ndërmjet veriut dhe një pike ose objekti në hapsirë (terren) ose hartë.[1]