Iliri: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
vNo edit summary
vNo edit summary
Rreshti 10: Rreshti 10:
[[Skeda:Pittore_di_napoli_2074_detail.jpg|parapamje|[[Kadmi]] dhe [[Harmonia]] prindërit e Ilirit]]
[[Skeda:Pittore_di_napoli_2074_detail.jpg|parapamje|[[Kadmi]] dhe [[Harmonia]] prindërit e Ilirit]]
=== Iliri (Illyria -us ose ós) ===
=== Iliri (Illyria -us ose ós) ===
[[Kadmi]] dhe [[Harmonia]] ishin Semele, Polidori, Autoni, Agave dhe Inoi . Djali i tyre më i vogël ishte Iliri. Sipas [[Mitologjia Greke|mitologjisë greke]], Kadmi dhe Harmonia janë paraardhësit e familjes mbretërore [[Ilirët|ilire]] dhe tebane. <ref>{{Cite book|last=Parsons|first=P.J.|url=https://books.google.com/books?id=wFHYlxvkUmAC&pg=PA204|title=Culture In Pieces: Essays on Ancient Texts in Honour of Peter Parsons|date=2011|isbn=9780199292011|page=204|language=en}}</ref>
[[Kadmi]] dhe [[Harmonia]] ishin Semele, Polidori, Autoni, Agave dhe Inoi. Djali i tyre më i vogël ishte Iliri. Sipas [[Mitologjia Greke|mitologjisë greke]], Kadmi dhe Harmonia janë paraardhësit e familjes mbretërore [[Ilirët|ilire]] dhe tebane. <ref>{{Cite book|last=Parsons|first=P.J.|url=https://books.google.com/books?id=wFHYlxvkUmAC&pg=PA204|title=Culture In Pieces: Essays on Ancient Texts in Honour of Peter Parsons|date=2011|isbn=9780199292011|page=204|language=en}}</ref>


=== Kadmi dhe Harmonia ===
=== Kadmi dhe Harmonia ===
Rreshti 16: Rreshti 16:


=== Polifemi dhe Galatea ===
=== Polifemi dhe Galatea ===
[[Skeda:Polyphemus_Eleusis_2630.jpg|parapamje|[[Polifemi]] (babai i Ilirit, Galait dhe Keltit)]]
[[Skeda:Polyphemus_Eleusis_2630.jpg|parapamje|[[Polifemi]] (babai i Ilirit, [[Gali]]t dhe [[Kelti]]t)]]
[[Skeda:Parc_de_Versailles,_Bosquet_des_Dômes,_Galatée,_Jean-Baptiste_Tuby_04.jpg|parapamje|[[Galatea]] nëna e Ilirit (skulpturë)]]
[[Skeda:Parc_de_Versailles,_Bosquet_des_Dômes,_Galatée,_Jean-Baptiste_Tuby_04.jpg|parapamje|[[Galatea]] nëna e Ilirit (skulpturë)]]


Sipas ''Luftërave ilire'' të [[Apiani|Apianit]], Iliri ishte djali i [[Ciklopë|cikllopit]] [[Polifemi]] dhe gruas së tij Galatea me vëllezërit Kelti dhe Galai. Fëmijët e Polifemit emigruan të gjithë nga [[Siçilia|Sicilia]] dhe sunduan mbi popujt e emëruar sipas tyre, [[Keltët]], [[Ilirët]] dhe Galët . <ref>Appian. ''The Illyrian Wars''.</ref> Kjo gjenealogji e veçantë ka shumë të ngjarë të jetë kompozuar nga themeluesit e [[Greqia e lashtë|lashtë grekë]] [[Epidamni|të Epidamnit]] ( Korintasve dhe [[Korfuzi|Korcyranëve]]) dhe që gjendet në veprën e Apianit. <ref>{{Harvnb|Lewis|Boardman|Hornblower|Ostwald|1994|p=423}}.</ref>
Sipas ''Luftërave ilire'' të [[Apiani|Apianit]], Iliri ishte djali i [[Ciklopë|cikllopit]] [[Polifemi]] dhe gruas së tij Galatea me vëllezërit [[Kelti]] dhe [[Gali]]. Fëmijët e Polifemit emigruan të gjithë nga [[Siçilia|Sicilia]] dhe sunduan mbi popujt e emëruar sipas tyre, [[Keltët]], [[Ilirët]] dhe [[Galët]]. <ref>Appian. ''The Illyrian Wars''.</ref> Kjo gjenealogji e veçantë ka shumë të ngjarë të jetë kompozuar nga themeluesit e [[Greqia e lashtë|lashtë grekë]] [[Epidamni|të Epidamnit]] ( Korintasve dhe [[Korfuzi|Korcyranëve]]) dhe që gjendet në veprën e Apianit. <ref>{{Harvnb|Lewis|Boardman|Hornblower|Ostwald|1994|p=423}}.</ref>


== Pasardhësit ==
== Pasardhësit ==
Rreshti 49: Rreshti 49:
== Shiko gjithashtu ==
== Shiko gjithashtu ==
* [[Iliria]]
* [[Iliria]]
* [[Galët]]
* [[Gali]]
* [[Keltët]]
* [[Kelti]]
* [[Ilirologjia]]
* [[Ilirologjia]]
* [[Mitologjia]]
* [[Mitologjia]]

Versioni i datës 21 nëntor 2021 23:22

Iliri dhe të afërmit e tij

Iliri (greqishtja e lashtë: Ἰλλυριός, Illyriós) është i biri i Kadmit dhe Harmonisë, të cilët përfundimisht udhëhoqën Ilirinë dhe u bënë paraardhësit e Ilirëve. [1] Iliri (Illyrius / Illyriós / Illyri) është një emër i njohur në histori të ndryshme të gjetura në mitologjinë greke dhe mitologjinë ilire.

Etimologjia

Në mitologjinë ilire dhe greke, emri i Ilirisë është etiologjikisht është i lidhur me Ilirin, të birin e Kadmit dhe Harmonisë, i cili përfundimisht udhëhoqi Ilirinë dhe u bë paraardhësi i Ilirëve. [2] Një version i mëvonshëm i mitit identifikon Polifemin dhe Galatean si prindër të Keltit, Galait dhe Ilirit.. [3]

Shkrimtarët e lashtë grekë përdorën emrin "Ilir" për të përshkruar popujt midis Liburnëve dhe Epirit. [4] Në shekulli IV pes. shkrimtarët grekë i ndanë qartë njerëzit përgjatë bregut të Adriatikut nga ilirët, dhe vetëm në shekullin I të erës sonë "Iliria" u përdor si një term i përgjithshëm për të gjithë popujt përtej Adriatikut. [5] Shkrimtarët antikë gjithashtu folën për "ilirët në kuptimin e ngushtë të fjalës"; Pomponius Mela (43 pas Krishtit) sipas të cilit ilirët në kuptimin striktë (stricto sensu) jetonin në veri të Taulantëve dhe Enkelejve, në bregun e Adriatikut; [6] Plini Plaku përdori shprehjen "ilirët e quajtur siç duhet" [7] ( Illyrii proprii/proprie dicti) për një popull të vogël në jug të Epidaurum, [8] ose midis Epidaurumit (tani Cavtat) dhe Lissus (tani Lezhë). [6] Në periudhën romake, Illyricum, një term që nënkuptonte një rajon më të gjerë se Iliria, u përdor për zonën midis Adriatikut dhe Danubit. [9] [10]

Origjina e Ilirit, babait të popullit Ilir

Kadmi dhe Harmonia prindërit e Ilirit

Iliri (Illyria -us ose ós)

Kadmi dhe Harmonia ishin Semele, Polidori, Autoni, Agave dhe Inoi. Djali i tyre më i vogël ishte Iliri. Sipas mitologjisë greke, Kadmi dhe Harmonia janë paraardhësit e familjes mbretërore ilire dhe tebane. [11]

Kadmi dhe Harmonia

Sipas Bibliotekës, Iliri ishte djali më i vogël i Kadmit dhe Harmonisë i cili përfundimisht udhëhoqi Ilirinë dhe u bë paraardhësi i të gjithë popullit ilir. [12] Iliri lindi në mënyrë specifike gjatë një ekspedite kundër ilirëve në anën e Enkelejve. [13]

Polifemi dhe Galatea

Polifemi (babai i Ilirit, Galit dhe Keltit)
Galatea nëna e Ilirit (skulpturë)

Sipas Luftërave ilire të Apianit, Iliri ishte djali i cikllopit Polifemi dhe gruas së tij Galatea me vëllezërit Kelti dhe Gali. Fëmijët e Polifemit emigruan të gjithë nga Sicilia dhe sunduan mbi popujt e emëruar sipas tyre, Keltët, Ilirët dhe Galët. [14] Kjo gjenealogji e veçantë ka shumë të ngjarë të jetë kompozuar nga themeluesit e lashtë grekë të Epidamnit ( Korintasve dhe Korcyranëve) dhe që gjendet në veprën e Apianit. [15]

Pasardhësit

Iliri kishte gjashtë djem dhe tre vajza, emrat e të cilëve lidheshin me fise të veçanta ilire: [16]

Bijtë

  • Enkelei - Encheleus (Εγχελέα) - Enkelejët
  • Autariati - Autarieus (Αυταριέα) - Autariatët
  • Dardani - Dardanus (Δάρδανον) - Dardanët
  • Taulanti - Taulantas (Ταυλαντά) - Taulantët
  • Përrhaei Perrhaebus (Περραιβόν) - Perrhaebi
  • Maedi - Maedus (Μαίδον)

Vajzat

Nipërit

Stërnipërit

  • Skordiskët - Scordiscus (i biri i Panonit) - Skordiskët
  • Triballët - Triballus (i biri i Panonit) - Triballët

Shiko gjithashtu

Literatura

  • Apollodorus; Hard, Robin (1999). The Library of Greek Mythology (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 0-19-283924-1.
  • Cabanes, Pierre. (1988) Les illyriens de Bardulis à Genthios (IVe–IIe siècles avant J.-C.). Paris: SEDES. Regard sur l’histoire, 65. ISBN 2718138416
  • Ceka, Neritan. (2013) The Illyrians to the Albanians. Tirana: Migjeni. ISBN 9789928407467
  • Grimal, Pierre; Maxwell-Hyslop, A. R. (1996). The Dictionary of Classical Mythology (në anglisht). Wiley-Blackwell. ISBN 0-631-20102-5.
  • Lewis, D. M.; Boardman, John; Hornblower, Simon; Ostwald, M. (1994). The Cambridge Ancient History, Volume 6: The Fourth Century BC (në anglisht). Cambridge University Press.
  • Wilkes, John J. (1995). The Illyrians (në anglisht). Oxford: Blackwell Publishing. ISBN 0-631-19807-5.
  • Zavalani, Tajar. (2015) History of Albania. Ed. by Robert Elsie, Bejtullah Destani. London: Centre for Albanian Studies. Albanian Studies, ISBN 9781507595671

Referimet

  1. ^ Grimal & Maxwell-Hyslop 1996, p. 230.
  2. ^ Grimal & Maxwell-Hyslop 1996, p. 230.
  3. ^ Grimal & Maxwell-Hyslop 1996, p. 168
  4. ^ Wilkes 1969
  5. ^ Wilkes 1969
  6. ^ a b Radoslav Katicic (1 janar 1976). Ancient Languages of the Balkans (në serbo-kroatisht). Walter de Gruyter. fq. 158–. ISBN 978-3-11-156887-4.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  7. ^ Wilkes 1969
  8. ^ Wilkes 1969
  9. ^ Wilkes 1969
  10. ^ Marjeta Šašel Kos (2005). Appian and Illyricum (në anglisht). Narodni Muzej Slovenije. fq. 231. ISBN 978-961-6169-36-3.
  11. ^ Parsons, P.J. (2011). Culture In Pieces: Essays on Ancient Texts in Honour of Peter Parsons (në anglisht). fq. 204. ISBN 9780199292011.
  12. ^ Apollodorus & Hard 1999; Grimal & Maxwell-Hyslop 1996.
  13. ^ Apollodorus & Hard 1999; Grimal & Maxwell-Hyslop 1996.
  14. ^ Appian. The Illyrian Wars.
  15. ^ Lewis et al. 1994, p. 423.
  16. ^ Wilkes 1995, p. 92.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Iliri&oldid=2362321"