Kuçova

Qytet në Shqipëri.

Historia

Kuçova Kjo trevë ka qenë vendbanimi i hershëm Ilir i fisit Desaret. Nga gërmimet e bëra në periferi të qytetit të Kuçovës (në komunën Perondi ku ndodhet sot Kisha e vjetër e Shën Nikollës) del se kjo trevë ka qenë një vendbanim i lashtë me një kulturë të zhvilluar, gjë që vërtetohet nga mënyra e ndërtimit të shtëpive dhe e shëtitores për banorët e saj. Kjo shëtitore ka përmasat e një bulevardi të vërtetë (10 m gjerësi dhe 50m gjatësi) të shtruar me kalldrëm e me gurë të gdhendur bukur. Po kështu në kodrën e Omurit në verilindje të qytetit, janë gjetur punime mbrojtëse ilire e mbi të gjitha një pishtar (i ekspozuar në muzeun e Beratit), i cili shërbente për të sinjalizuar rrezikun armik nga njëra kala në tjetrën si dhe në të gjithë zonën. Nga gërmimet e bëra në vitet ‘40 – ‘50 të shekullit të kaluar u nxorën në sipërfaqe amfora, shpata e mburoja të kohës ilire.

Në kohët e Mesjetës është shfrytëzuar për interesa jetike të banorëve vendas edhe nafta e dalë në sipërfaqe me vetërrjedhje. Në fund të viteve 1700 – fillimi i viteve 1800, banorë kuçovarë si fiset e vjetra te parët kanë qenë Bolanët me ne krye kryeplakun e "Qytetit Kucovë" Musa Bolani që e mbajti vendin rreth tre dekada më pas fiset të Beqollareve, Skurove e më vonë të Kurtëve, kanë shitur naftë bruto për myzeqarët, të cilët e përdornin për bucelat e rrotave të qerreve si vaj grasatues e më pas për djegie.

Në vitet e Luftës së Parë Botërore, në periferi të Kuçovës (aty ku sot janë varrezat e qytetit) u vendos një repart ushtarak austriak. Në vitin 1916, një inxhinier gjeolog, pjesëtar i këtij efektivi vuri re se uji i përroit që rridhte nga kodra e Omurit vinte me naftë. Pasi e shëtiti më këmbë vendin ai arriti në përfundimin se Kuçova ishte një vend me pasuri të mëdha nafte. Këtë fakt ai e bëri publik në vitin 1918. Që nga viti 1918 e deri në vitin 1924, në Kuçovë erdhën shumë shoqëri kërkuese nafte si AIPA (Azienda Italiana Petroli Albania), një shoqëri Anglo-Persiane, Shoqëria Amerikane e Naftës si dhe shoqëri franceze etj.

Në vitin 1928 në vendin që sot quhet “Dikatër” (D4) u shpua e dha naftë pusi i parë në Shqipëri. Që nga ky moment Kuçova u hodh në hartat gjeologjike të botës si vendburim nafte dhe më vonë edhe në hartat politike dhe ushtarake. Që nga viti 1928 e deri në vitin 1943, vendburimi i Kuçovës u shfrytëzua nga shoqëria italiane AIPA. Kjo shoqëri bëri marrëveshje me qeverinë e Mbretit Zog I, që nëse prodhimi i naftës në vit do t’i kalonte 50 000 tonët, kjo shoqëri do të ngrinte në Kuçovë një rafineri. Por ndonëse prodhimi i kaloi 170 000 tonët, rafineria nuk u ngrit, përkundrazi nafta e nxjerrë nisej për t’u përpunuar në Itali. Në historinë e Shqipërisë, Kuçova përmendet edhe si qyteti ku është organizuar greva e parë e punëtorëve në vitin 1936.

Zhvillimin më të madh Kuçova e ka njohur pas Luftës së Dytë Botërore, sidomos në vitet 1975–1990. Popullsia e rrethit në fund të viteve 1980 arriti 32 000 nga 6 400 banorë që ishte në vitin 1938. Në vitin 1944, për stabilizimin e gjendjes shumë të rënduar në Kuçovë si pasojë e djegieve dhe shkatërrimeve të bëra nga pushtuesi, Qeveria e Përkohshme e Beratit urdhëroi ngritjen e një Komisariati të Jashtëzakonshëm për naftën. Ky komisariat do të kishte atributet e një drejtorie të përgjithshme, e cila do të vinte në punë të tërë sistemin e shfrytëzimit të vendburimeve.

Në vitin 1951, me vendim të veçantë të Qeverisë Shqiptare, në Kuçovë u krijuan 11 ndërmarrje ekonomike, ndërsa në vitin 1970 radhitej ndër qendrat më të zhvilluara në shkallë vendi. Në këtë periudhë në Kuçovë shtrinë veprimtarinë e tyre 15 ndërmarrje ku më të rëndësishmet ishin Uzina e Përpunimit të Naftës, Uzina Mekanike e Naftës, Shpim Shfrytëzimi, Ndërmarrja e Nxjerrjes së Naftës, TECI, Transporti, Ndërtim Montimi, Laboratori Shkencor i Naftës, Fabrika e Pluhurave Larës, Fabrika e Tullave(nder te paktat ne Shqipëri që prodhojnë tulla me përqindje të lartë argjile), Shkolla e mesme politeknike (kjo shkolle ka arsimuar nxënës të ardhur nga të gjithë rrethet, shume prej te cilëve ne ditët e sotme janë funksionare dhe pedagoge te rendesishem dhe me emer ne universitetin e Gjeologji-Miniera) etj. Edhe pse Kuçova ka patur një zhvillim industrial shumë të vrullshëm, deri në vitin 1991 ka qenë e përfshirë në rrethin e Beratit. Nga ai vit funksionon si rreth më vete, brenda Qarkut të Beratit.

Gjeografia

Perpara viteve 1990-te Kuçova bente pjese ne rrethin e Beratit. Sot paraqitet si rreth me vete dhe kufizohet nga Berati ne jug, Elbasani në veri dhe Lushnja ne veri-perendim. Kjo zonë ka nje reliev kodrinor-fushor, klime mesdhetare me vere te nxehte dhe te thate, dimer te ftohte. Ky qytet ka arritur shifren rekord ne Shqiperi per temperaturen me te larte te regjistruar me 44,4 °C ne korrik 1986. Në pergjithesi mbizoterojne dherat e buta te kafenjta, te pershtatshme per kultivimin e shume kulturave bujqesore(si te lashtat ashtu edhe shume drure frutore vecanerisht ullishtet dhe vreshtat). Pershkohet nga lumi Devoll, ne veri-perendim ne afersi te fshatit Kozare.

Demografia

Aktualisht popullsia e rrethit Kuçovë është rreth 48 288 banorë. Nga kjo popullsi 30 441 banorë banojnë në Bashkinë e Kuçovës, duke e renditur të 12-tën nga 65 bashki në shkallë vendi. Dendësia e popullsisë kap shifrën 567 banorë / km2, gjë që e rendit këtë rreth si më të populluarin në shkallë vendi. Raporti i shpërndarjes së popullsisë qytet-fshat është progresiv dhe tepër dallues në raport me rrethet e tjera në vend, duke variuar nga 63% banorë në qytet deri në 37% banorë në fshat.

Ekonomia

Shpjegim

Ky artikull sipas rregullores mbi shkronjat Ç, ç, Ë, ë, bie në kundërshtim me rregulloren e Wikipedisë në gjuhën shqipe, për këtë arsye nuk mund të merret si i saktë derisa të rregullohet.

Kucova ende vazhdon të ruaje fizionomine e dikurshme si qyteti i parë i industrializuar i Shqipërisë. Karakteristike e këtij qyteti është :

• - Ekzistenca e shfrytëzimit te vendburimeve te naftës dhe gazit, ku deri me sot janë shfrytëzuar vetem 5 % e rezervave gjeologjike dhe 32 % e rezervave industriale te shfrytëzueshme.
• - Ekzistenca e industrise se fuqishme mekanike, e perfaqesuar nga Uzina Mekanike e Naftes (U.M.N) dhe Uzina e Riparimit te Avioneve (U.R.A.), specifike ne shkalle vendi per nga natyra e tyre.
• - Ekzistenca e industrise se materialeve te ndertimit e perfaqesuar nga fabrika e vetme ne shkalle vendi per prodhimin e karton-katermase dhe bitumit te oksiduar si dhe dy fabrikave te tullave.
• - Ekzistenca e fabrikes se vetme te prodhimit te detergjenteve lares ne shkalle vendi me teknologji italiane.
• - Ekzistenca e qendrës shkencore te kimi-perpunimit te naftes, karburanteve, lubrifikanteve dhe lendeve djegëse, e vetmja per nga natyra ne shkalle vendi.
• - T.E.C.-i, i cili nese vihet ne shfrytëzim, furnizon me energji elektrike te gjithe prefekturen e Beratit (Kuçove-Berat-Skrapar) dhe eshte nje nyje ne sistemin kombëtar energjetik per zonën për zonen jug-perndimore dhe ate qendrore.

Sot ky komunitet ka komoditetin te realizoje nevojat per shërbimet e komunikimit nepermjet Internetit dhe telefonise fikse dhe celulare Kuçova lindi si qytet i naftetareve dhe si i tille njihet deri ne ditet e sotme. Ekonomia ne vitet e kaluara ishte e bazuar tek burimet naftembajtese dhe ne funksion te tyre u ngriten dhe ndermarje si Uzina Mekanike e Naftes, Shpim Kerkimi, Shpim Shfrytezimi etj, qe punesonin nje numer te konsiderueshem puntoresh.

Sot keto ndermarje kane nje numer te kufizuar puntoresh dhe ekonomia eshte e mbeshtetur tek prona private dhe nga te ardhurat e emigranteve.

Kultura

Në jug të Kuçovës, më pak se 3 km nga qëndra e qytetit, në fshatin Perondi gjëndet një nga kishat më të vjetra, për të mos thënë më e vjetra në Ballkan akoma në këmbë. Ndërtimi i takon shek. të X dhe është një shprehje tipike e arkitekturës bizantine të veprave të kultit, ku në muraturë kombinohet guri me terrakotën dhe ku volumet modeste kompensohen me pasurinë e elementëve arkitekturore.

Pikërisht në skajin e kundërt, në veri-perëndim të qytetit, por këtë rradhë diçka më larg se kisha e parë, pra rreth 6 km, në vëndin e quajtur Salc-Kozare ndodhet një kishë tjetër e denjë për të qënë objekt admirimi për vizitorët. I takon një kohe më të vonëshme, por gjithashtu një shëmbull i shkëlqyer i arkitekturës së shek. XVII, e kishës me hajat të jashtëm dhe me një navatë të bollshme, në krye të së cilës është edhe ikonostasi prej druri, vepër e shquar e mjeshtërve shqiptarë të kohës.

Politika

Bashkia e Kuçovës

Ne 18 Shkurt te vitit 2007 qytetaret e rrethit te Kuçoves iu drejtuan kutive te votimit per te zgjedhur drejtuesit e pushtetit vendor.

Ne Bashkine e Kuçoves rezultatet e votimeve nxorren fitues per te katertin mandat rradhazi z. Artur Kurti qe i perket koalicionit te majte me 47,93 % te votave. I dyti u rendit kandidati i te djathtes z. Dashnor Çela me 40,77 % te votave, i treti kandidati i pavarur z. Hekuran Zeqo me 9,56 % dhe i katerti kandidati i PBDNJ-se z. Alkesander Ceca.

Per Keshillin Bashkia PS-ja ka fituar 8 nga 25 vende, PD-ja 5 vende, LSI-ja 3, PDR-ja 1, ndersa partite e tjera kryesore nga 1 vend.

Në Komunën Kozare ka fituar kandidati i se majtes z. Fatmir Doksani me 52,87 % të votave, ndersa kandidati i te djathtes z. Myslym Haxhiu ka marre 47,13 % te votave.

Per Keshillin Komunal PS-ja ka fituar 4 vende nga 15, PD-ja 2 vende, LSI-ja 1, PDR-ja 2, ndersa PAD, PAA, PSD, PDS, PBDNJ, PDK nga 1 vend.

Ne Komunen Perondi ka fituar gjithashtu kandidati i se majtes z. Ramiz Oboni me 67,04 %' te votave, i ndjekur nga kandidati i te djathtes z. Kujtim Behari me 19,89 % te votave, ndersa kandidati i pavarur z'. Agim Plaku ka marre 13,07 % te votave.

Per Keshillin Komunal te Perondise, PS ka fituar 7 vende nga 16, PD 2 vende, LSI 2, PR 2, ndersa PAD, PSD, PDS nga 1 vend. Kriozitet Para viteve '20, me sakte para se te zbulohej se ky qytet ishte nje zone naftembajtese prej shtetasve italiane, kucova ka qene nje zone e paprekur nga zhvillimet industriale, nje vendbanim me nje popullsi shume te vogel ku jetonin pak fise, permend Brisqet, Polovinasit, Skurat, Bullaret. Territori ka qene i mbuluar me se shumti prej shkurreve dhe me nje

Shiko dhe këtë

• Lista e qyteteve të Shqipërisë

Lidhje të jashtme

Forumi i Kuçovës

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Shqipërisë është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.