Globalizimi
Globalizimi, është procesi i ndërveprimit dhe integrimit midis njerëzve, kompanive dhe qeverive në mbarë botën. Termi globalizim u shfaq për herë të parë në fillim të shekullit të 20-të (duke zëvendësuar një term të mëparshëm francez mondialization), e zhvilloi kuptimin e tij aktual diku në gjysmën e dytë të shekullit të 20-të dhe hyri në përdorim popullor në vitet 1990 për të përshkruar lidhjen e paprecedentë ndërkombëtare të botën e pas Luftës së Ftohtë.[1] Origjina e tij mund të gjurmohet në shekujt 18 dhe 19 për shkak të përparimeve në teknologjinë e transportit dhe komunikimit. Kjo rritje e ndërveprimeve globale ka shkaktuar një rritje në tregtinë ndërkombëtare dhe shkëmbimin e ideve, besimeve dhe kulturës. Globalizimi është kryesisht një proces ekonomik i ndërveprimit dhe integrimit që lidhet me aspektet sociale dhe kulturore. Megjithatë, mosmarrëveshjet dhe diplomacia ndërkombëtare janë gjithashtu pjesë të mëdha të historisë së globalizimit dhe të globalizimit modern.
Ekonomikisht, globalizimi përfshin mallra, shërbime, të dhëna, teknologji dhe burime ekonomike të kapitalit.[2] Zgjerimi i tregjeve globale liberalizon aktivitetet ekonomike të shkëmbimit të mallrave dhe fondeve.[3] Heqja e barrierave tregtare ndërkufitare e ka bërë më të realizueshëm formimin e tregjeve globale. Përparimet në transport, si lokomotiva me avull, anijet me avull, motorët e avullit dhe anijet me kontejnerë, dhe zhvillimet në infrastrukturën e telekomunikacionit, si telegrafi, interneti, telefonat celularë dhe telefonat inteligjentë, kanë qenë faktorë kryesorë në globalizim dhe kanë gjeneruar ndërvarësi të mëtejshme ekonomike dhe aktivitete kulturore në mbarë globin.[4][5][6]
Megjithëse shumë studiues e vendosin origjinën e globalizimit në kohët moderne, të tjerë e gjurmojnë historinë e tij shumë kohë përpara Epokës Evropiane të Zbulimeve dhe udhëtimeve në Botën e Re, dhe disa madje deri në mijëvjeçarin e 3-të pes.[7] Globalizimi në shkallë të gjerë filloi në vitet 1820 dhe në fund të shekullit të 19-të dhe në fillim të shekullit të 20-të shkaktoi një zgjerim të shpejtë në lidhjen e ekonomive dhe kulturave të botës.[8] Termi qytet global u popullarizua më pas nga sociologia Saskia Sassen në veprën e saj The Global City: New York, Londër, Tokio (1991).[9]
Në vitin 2000, Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) identifikoi katër aspekte themelore të globalizimit: tregtinë dhe transaksionet, lëvizjet e kapitalit dhe investimeve, migrimin dhe lëvizjen e njerëzve dhe përhapjen e njohurive.[10] Proceset globalizuese ndikojnë dhe ndikohen nga biznesi dhe organizimi i punës, ekonomia, burimet sociokulturore dhe mjedisi natyror. Literatura akademike zakonisht e ndan globalizimin në tre fusha kryesore: globalizimi ekonomik, globalizimi kulturor dhe globalizimi politik.[11]
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ James, Paul; Steger, Manfred B. (2014). "A Genealogy of globalization: The career of a concept". Globalizations. 11 (4): 417–34. doi:10.1080/14747731.2014.951186. S2CID 18739651.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Albrow, Martin; King, Elizabeth (1990). Globalization, Knowledge and Society. London: Sage. ISBN 0-8039-8323-9. OCLC 22593547.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Read "Following the Money: U.S. Finance in the World Economy" at NAP.edu (në anglisht). 1995. doi:10.17226/2134. ISBN 978-0-309-04883-5.
- ^ "Imagining the Internet". History of Information Technologies. Elon University School of Communications. Arkivuar nga origjinali më 23 mars 2009. Marrë më 17 gusht 2009.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Stever, H. Guyford (1972). "Science, Systems, and Society". Journal of Cybernetics. 2 (3): 1–3. doi:10.1080/01969727208542909.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Wolf, Martin (shtator 2014). "Shaping Globalization" (PDF). Finance & Development. International Monetary Fund. 51 (3): 22–25. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 22 shtator 2018. Marrë më 10 gusht 2015.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Frank, Andre Gunder. (1998). ReOrient: Global economy in the Asian age. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-21474-3
- ^ H., O'Rourke, Kevin; G., Williamson, Jeffrey (1 prill 2002). "When did globalisation begin?". European Review of Economic History (në anglisht). 6 (1): 23–50. doi:10.1017/S1361491602000023. ISSN 1361-4916. S2CID 15767303.
{{cite journal}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja) - ^ Sassen, Saskia - The Global City: New York, London, Tokyo. Arkivuar 16 mars 2015 tek Wayback Machine (1991) - Princeton University Press. ISBN 0-691-07063-6
- ^ "Globalization: Threat or Opportunity?". International Monetary Fund. 12 prill 2000. Arkivuar nga origjinali më 18 gusht 2017. Marrë më 28 nëntor 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Babones, Salvatore (2008). "Studying Globalization: Methodological Issues". përmbledhur nga Ritzer, George (red.). The Blackwell Companion to Globalization. Malden: John Wiley & Sons. fq. 146. ISBN 978-0-470-76642-2. OCLC 232611725.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)