Abruco
Abruco
Abruzzo / Abbrùzzu / Abbrùzze Abruzzi | |
|---|---|
 Coat of arms | |
| Motto: Forte e Gentile | |
| Anthem: "Vola vola vola"[1] | |
 | |
| Shteti | Italia |
| Kryeqendra | Lakvila |
| Qyteti më i madh | Peskara |
| Qeverisja | |
| • Kryetari | Marco Marsilio (FdI) |
| Sipërfaqja | |
• Total | 10.763 km2 (4,156 sq mi) |
| Highest elevation | 2.914 m (9,560 ft) |
| Popullsia (2020) | |
• Total | 1.305.770 |
| • Dendësia | 120/km2 (310/sq mi) |
| Emërtimi i banorëve | italisht: Abruzzese |
| Zona kohore | UTC+1 (OEQ) |
| • Verë (DST) | UTC+2 (OVEQ) |
| ISO 3166 code | IT-65 |
| PBB (zyrtare) | €33.9 miliard (2018)[2] |
| PBB (për banor) | €25,800 (2018)[3] |
| IZHNJ (2018) | 0.883[4] shumë e lartë · 12-ta nga 21 |
| NUTS Region | ITF |
| Faqja zyrtare | https://abruzzoturismo.it/en/ |
Abruco (italisht: Abruzzo ose lang) është një nga 20 rajonet e Italisë me një sipërfaqe prej 10,763 km katrorë dhe një popullsi prej 1.3 milionësh. Ai është i ndarë në katër provinca: Kieti, Akuila, Peskara dhe Teramo. Kufiri i saj perëndimor shtrihet 80 km (50 mi) në lindje të Romës. Abruco kufizohet me rajonin e Markes në veri, Lacios në perëndim dhe veri-perëndim, Molizes në jug dhe detit Adriatik në lindje. Gjeografikisht, Abruco është i ndarë në një zonë malore në perëndim, e cila përfshin masivët më të lartë të maleve Apenine, si Gran Sasso d'Italia dhe Maiella, dhe një zonë bregdetare në lindje me plazhe në detin Adriatik.
Gjeografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Gjeografikisht, Abruzzo është pjesë e Italisë Qendrore, që shtrihet nga zemra e Apeninet deri në Detin Adriatik, dhe përfshin kryesisht tokë malore dhe të egër. Toka malore është e pushtuar nga një pllajë e madhe, duke përfshirë Gran Sasso, në 2912 metra majën më të lartë të Apenineve dhe Mali Majella në 2793 metra. Vija bregdetare Adriatik karakterizohet nga plazhe të gjata me rërë në veri dhe plazhe me guralecë në jug. Abruco është i njohur për peizazhet dhe mjedisin natyror, parqet dhe rezervatet natyrore, zonat karakteristike të kodrave të pasura me vreshta dhe ullishte. Shumë plazhe janë vlerësuar me statusin "Plazhi me flamur blu".[5]
Klima
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në Abruzzo ka dy zona klimatike. Rripi bregdetar dhe kodrat nën-Apenine kanë një klimë dukshëm të ndryshme nga ajo e brendësisë malore. Zonat bregdetare kanë një klimë Mesdhetare me verë të nxehtë të thatë dhe dimër të butë. Zonat kodrinore në brendësi kanë një klimë nënblitorale me temperatura që ulen në mënyrë progresive me rritjen e lartësisë.[6] Reshjet ndikohen fuqishëm edhe nga prania e vargmaleve të Apenineve. Reshjet janë të shumta në shpatet e orientuara nga perëndimi, dhe më të ulëta në shpatet lindore dhe lindore. Bregdeti i Adriatikut është i mbrojtur nga reshjet nga efekti pengues i krijuar nga Apeninet.[7] Reshjet minimale vjetore gjenden në disa lugina të brendshme, të mbrojtura nga vargmalet malore, si Peligna ose Tirino (Ofena, Capestrano), ku vetëm 500 milimetra u regjistruan. Reshjet përgjatë bregdetit pothuajse gjithmonë nuk bien nën 600 milimetra. Teramo ka relativisht më pak reshje (rreth 800 milimetra) sesa Chieti, ndërsa Ortona, Vasto dhe Costa dei Trabocchi kanë relativisht më pak reshje.[7] Reshjet më të larta ndodhin në zonat malore në kufi me Lacio; ata janë veçanërisht të prekshëm ndaj trazirave Atlantike. Rreth 1500 në 2000 milimetra të reshjeve janë tipike.[8]
Provincat
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]| Provinca | Sipërfaqja (km2) | Popullsia | Dendësia (/km2) | Kryeqyteti i provincës | Numri i Komunave |
|---|---|---|---|---|---|
| Kieti | 2,588 | 396,190 | 153.1 | Kieti | 104 |
| Akuila | 5,034 | 308,876 | 61.3 | Lakvila | 108 |
| Peskara | 1,225 | 318,701 | 260.1 | Peskara | 46 |
| Teramo | 1,948 | 308,769 | 158.5 | Teramo | 47 |
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në u 2009 bë një tërmet 5.9 of IX MCS
Demografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në këtë rajon jetojnë rreth 1.3 milion banorë.
Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit] Abruco •  Bazilikata •  Emilja-Romanja •  Friuli-Venecia Xhulia •  Kalabria •  Kampania •  Lacio •  Liguria •  Lombardia •  Lugina e Aostës •  Marke •  Molise •  Piemonti •  Pulia •  Sardenja •  Siçilia •  Toskana •  Trentino-Tiroli Jugor •  Umbria •  Veneto |
42°21′58″N 12°23′40″E / 42.36611°N 12.39444°E
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Paolo Di Vincenzo (11 shkurt 2010). "'Dialetti d'Italia'. Canzoni regionali in un doppio cd" (në italisht). il Centro. Arkivuar nga origjinali më 12 janar 2017. Marrë më 24 qershor 2018.
- ^ "Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table" (në anglisht). European Commission. 12 gusht 2011. Marrë më 2 shtator 2019.
- ^ ec.europa.eu. "Regional GDP per capita ranged from 30% to 263% of the EU average in 2018" (in en). Press release. https://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/10474907/1-05032020-AP-EN.pdf/81807e19-e4c8-2e53-c98a-933f5bf30f58. Retrieved 1 shtator 2020.
- ^ "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (në anglisht). Marrë më 13 shtator 2018.
- ^ "Abruzzo" (PDF) (në italisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 1 shkurt 2014.
- ^ Sam Dunham (17 gusht 2008). "Abruzzo Annual Weather Forecast". Life in Abruzzo (në anglisht). Marrë më 15 gusht 2016.
- ^ a b "Region Abruzzo". www.italy-schools.com (në anglisht).
- ^ "Region Abruzzo". Immobiliare Caserio resources (në anglisht). 20 shtator 2012.