Ripërtypësit

Ripërtypësit; Vargu kohor: Eoceni i hershëm - i pranishëm
	Dreri bishtbardhë
Klasifikimi shkencor
Mbretëria:	Kafshët
Filumi:	Çordatët
Klasa:	Gjitarët
Rendi:	Dythundrakët
Nënrendi:	Ripërtypësit
Familjet
	Çervotanët; Moshidae; Drerët; Girafidët; Antilokapridët; Bovidët;

Ruminantia është një takson brenda rendit Dythundrakëve që përfshin shumë nga gjitarët e njohur barngënës: në mesin e tyre janë lopët, dhitë, delet , drerët dhe antilopët. Të gjithë anëtarët e Ruminantia janë ripërtypës.

Zhvillimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ruminantiamorfa është një grup totale e dythundrakëve të përcaktuara, sipas Spaulding et al., Si "Ruminantia plus të gjitha taksat e zhdukur më shumë të lidhura me anëtarët e gjallë të Ruminantia sesa me ndonjë specie tjetër të gjallë".^[1] Spaulding grupoi disa gjini të familjes Anthrakotheridae brenda Ruminantiamorfa , por vendosi një grup tjerë motrër me Ruminantiamorfa , Cetancodontamorfa .

Tragulidae janë familja bazale tek Ruminantia .^[2]

Klada Ruminantiamorpha
- Nënrendi Ruminantia
  - Infrarendi Tragulina
    - Familja †Amphimerycidae
    - Familja †Prodremotheriidae
    - Familja †Protoceratidae^[1]
    - Familja †Hypertragulidae
    - Familja †Praetragulidae
    - Familja Tragulidae: çevrotainët (dhjetë lloje)
    - Familja †Archaeomerycidae
    - Familja †Lophiomerycidae
  - Infrarendi Pecora
    - Familja †Gelocidae
    - Familja †Palaeomerycidae
    - Familja Antilocapridae: pronghorni (një lloj)
    - Familja †Climacoceratidae
    - Familja Girafidae: okapi dhe katër lloje të gjirafave (pesë lloje në total)
    - Familja †Hoplitomerycidae
    - Familja Cervidae: drerët (49 lloje)
    - Familja †Leptomerycidae
    - Familja Moshidae: drerët e myshqeve (shtatë lloje)
    - Familja Bovidae: lopët, buallicat, dhitë, antelopat, dhe të tjerët (135 species)

Jo të gjithë ripëtypësit i përkasin Ruminantia. Tylopoda (të tilla si devet , të cilat përtypin një cudër) dhe Hipopotamidae (të tilla si hipopotami , të cilat nuk pëkuajtjtnjë cudër ) klasifikohen si pseudoruminantë . Një numër gjitarësh të tjerë të mëdhenj ripërtypës, p.sh. kuajt dhe kangurët , përdorin fermentim hindgut si një adaptim për të mbijetuar në sasi të mëdha të ushqimit të klasave të ulëta.

Sistemi tretës i ripërtypësve është i përbërë nga:

Goja
Gjuha
Ezofagu
Stomaku
- Rumeni
- Reticulumi
- Omasumi
- Abomasumi
Mëlcia
Pankerasi
Zorra e trashë
Zorra e hollë
Rektumi
Anusi

Zgavra bucale e gjedhit (pjesët e sipërme dhe të poshtme).
Papilla duodenale e gjedhit.
Mëlçia e dhisë .
Stomaku i deles.
Mëlçia e deleve.
Modeli didaktik i një Rumeni dhe Reticulum të gjedhit.
Modeli didaktik i një omaumi dhe abomesi.
Mëlçia e gjedhit.

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

^ ^a ^b Spaulding, M; O'Leary, MA; Gatesy, J (2009). "Relationships of Cetacea (Artiodactyla) among mammals: increased taxon sampling alters interpretations of key fossils and character evolution". PLoS ONE. 4 (9): e7062. doi:10.1371/journal.pone.0007062. PMC 2740860. PMID 19774069. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Kulemzina, Anastasia I.; Yang, Fengtang; Trifonov, Vladimir A.; Ryder, Oliver A.; Ferguson-Smith, Malcolm A.; Graphodatsky, Alexander S. (2011). "Chromosome painting in Tragulidae facilitates the reconstruction of Ruminantia ancestral karyotype". Chromosome Research. 19 (4): 531–539. doi:10.1007/s10577-011-9201-z. ISSN 0967-3849. PMID 21445689. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

"Ruminantia" . Encyclopædia Britannica (në anglisht) (bot. 11th). 1911.

[cite_journal|pmc=2740860-1] Spaulding, M; O'Leary, MA; Gatesy, J (2009). "Relationships of Cetacea (Artiodactyla) among mammals: increased taxon sampling alters interpretations of key fossils and character evolution". PLoS ONE. 4 (9): e7062. doi:10.1371/journal.pone.0007062. PMC 2740860. PMID 19774069. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Kulemzina2011-2] Kulemzina, Anastasia I.; Yang, Fengtang; Trifonov, Vladimir A.; Ryder, Oliver A.; Ferguson-Smith, Malcolm A.; Graphodatsky, Alexander S. (2011). "Chromosome painting in Tragulidae facilitates the reconstruction of Ruminantia ancestral karyotype". Chromosome Research. 19 (4): 531–539. doi:10.1007/s10577-011-9201-z. ISSN 0967-3849. PMID 21445689. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]