Gjeorgjia

Coordinates: 42°00′N 43°18′E / 42.00°N 43.30°E / 42.00; 43.30
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

42°00′N 43°18′E / 42.00°N 43.30°E / 42.00; 43.30

Gjendeni te artikulli Gjeorgjia. Për shprehjet e ngjashme në shkrim, kuptim apo tingëllim, shikoni këtu.
საქართველო
Sakartvelo
Emblema - Gjeorgjia
Gjeorgjia Gjeorgjia
Moto Kombëtare: ძალა ერთობაშია
Gjeorgj.: Fuqia është në bashkim
Vendndodhja - Gjeorgjia
Vendndodhja - Gjeorgjia

Gjeorgjia lat. Georgia shtrihet në perëndim të Regjionit të Kaukazit, midis Kaukazit të Madh, Kaukazit të Vogël dhe Detit të Zi. Në veri kufizohet me Rusinë, në jug me Azerbajxhanin, Armeninë dhe Turqinë. Kufirin verior me Rusinë e përbënë kurora e Kaukazit të Madh me majën më të lartë të Gjorgjisë, Sharom, të lartë 5.068 m.

Në kuadër të Gjeorgjisë gjendet Republika Autonome Abhazia (8600 km 2) Numri saktë i popullsisë është i paqartë[1] . Sipas regjistrimit të popullsisë të kryera në vitin 2003 ajo ka 215.972 banorë, në të cilën jetojnë gruzianët (gjeorgjian) (rreth 46%), abhazët (rreth 15%), armenët (rreth 15%), rusët, grekët, ukrainasët etj. Kryeqyteti quhet Suhumi, me mbi 120 mijë banorë. Republika Autonome Axharia (3000km2) ka 360 mijë banorët, prej të cilëve 83% janë axharë, rusë (rreth 8%), armenë (rreth 4%), pastaj grekë, ukrainas etj. Kryeqytet është Batumi me rreth 140 mijë banorë. Krahina Autonome Osetia Jugore (3900 km2) ka 70 mijë banorë, prej tyre 66% janë osetët, 29% gruzianë, 2% rusë, Kryeqytet është Zhinvali me 43 mijë banorë

Etimologjia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Emri i Gjeorgjisë

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjeorgjia ka qenë shtet i pavarur prej shek. të IV para Krishtit dhe zhvillimin më të hovshëm kulturor dhe ekonomik e arrin në shekullin XII. Në vitin 1555 Gjeorgjia ndahet në dy pjesë në perëndim nën ndikimin e Persisë dhe në lindje nën ndikimin e Turqisë. Në shekullin XIX përjeton pushtimin rus.

Gjeorgjia nën Perandorinë Ruse[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Gjeorgji nën Perandorinë Ruse

Deklarimi i pavarsisë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor:Republika Demokratike e Gjeorgjisë

Gjeorgjia në Bashkimin Sovjetik[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Republika Socialiste Sovjetike e Gjeorgjisë

Lufta ruso-gjeorgjiane dhe që nga ajo kohë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Lufta ruso-gjeorgjiane

Politika[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]


Marrëdhëniet e jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Marrëdhëniet e jashtme të Gjeorgjisë

Ushtria[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor:Forcat e armatosura gjeorgjiane

Zbatimi i ligjit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor:Zbatimi i ligjit në gjeorgji

Të drejtat e njeriut[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Të drejtat e njeriut në Gjeorgji

Njësitë administrative[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjeorgjia ndahet në 9 regjione, 2 njësi Republika Autonome (avtonomiuri respublika) dhe një njësi qyteti të veçantë (k'alak'i). Njësitë përbërëse të Gjeorgjisë ndahen në 69 njësi të niveleve më të ulëta të quajtur (raioni).

Republikat Autonome janë Abkhazia and Ajaria.

Momentalisht statuti i Osetis Jugore, një njësi administrative autonome i njohur si regjioni Tskhinvali është duke u biseduar me separatistët r mbështetur nga qeveria ruse (Putini). E vetmja pjesë e këtij regjioni që kontrollohet nga Gjeorgjia është pjesa e quajtur Kodori Gorge.

Ndër qytet kryesore hyjnë : Batumi, Chiatura, Gagra, Gori, Kutaisi, Poti, Rustavi, Sokhumi, Tbilisi, Tkibuli, Tskaltubo, Tskhinvali.

Për nga numri i banorëve dallohen :

Regjionet në Gjeorgji

shih tabelën
nr regjioni qendra
1 Abkhazia Sukhumi (Sokhumi)
2 Samegrelo-Zemo Svaneti Zugdidi
3 Guria Ozurgeti
4 Adjara Batumi
5 Racha-Lechkhumi
and Kvemo Svaneti
Ambrolauri
6 Imereti Kutaisi
7 Samtskhe-Javakheti Akhaltsikhe
8 Shida Kartli Gori
9 Mtskheta-Mtianeti Mtskheta
10 Kvemo Kartli Rustavi
11 Kakheti Telavi
12 Tbilisi Tbilisi

Gjeografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjeorgjia shtrihet në veriperëndim të regjionit të Kaukazit, midis Kaukazit të Madh, Kaukazit të Vogël dhe Detit të Zi. Ka një territor prej 70.000 km².

Në relievin e sajë zotërojnë malet e Kaukazit që me vargmalet e shumta e të larta të ndara me lugina të thella, me kresha të mprehta të prera nga cirqet, luginat akullnajore, përkujtojnë fizionominë e Alpeve.

Ekonomia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pasuritë natyrore janë të rëndësishme për ekonominë e Gjeorgjisë. Në radhë të parë përmenden burimet e manganit në Çitaurë. Në sipërfaqen prej 140 km katrorë janë vlerësuar rezervat në 250 milion tonë. Në Tkibuli dhe Tkvarçeli ëhit zbuluar thëngjilli. Rezervat në lokalitetin e parë llogariten në 80 milion tonë, e në të dytin 250 milion tonë. Në sasi të vogël shfrytëzohet edhe nafta (100 000 tonë) dhe gazi natyror (45 milion m³).

Demografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjeorgjia ka qenë shtet i pavarur prej shek. Të IV para Krishtit dhe zhvillimin më të hovshëm kulturor dhe ekonomik e arrin në shekullin XII. Në vitin 1555 Gjeorgjia ndahet në dy pjesë në perëndim nën ndikimin e Persaisë dhe në lindje nën ndikimin e Turqisë. Në shekullin XIX përjeton pushtimin rus.

Kultura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shota Rustaveli
Ilia Tšavtšavadze
Zakaria Paliashvili
Vaja Pşavela (Vazha Pshavela) 1914

Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

 Commons: Gjeorgjia – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale
 Commons: Gjeorgjia – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale

---

---

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]