Regjimenti shqiptar i Napoleonit

Një luftëtar suliot në Korfuz

Regjimenti Shqiptar (frëngjisht: Régiment albanais) ishte një njësi ushtarake e Perandorisë së Parë Franceze e formuar në vitin 1807 në Korfuz. Ai komandohej nga koloneli Jean-Louis Toussaint Minot dhe shërbeu kryesisht si njësi mbrojtëse në Ishujt e Jonit të sunduar nga Franca. Regjimenti u shpërbë në vitin 1814.

I quajturi "Regiment albanais" (regjimenti shqiptar) e kishte origjinën e vet te regjimenti venecian i futur në shërbim francez më 1797, së bashku me një repart ushtarak shqiptar të ngritur nga rusët më 1799, i cili iu kalua francezëve kur ata rimuarën ishujt jonikë më 1807. Më 12 tetor të atij viti, Napoloni miratoi rekrutimin e rreth tremijë shqiptarëve, shumica e të cilëve ishin refugjatë të larguar prej sundimit të ashpër të guvernatorit të Janinës Ali pashë Tepelena. Këto forca u bashkuan dhe u organizuan si regjiment shqiptar më 12 dhjetor 1807, në përbërje të të cilit ishin tre batalione, secili nga tri kompani. Çdo batalion kishte edhe shtabin e vet.

Në vitin 1737 mbreti Karl Borbon i Napolit krijoi një korpus elitar të ushtrisë së tij me luftëtarë shqiptarë dhe në 1807, pas marrjes së Korfuzit, Napoleon Bonaparti krijoi aty një trupë me rekrutë shqiptarë nga Epiri, të famshmin “Régiment Albanais” (Regjimenti Shqiptar).

Kolonel Minot, komandanti i "Regjimentit Shqiptar" pati emëruar si kapitenë batalioni kryesisht krerët e klaneve Souliote te cilet gezonin respektin e ushtareve. Midis tyre ishin: Tussa Zervas, George Dracos, Giotis Danglis, Panos Succos, Nastullis Panomaras, Kitsos Palaskas, Kitsos Paschos. Fotos Tzavellas (sherbeu edhe nen ruset), Veicos Zervas.

Historia

Me gjithë rekrutimet prej individësh nga rajone të banuara me grekë, italianë dhe dalmatë, ky regjiment nuk e arriti kurrë shifrën zyrtare organike të plotë prej 3254 vetësh. Me urdhrin e 10 marsit 1808, francezët krijuan edhe një batalion të emërtuar "Chasseurs a pied grecs" ose"Greek Foot Chasseurs" (gjuajtës këmbësorë grekë), edhe këta të njohur si xhandarë shqiptarë (pandours de Albanie); ky batalion përbëhej nga shqiptarë refugjatë nëpër ishujt jonikë pas marrëveshjes së Tilsit.

Batalioni në fjalë kishte 951 luftëtarë të ndarë në tetë kompani, tre prej të cilave ishin me efektiv tepër të zgjedhur. Dy toga nga ky batalion u bashkuan në një të vetme me regjimentin shqiptar (të krijuar, siç e sipërpërmendëm) më 1 korrik 1809. Ky regjiment tashmë kishte ndërtim organizativ, sipas modelit francez: gjashtë batalione, gjithsej 160 oficerë dhe 2934 ushtarë. Çdo batalion kishte një repart (kompani) me luftëtarë të mirëzgjedhur dhe pesë kompani pushkatarësh.

Regjimenti ishte i përshkoqur nëpër shumë garnizone ushtarake të vendosur në ishujt jonikë. Meqë edhe luftëtarët ishin vullnetarë, dhe mund të largoheshin kur të dëshironin, disiplina nuk ishte aq e rreptë; madje oficerët mund të shkonin rregullisht në vendet e tyre të banimit vetjak e familjar, për t'u marrë me problemet e gjakësive, ose për të rrëmbyer bagëti e për t'i pjekur në hell. Gjakmarrja ka luajtur një rol jo të vogël, madje vende-vende, rol të rëndësishëm në ecurinë kulturore të popullsisë së brigjeve lindore të Jonit, në marrëdhëniet ndërfisnore e ndëretnike. Me gjithë rastet e shumta të kompaktësisë, ku të fortë e ku të cunguar, me burim varfërinë ekonomike, në sajë të shpirtit luftarak në fushën e luftimit, luftëtarët e këtij batalioni morën pjesë aktivisht në fushata e veprimtari luftarake. Kompanitë që ishin dislokuar në ishujt Zantes (Zaqintos), Qefalonia dhe Itaka, në tetor 1809 luftuan me furi deri në vetëmohim me forca britanike të shumta në numër. Por ndodhi ndryshe me 34 oficerë dhe 78 ushtarët e batalionit që u dërguan për të mbrojtur ishullin Shënmauri; ata dezertuan në masë, veç 13 vetëve që dergjeshin në burg. (Më vonë shumica e këtyre pushkatarëve u bashkuan me forcat e këmbësorisë së lehtë të Dukës së Yorkut të ngritur nga britanikët).

Pjesa tjetër e regjimentit qëndroi në Korfuz dhe nuk u angazhua në luftime direkte. Radhët e dezertorëve ishin gjithnjë e më të mëdha, e për pasojë, regjimenti më 6 nëntor 1813 u riorganizua me një shtab të ri, me dy batalione, gjithsej 470 oficerë dhe 1204 luftëtarë, shtoju këtyre, ndonëse jo zyrtarisht, edhe 1036 gra e fëmijë, 1426 dhi, 36 kuaj, mushka, lopë...

Propozime të ndryshme u dëgjuan për të shkuar disa luftëtarë në ushtrinë mbretërore të Joakim Muratit të Napolit, po ashtu edhe 500 shqiptarë të shkonin në Gardën Perandorake të Napolonit, por këto nuk u realizuan. (Vetëm tre kalorës shqiptarë iu ngjitën malit, u armatosën dhe u pajisën sipas mënyrës së stërgjyshërve të tyre, udhëtuan gjatë deri në Paris dhe më 1813 kërkuan takim me ministrin e Luftës. Ata arritën që të merrnin lejë dhe u bashkuan me skuadrat e Gardës Perandorake gjatë fushatës së vitit 1814).

Në vijim, pas largimit të trupave franceze nga ishujt jonike, regjimenti shqiptar u mor nën mbikëqyrje nga britanikët, por ai shumë shpejt u shpërnda, madje para datës 21 qershor 1814, që njihet si dita e shkrirjes së tij si i tillë.

Sfondi

Në vitin 1804, pasi Ali Pasha i Janinës pushtoi atdheun e tyre, rreth 3000 Suliotë u vendosën në ishujt Jon —nga veriu në jug ishujt e Korfuzit, Paksoi, Lefkada (Santa Maura), Itaka, Qefalonia, Zakynthos (Zanteeri) -që atëherë përfshin Republikën Septinsulare të dominuar nga Rusia. Në funksion të afrimit midis Perandorisë Osmane dhe Perandorisë Franceze të Napoleonit, rusët filluan të rekrutojnë suliotët, si për mbrojtjen lokale, ashtu edhe për një ofensivë të mundshme kundër Ali Pashës. Së shpejti suliotët, së bashku me himariotët, akarnanët dhe moreotët, u rekrutuan në Legjionin Grek, i cili u vendos nën komandën e gjeneral-majorit rus me origjinë greke Emmanouil Papadopulos. Në vjeshtën e vitit 1805, Legjioni Grek mori pjesë në pushtimin anglo-rus të Napolit, dhe në vitin 1806 luftoi kundër francezëve në Gjirin e Kotorrit. Megjithatë, në Traktatin e Tilsit, Rusia e ktheu Republikën Septinsulare në Francë dhe legjioni u shpërbë më 30 gusht 1807.

Themelimi

Rikthimi i sundimit francez gjeti rreth 3000 anëtarë të armatosur të Legjionit dhe formacioneve të tjera ushtarake greke në Ishujt Jon. Duke qenë se ata u rekrutuan kryesisht nga refugjatët kontinental, ata përbënin një problem për autoritetet e reja. Për t'i mbajtur ata të disiplinuar dhe për të ruajtur rendin, Guvernatori i ri i Përgjithshëm Francez, César Berthier, i rekrutoi këta burra në shërbimin francez, por mënyra e saktë e punësimit të tyre u la e hapur. Berthier fillimisht sugjeroi krijimin e kompanive të pavarura greko-shqiptare për të shërbyer së bashku me regjimentet e rregullta të këmbësorisë franceze të linjës si skirmishers ( tirailleurs ) ose këmbësoria e lehtë malore ( chasseurs de montagne ), dhe madje propozoi që dy kompani të tilla t'i bashkoheshin rojeve mbretërore të Napoleonit dhe vëllait të tij Joseph Bonaparte, mbretit të Napolit .

Kristoforos Perraivos

Ky plan u hoq shpejt dhe Berthier vendosi të formonte një trupë të vetme, nën komandën e Christakis Kalogeros nga Preveza . Megjithatë, kjo zgjedhje provokoi shumë kundërshtime nga ish-anëtarët e Legjionit. Ky agjitacion mund të ketë rezultuar pjesërisht sepse suliotët, besnikëria e të cilëve përcaktohej nga lidhjet farefisnore dhe jo nga ndonjë hierarki formale ushtarake, nuk ishin të gatshëm të pranonin të vareshin nga një komandant jo i klanit të tyre. Studiuesi francez Auguste Boppe shton gjithashtu një element të rivalitetit etnik, pasi suliotët ishin folës të arvanitikas dhe Kalogeros ishte grek, por kjo nuk ka gjasa të jetë arsyeja kryesore kur Papadopulos grek kishte komanduar të njëjtët njerëz për më shumë se dy vjet. Një anëtar i shquar i korpusit, Hristoforos Perraivos, jep një shpjegim krejtësisht të ndryshëm në kujtimet e tij, ku Kalogeros kishte shkaktuar armiqësinë e kolegëve të tij oficerëve pasi denoncoi besnikërinë e tij të mëparshme ndaj perandorit rus ndaj francezëve. Suliotët në veçanti e panë këtë si në kundërshtim me kodin e tyre të nderit; sipas Perraivos, pasi dikur ishin betuar për besnikëri ndaj Carit, ata synonin ta respektonin atë premtim dhe këmbëngulnin se do të luftonin për francezët kundër të gjithë armiqve, përveç Rusisë.

Autoritetet franceze fillimisht prireshin ta shihnin këtë rebelim me armiqësi, dhe vështirësia për t'u marrë me ish anëtarët e Legjionit intransigjentë bëri që Berthier të kishte një opinion shumë të ulët për ta. Në fund, më 12 dhjetor, francezët krijuan Regjimentin Shqiptar ( Régiment albanais ) me një forcë nominale prej 3254 burrash në tre batalione me nga nëntë kompani secili dhe një staf komandues prej 14 anëtarësh. Termat 'shqiptar' dhe 'grek' u përdorën disi pa dallim nga francezët në atë kohë - Regjimenti Shqiptar përfshinte suliotët shqipfolës, himariotët, grekët kontinental, madje edhe dalmatët dhe italianët.

Tre komandantët e parë të batalionit ishin Moreote Anagnostaras, himarioti Konstantinos Androutsis (një veteran i ushtrisë napolitane ) dhe Kalogeros, megjithëse në shkurt 1808 ai u zëvendësua nga Soulioti Foto Xhavella. Për të komanduar regjimentin, francezët zgjodhën kolonelin Jean-Louis Toussaint Minot, një veteran i fushatave të Italisë dhe Egjiptit, i cili iu afrua detyrës së tij me zell, duke hetuar cilësitë dhe besnikërinë e secilit prej oficerëve nën komandën e tij. Megjithatë, francezët nuk arritën t'i bashkëngjitnin regjimentit asnjë oficer grek që shërbente në regjimentet e rregullta franceze, të cilët mund të kishin qenë në gjendje të trajtonin më mirë çështjet e disiplinës, gjuhës dhe zakoneve dhe të ndihmonin në integrimin më të mirë të njësisë me forcat e rregullta. Pjesërisht kjo është ndoshta për shkak të mungesës relative të burrave të tillë në ushtrinë franceze, ndryshe nga rusët që kishin një histori më të gjatë të grekëve që shërbenin në ushtrinë e tyre.

Kalogeros u zhvendos për të komanduar tetë kompanitë e Grekëve të Këmbësorisë Chasseurs (Chasseurs à pied Grecs), i njohur edhe si Pandurët shqiptarë (Pandours de Albanie), që përfshin tetë kompani me 951 burra gjithsej. Sipas historianit Nicholas Pappas, krijimi i tyre mund të ketë qenë vetëm një mjet për të ndarë përkrahësit e Kalogeros nga kundërshtarët e tij brenda Regjimentit Shqiptar. Në çdo rast, ky dallim nuk zgjati shumë, për Chasseurs à pied Grecs u bashkuan përsëri në Regjimentin Shqiptar në korrik 1809. Në formën e tij të re, Regjimenti Shqiptar numëronte 150 oficerë dhe 2934 grada të tjera në gjashtë batalione, një organizatë shumë e ngjashme me atë të Legjionit të mëparshëm. Çdo batalion u vu nën komandën e një prijësi të shquar: Konstantinos Andrucis, Hristos Kalogeros, Fotos Xavellas, Hristakis Kalogeros, Kicos Bocaris dhe Anagnostaras. Listat e mbijetuara të anëtarëve të batalionit të Fotos Xavellas tregojnë se, në përputhje me zakonet suliote, oficerët ishin nxjerrë nga anëtarët kryesorë të klanit të tij dhe familjet aleate ose të lidhura me të. Auguste Boppe përmend se regjimenti kishte një kapelan (Arsenio Yanucco nga Morea) dhe një kirurg (Ducca Zappa).

Shërbimi

Që në fillim, Regjimenti Shqiptar ishte menduar për detyra garnizoni në Ishujt Jon, në mënyrë që të minimizohej nevoja për vendosjen e trupave franceze, përveç vetë Korfuzit. Për këtë qëllim, Regjimenti u plotësua nga 'Batalioni Septinsular' ( Battaillon Septinsulaire ), i tërhequr nga milicia vendase e Ishujve Jon, dhe një njësi kalorësie prej 146 trupash, 'Gjuajtësit e Kuajve Jon' ( Chasseurs à cheval ioniennes ). Nga viti 1809, këtyre iu shtuan mbetjet e Chasseurs d'Orient të mëparshëm regjimenti i vullnetarëve grekë.

Planet për angazhim kundër Ali Pashës

Ndërsa marrëdhëniet e tyre me Ali Pashën u përkeqësuan për shkak të ambicieve të tij kundër enklavës kontinentale të Pargës, francezët menduan dy herë të përdornin njerëzit e Regjimentit kundër kontinentit, por asgjë nuk doli nga këto plane. Plani i parë dhe më ambicioz lidhet në kujtimet e prijësit grek Teodor Kollokotronis, më pas një nga udhëheqësit kryesorë të Luftës së Pavarësisë Greke: Regjimenti Shqiptar, së bashku me artileritë francezë dhe shqiptarët çamë që do të rekrutoheshin nga vëllai i gjakut shqiptar mysliman, Ali Farmaki, do të zbarkonte në More dhe do të rrëzonte djalin e Ali Pashës, Veli Pashën. Në vend të tij ata do të instalonin një qeveri të përbashkët kristian-myslymane, ndërsa francezët ndërmjetësuan me Portën për të siguruar miratimin e saj. Sipas Kolokotronis, plani ishte gati për t'u realizuar në vitin 1809, kur u pengua nga pushtimi britanik i Zakinthos, Kefalonia, Kythira dhe Itaka.

Përpjekja e dytë përfshinte një detashment prej 25 vetësh të Regjimentit, nën nënkolonelin Androutsis, të cilët u dërguan për të ndihmuar himariotët kundër forcave të Ali Pashës në tetor 1810. Anija e tyre u themelua pranë Porto Palermos, megjithatë, dhe kur u sulmuan nga forcat e Aliut, ata u kapën dhe u burgosën në kryeqytetin e tij, Janinë. Sipas Pappas, kjo ekspeditë mund të ketë qenë një veprim zbulues në funksion të planeve të asaj kohe aktuale franceze për një pushtim të Ballkanit. Francezët ushtruan presion diplomatik që Androutsis dhe njerëzit e tij të liroheshin, por Androutsis u gjet i vdekur, gjoja pasi ra nga dritarja e qelisë së tij, menjëherë pasi francezët siguruan lirimin e tij. Ali Pasha dyshohej gjithashtu se qëndronte pas vdekjes së Fotos Xavellas, i cili vdiq më 4 nëntor 1810 nga një sëmundje e papritur, si dhe vrasjes së Kitsos Botsaris nga Gogos Bakolas në Arta në vitin 1813. Sipas traditës suliote, Xavellas u pasua në gradën dhe komandën e tij nga djali i tij i parëlindur njëzet vjeçar, Nikolaos Xavellas. Ngritja e shpejtë e të riut në këtë post mbi burrat më të vjetër dhe më me përvojë, shkaktoi probleme si me oficerët dhe burrat e tjerë, ashtu edhe me kolonelin Minot. Në fund, në dhjetor Nikolaos u zëvendësua nga veterani Thanasis Fotomaras.

Zbarkimi britanik në ishujt jugor të Jonit

Në tetor 1809, britanikët sulmuan dhe pushtuan Zakinthos, Kefalonia, Kythira dhe Itaka. Këto ishuj mbroheshin nga garnizone të vogla, me disa dhjetëra ushtarë të rregullt francezë dhe një numër më të madh njerëzish të Regjimentit Shqiptar (400 në Zakinthos, 145 në Kefalonia, 46 në Itakë dhe 27 në Kythira) në secilin ishull. Këto forca ishin krejtësisht të papërshtatshme për të ofruar asgjë veç një rezistencë simbolike; burrat e kapur u transferuan në Itali si robër lufte, por më shumë se disa nga njerëzit e Regjimentit, deri në rreth gjysma në Zakynthos, thjesht u shpërndanë në fshat dhe rifilluan zakonet e tyre tradicionale guerile. Shumica e këtyre të arratisurve, si dhe ata të zënë rob, u nxitën shpejt të hynin në shërbimin britanik në atë që përfundimisht u bë Regjimenti i Parë i Këmbësorisë së Lehtë Greke. Mbi 70% e njerëzve të Regjimentit Shqiptar në të katër ishujt kaluan te britanikët, duke përfshirë shumicën e oficerëve.

Rënia e Lefkadës

Disa dezertime ndodhën gjë që i bënë francezët gjithnjë e më mosbesues ndaj njerëzve të mbetur të regjimentit, dyshime të cilat u shtuan më tej pas gjithë shkëputjes prej 823 burrash në Lefkada, përveç 13 burrave që francezët mbanin peng, dezertuan te britanikët kur këta të fundit zbarkuan atje në mars 1810. Oficerët e mbetur të Regjimentit e justifikuan këtë dezertim me neglizhencën e treguar ndaj kolegëve të tyre nga komandanti lokal francez, gjenerali Camus, i cili ishte tërhequr me trupat e tij franceze në Kalanë e Santa Mauras, ndërsa i kishte lënë njerëzit e regjimentit shqiptarë jashtë për t'u përballur me britanikët. . Ky vendim jo vetëm që i la të ekspozuar ndaj elementeve burrat e regjimentit shqiptar të pajisur lehtë, por edhe Camus nuk pranoi t'u jepte strehim familjeve të tyre në kështjellë. Në të vërtetë, nga raportet e britanikëve dhe nga kujtimet e grekëve tashmë të regjistruar për të luftuar në radhët e tyre, është e qartë se njerëzit e Regjimentit Shqiptar i rezistuan ofertës fillestare për të dezertuar dhe u dorëzuan vetëm pasi situata e tyre ishte bërë e pashpresë. Pas rënies së Lefkadës, koloneli Kitsos Botsaris, si oficer i lartë vendas i Regjimentit, u shpall në gjykatë me dyshimin për kontakte me britanikët, por u shpall i pafajshëm.

Largimi i Minotit dhe reduktimi i Regjimentit

Megjithatë, këto ngjarje e bënë Napoleonin të urdhëronte ndarjen e Regjimentit në tetor 1810, me 1000 burra të mbajtur në zotërimet e mbetura franceze (Korfuz, Paxoi dhe Parga në kontinent) dhe pjesa tjetër ose u dërgua me familjet e tyre për të shërbyer në Italinë jugore. ose t'i kthejë në kontinent. Ky vendim nuk u zbatua, pasi as qeveria napolitane nuk ishte e gatshme t'i pranonte dhe as anëtarët e Regjimentit nuk pranuan që të zhvendoseshin në Itali, duke përmendur kushtet e mëparshme të shërbimit të rënë dakord me rusët dhe të konfirmuar nga gjenerali Berthier.

Me kapjen dhe vdekjen e mëvonshme të Androutsis në atë kohë, oficeri i lartë vendas u bë përsëri Christakis Kalogeros. Emërimi i tij përsëri rezultoi me një burim pakënaqësie, siç bëri pakënaqësia në rritje e kolonel Minot me "komandën e tij më të pakëndshme"; ambiciet e tij ishin të komandonte trupa të rregullta, por përpjekjet e tij për të imponuar disiplinë të rreptë mbi njerëzit e tij shërbyen vetëm për t'i larguar ata. Kjo ishte në kontrast të plotë me homologun britanik të Minot, Richard Church, i cili gëzonte respektin dhe admirimin e njerëzve të tij; reputacioni i tij ishte i tillë që ai vlerësohej shumë edhe në mesin e burrave të Regjimentit Shqiptar.

Në vitin 1812, Minot propozoi ndarjen e njësisë në dysh, me një detashment "elitar" prej 500 personash të destinuar për Gardën Perandorake të Napoleonit (dhe që Minot shpresonte ta shoqëronte në praninë e Perandorit) dhe burrat e mbetur, rreth një mijë, ose të reduktoheshin në depo. ose të ktheheshin në kontinent. Propozimi nuk u mbështet nga guvernatori i përgjithshëm francez, François-Xavier Donzelot, i cili preferoi të mbante Regjimentin në Korfuz, megjithëse duke e reduktuar atë në elementët "më të mirë", me pjesën e mbetur të përdorur për të formuar një depo. Mundësia e bashkimit të regjimentit me një njësi tjetër, më të vjetër greke në shërbimin francez, Chasseurs d'Orient , u ngrit gjithashtu. Nga fundi i vitit 1813 dhe fillimi i vitit 1814, Regjimenti u riorganizua dhe forca e tij u reduktua nga gjashtë në dy batalione në rr. 600 burra secili, ndërsa pjesa tjetër u vendos në një depo rezervash. Minot gjithashtu u transferua larg me Kalogeros duke marrë komandën e përkohshme. Ndryshe nga Minot, Donzelot ishte i prirur të kujdesej për mirëqenien e njerëzve të regjimentit, madje duke shkuar deri në marrjen e një kredie personale prej 100,000 frangash (për të cilën ai kurrë nuk u pagua plotësisht nga qeveria franceze) për të mbuluar pagesat e tyre të prapambetura. .

Mbrojtja dhe dorëzimi i Pargës dhe Paksoit

Përshkrim i kalasë së Pargës, nga një pikturë e Francesco Hayez (1791–1882)

Ndërkohë, dy kompani të Regjimentit ishin vendosur në Pargë, që mbronin enklavën kundër forcave të Ali Pashës, së bashku me një numër të vogël rregulltarësh francezë dhe italianë dhe një milici vendase, të gjitha nën komandën e kolonelit Nicole Papas Oglou, ish. komandant i Chasseurs d'Orient. Pavarësisht disa sukseseve në përleshjet rreth qytetit, nga fundi i vitit 1813, njerëzit e Pashait i kishin reduktuar mbrojtësit në vetë qytet, ndërsa anijet britanike e bllokuan atë nga deti, duke shkaktuar vështirësi dhe mosmarrëveshje midis mbrojtësve gjatë periudhës së parë. në muajt e vitit 1814, veçanërisht pasi francezët dhe italianët u tërhoqën në kalanë e qytetit dhe lanë trupat vendase jashtë.

Në shkurt 1814, britanikët, duke përfshirë elementë të Regjimentit të Këmbësorisë së Lehtë Greke zbarkuan në Paksoi. 35 burra të Regjimentit Shqiptar u dërguan për të vëzhguar forcat britanike, por ndërkohë, trupat greke në garnizonin e kalasë u kthyen dhe ia dorëzuan atë anglezëve. Duke qenë i zënë mes forcave shumë më të mëdha britanike, detashmenti, nën Apostolis Levantakis dhe Andreas Ninas, u dorëzua dhe hyri gjithashtu në shërbimin britanik.

Menjëherë pas kësaj, në fillim të marsit, britanikët në Paksoi u kontaktuan nga njerëzit e Regjimentit Shqiptar dhe Pargianët dhe u ofruan dorëzimin e Pargës. Pasi dy fregata britanike u shfaqën jashtë qytetit, detashmenti i Regjimentit Shqiptar dhe milicia pargiane sulmuan fortesën, kapën mbrojtësit dhe ngritën flamurin britanik.

Shpërbërja dhe pasojat

Humbja e Paksoit dhe Pargës e la Korfuzin si zotërimin e vetëm francez. Ishulli ishte shumë i garnizonuar, por pas abdikimit të Napoleonit dhe restaurimit të Luis XVIII në prill 1814, Donzelot kërkoi kushte me britanikët. Britanikët fillimisht kërkuan të shpërndanin regjimentin, me të gjitha forcat franceze në ishull, dhe të riatdhesonin njerëzit e tij. Donzelot, megjithatë, ndërhyri te britanikët, duke sugjeruar që ose të merrnin në shërbim burrat e Regjimentit Shqiptar, ose të paktën të merreshin përsipër t'i mbanin për dy muaj, gjatë të cilëve ata mund të ktheheshin në atdhe. Komandanti britanik, Sir James Campbell, pranoi përkohësisht të siguronte të njëjtat racione si për dy regjimentet e këmbësorisë së lehtë greke që tashmë ishin të punësuar në Britani.

Britanikët e mbajtën premtimin e tyre, por në fund të qershorit ata shpërndanë më shumë se gjysmën e njerëzve të mbetur të Regjimentit, me pjesën e mbetur të përfshirë si një batalion në Regjimentin e 2-të të Këmbësorisë së Lehtë Greke. Më në fund, në shtator 1814, dy regjimentet e këmbësorisë së lehtë greke u shpërndanë gjithashtu, megjithëse procesi zgjati deri në vitin 1816. Kjo jo vetëm për shkak se kërcënimi ushtarak francez ishte hequr, por edhe si reagim ndaj protestave osmane për ekzistencën e njësive të armatosura greke dhe britanikët shpresonin të siguronin kontrollin e tyre mbi Ishujt Jon me ndihmën diplomatike të Portës Sublime. Anasjelltas, banorët e ishullit, përfshirë anëtarët e Regjimentit të shpërbërë Shqiptar, iu drejtuan Rusisë për ndihmë. Një delegacion prej tre personash i përbërë nga Perraivos, major Dimos Doukas dhe Kitsos Tzavellas, u nisën për të takuar fisnikun korfiot Jani Kapodistrias, i cili kishte shërbyer me ta në mbrojtjen e Lefkadës në vitin 1807 dhe tani ishte këshilltari kryesor për punët e jashtme të Car Aleksandër I i Rusisë në Kongresin e Vjenës. Megjithatë, ato u kapën nga autoritetet austriake dhe propozimet e vetë Kapodistrias për rikthimin e Republikës Septinsulare u krijuan për shkak të kundërshtimit austriake. Si rezultat, më 5 nëntor 1815, Ishujt Jon kaluan nën sundimin britanik si protektorat i " Shteteve të Bashkuara të Ishujve Jon ".

Të gjitha formacionet ushtarake jo-britanike u shpërndanë dhe madje u ndaluan, me përjashtim të policisë dhe milicisë, ndërsa pjesës së madhe të kontinentëve aktivë në regjimentet e ndryshme të ngritura nga rusët, francezët dhe britanikët u ndaluan të mbanin çdo pozicion në to duke u kufizuar nga përshtatshmëria për banorët vendas të ishullit. Kjo i la ata jo vetëm të varfër dhe të detyruar të kërkonin mjete të tjera për të siguruar jetesën e tyre, por, veçanërisht në rastin e suliotëve, i la të ekspozuar ndaj reprezaljeve të Ali Pashës, të nxitura nga ngacmimet e autoriteteve britanike. të cilët ishin të etur për të kënaqur osmanët dhe për të siguruar njohjen e sundimit të tyre. Megjithatë, të mbetur pa alternativë, shumë ish-anëtarë të Regjimentit bënë paqe me Ali Pashën dhe hynë në shërbimin e tij, duke përfshirë edhe disa nga Suliotët. Veteranë të tjerë të Regjimentit Shqiptar, si dhe Regjimentet e Këmbësorisë së Lehtë Greke, shërbyen në ushtrinë napolitane nën drejtimin e Richard Church, i cili themeloi Battaglione dei Cacciatori Macedoni për këtë qëllim, deri në shpërbërjen e tij në vitin 1820. Akoma të tjerë. hyri në truprojat e armatosura të sundimtarëve fanariote të Moldavisë dhe Vllahisë.

Uniforma dhe armatimi i shqiptarëve

Për regjimentin ilirik, Mareshalli Marmont kishte propozuar që uniforma dhe pajimet të ishin të njëjta si ato të këmbësorisë së lehtë franceze, gjë që do të ndikonte në të mirë të rritjes së nderit dhe gjendjes morale të efektivit, si dhe do të qe më lehtë për t'u integruar këto forca në ushtrinë franceze. Napolon Bonaparti e kundërshtoi këtë propozim me argumentin se duhej shmangur çdo konfrontim e ngatërresë midis ushtarëve francezë dhe ushtarëve të reparteve të shteteve të tjera. Ai urdhëroi që, për të qenë lehtësisht të dallueshëm, forcave ilirike t'u vendosej në uniformë "një çerdhe dallëndyshe me xhufka në sup të xhaketave blu siç e kishte ushtria franceze, por me ngjyrë të kuqe të ndezur në qafë dhe në kapakun e mëngës së xhaketës si dhe në pjesën e kërcinjve. "Komçat e xhaketës të uniformës së forcave të regjimentit ilirik ishin me mbishkrimin Empire francais ("perandoria franceze") të rrethuar me një shkrim Regiment d'Illyrie ("regjimenti ilirik"). Nuk kemi dokumente që regjimenti ilirik të ketë pasur shqiponjë ose ndonjë tjetër simbol në uniformën e vet.

Luftëtarët e forcave të shtatë ishujve jonikë dhe të regjimentit shqiptar mbanin veshur kostumet e tyre të stilit shqiptar. Ja se si i përshkruan Kol Milot në një letër drejtuar ministrit të Luftës: "Rrobat e tyre të veshjes janë shumë të bukura e luksoze; beretë e kuqe e leshtë me një xhufke të artë; sandale me shollë të trashë, dollakë të kuq, xhaketë vere me një këmishë të shkurtër (fustanellë), një jelek i shkurtër i kuq, i zbukuruar me pulla (folla) të florinjta, me mëngë të hapura te bërryli, një brez i gjatë i leshtë me ngjyrë të kuqe e me xhufka të arta në fund të të dy anëve të tij, një tallagane e trashë prej lëkure dhie që nuk e depërton shiu dhe që është e përdorshme edhe si shtresë edhe si çadër".

Të gjithë ishin të armatosur me një ose dy pisqolla (pistoleta), një jatagan dhe një pushkë tytëgjatë të kalibrit të vogël e stilit ballkanik ose turk. Pisqollat kanë një dorezë pothuajse të drejtë, janë tërësisht të tunxhta ose të zbukuruara me argjend. Jataganët janë të modelit karakteristik grek, epirotas ose kretas. Pushkët, të cilat shpesh janë të mbuluara me zbukurime, njihen me emrat arnautka (shqiptarka), sharajlija, rashak dhe roga.

Anëtarë të shquar të Regjimentit

Sipas Boppe, Regjimenti Shqiptar meriton një vëmendje vetëm sepse kishte në radhët e tij shumë heronj të Revolucionit Grek të vitit 1821 dhe atyre të mëvonshëm (Boppe, f. 3). Ndër personat e shënuar nga ky autor dhe të tjerë janë:

• Christoforos Perraivos, oficer dhe autor kryesor grek, luftëtar i Revolucionit Grek (1821-1829) (Boppe, f. 11)(Perraivos, f. 77).
• Konstantinos Andrutses nga Cheimarra. Komandant i Batalionit I. Ai u kishte shërbyer francezëve që nga viti 1799 kur ata pushtuan Napolin si komandant dhe instruktor. Ai rekrutoi Heimariotë të tjerë për ushtrinë franceze. Atij iu dha grada nënkolonel. Ai u arrestua nga forcat e Ali Pashës teksa ishte në një anije franceze. Autoritetet franceze kërkuan nga porta osmane lirimin e tij, por ai u vra në një burg të Janinës. Ali Pasha u përpoq ta paraqiste vdekjen e tij si vetëvrasje. (Pappas, f. 48) (Boppe, f. 13, 15, 20)
• Kiç Boçari, udhëheqësi i klanit shpirtëror Boçari, komandant i Batalionit të 5-të (Boppe f. 15, Kallivretakis f. 193).
• Foto Xhavella, kolonel, komandant i Batalionit të 3-të. Një udhëheqës i klanit suliot Tzavellas. Përpara regjimentit kishte marrë pjesë në shumë beteja të luftërave mes suliotëve dhe Ali Pashë. Ai kishte shërbyer edhe në Korfuz nën rusët. Ai u vra nga agjentët e Ali Pashës në Korfuz më 1809 (Boppe, f. 15) [1] Arkivuar 20 dhjetor 2022 tek Wayback Machine .
• Lambros Gousis nga Suli, nëntoger i Kompanisë së V-të ("lochos") të Batalionit të I-rë, i dha medaljen e Shën Helenas (. Para regjimentit kishte marrë pjesë në shumë beteja kundër Ali Pashës. Pas Regjimentit shërbeu në trupat e huaja të mbretit të Napolit, arsye për të cilën bashkatdhetarët e tij i dhanë pseudonimin "Reginas". Ai u kthye në Greqi dhe formoi njësinë e tij të Suliotëve pjesëmarrës në Revolucionin Grek të viteve 1821-1829. Pas Revolucionit u gradua në Gjeneral Brigade dhe iu dha medalja e bronzit “Aristeion i Luftës”, medalja e parë e luftës (Kryqi) e krijuar nga Mbreti Otto.

Ushtar i regjimentit shqiptar në vitet 1808 deri 1814

Kostumi ka origjinë nga veshjet popullore të krahinave të Shqipërisë Jugore dhe atyre që banohen nga arvanitas, në Greqinë Veriore; një këmishë e bardhë greke, një brez i gjerë mesi, një kapotë pa mëngë e kuqe dhe kilota blu, me çorape të gjata ose kallce në formë gjunjakësh, këpucë të lehta lëkure (prej rretre me rripa të trashë), një tallagane me lëkurë leshi të papërpunuar që shërben si kapotë dhe si fletë çadre; me kësulë të kuqe me një xhufkë të gjatë e të derdhur flokësh kali të zeza, ose me një kapë të vogël me ose pa një çallmë në krye. Bie në sy koka e rruar dhe një pjesë e lëkurës së kokës me flokë shumë të gjatë. Armatimi i tij përbëhet nga pisqolla, thika (jatagan) model kretas dhe një pushkë e gjatë me strall.

Oficer i regjimentit shqiptar në vitet 1808 deri 1814

Uniforma e oficerit dhe atyre që ishin me detyra si nënoficer ishte e një cilësie shumë të mirë dhe tepër e zbukuruar; bien në sy mbrojtëset e hekurta të kohëve shumë të vjetra, tek gjunjët dhe noçkat e këmbëve. Veç dy pistoletash me një dorezë karakteristike të gjatë e të drejtë, shpesh në armatimin e oficerit përfshihej edhe një ose më shumë jataganë të zbukuruar, një shpatë dhe një ose më shumë palla të hershme shqiptare.

Literaturë

• Fieffé, Eugène (1854). Histoire des troupes étrangères au service de France: depuis leur origine jusqu'à nos jours, et de tous les régiments levés dans les pays conquis sous la Première République et l'Empire (në frëngjisht). Marrë më 3 tetor 2012.
• Christoforos Perraivos, History of Souli and Parga, Venice, 1815. vol. 2, pp 75 etc. In Greek.
• Boppe, Auguste (1902). Le régiment Albanais (1807-1814) (në frëngjisht). Paris: Berger-Levrault & Cie.
• Kallivretakis, Leonidas (2003). "Ένοπλα Ελληνικά σώματα στη δίνη των Ναπολεοντείων πολέμων (1798-1815)" [Greek armed corps in the throes of the Napoleonic wars (1798-1815)]. Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, Τόμος 1: Η Οθωμανική κυριαρχία, 1770-1821 [History of Modern Hellenism 1770-2000, Volume 1: Ottoman rule, 1770-1821] (në greqisht). Athens: Ellinika Grammata. fq. 185–200. hdl:10442/8780. ISBN 960-406-540-8.
• McNab, Chris (2009). Armies of the Napoleonic Wars: An Illustrated History (në anglisht). Osprey Publishing. ISBN 978-1-8460-3470-1.
• Pappas, Nicholas Charles (1991). Greeks in Russian Military Service in the Late 18th and Early 19th Centuries. Selanik: Institute for Balkan Studies. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Psimouli, Vaso (2006). Σούλι και Σουλιώτες [Souli and the Souliotes] (në greqisht). Athens: Estia. ISBN 960-05-1207-8.
• Konstantinos N. Rados, The Greeks of Napoleon. Nikolaos Tsesmelis or Papazoglous (1758-1819) from Greek and Arabic sources. Athens, 1916. pp. 50-51. In Greek.

Ράδος Ν. Κωνσταντίνος, Οι Έλληνες του Ναπολέοντος. Νικόλαος Τσεσμελής ή Παπάζογλους (1758-1819). Εξ ελληνικών και αραβικών πηγών. Αθήναι, 1916. 50-51.