Mahmuti I

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Mahmuti I
Sulltan i 24-të Perandorisë Osmane
Në detyrë
20 shtator 1730 – 13 dhjetor 1754
Paraprirë ngaAhmeti III
Pasuar ngaOsmani III
Të dhëna vetjake
U lind më2 gusht 1696
Edrene, Perandoria Osmane
Vdiq më13 dhjetor 1754
Stamboll, Perandoria Osmane
PunësimiSulltan (Perandor)

Mahmuti I (Turqishtja osmane: محمود اول‎, Aḥmed-i sālis; 2 gusht 1696 - 13 dhjetor 1754) ishte sulltani i 24-të i Perandorisë Osmane prej vitit 1730 deri më 1754. Ai ishte djali i Mustafa II dhe Saliha Sulltan. Mahmuti I ishte vëllau i Osmanit III.

Sundimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Më 28 shtator 1730, Halil Patrona me një grup të vogël shokësh të tjerë të Jeniçerëve ngjalli disa nga qytetarët e Konstandinopojës të cilët i kundërshtuan reformat e Ahmetit III.[1] Duke zhdukur më shumë ushtarë, Halili udhëhoqi trazira në Pallatin Topkapı dhe kërkoi vdekjen e vizerit të madh, Nevshehirli Damat Ibrahim Pasha dhe abdikimit të Ahmet III. Ahmeti III iu bashkua kërkesave, nëse Ibrahim Pasha do të vdiste, dhe pranoi që nipi i tij, Mahmuti, të bëhej sulltan.[1]

Mahmuti I u njoh si sulltan nga të pandehurit, si dhe nga zyrtarët e gjykatës, por për disa javë pas pranimit të tij, perandoria ishte në duart e kryengritësve. Halili hipi me sulltanin e ri në Xhaminë e Ejubit ku u zhvillua ceremonia e ngjeshjes së Mahmutit I me Shpatën e Osmanit; shumë oficerë kryesorë u rrëzuan dhe pasardhësit e tyre u caktuan në diktimin e rebelëve të guximshëm të cilët kishin shërbyer në radhët e Jeniçerëve dhe të cilët u paraqitën para sulltanit të zhveshur dhe në uniformën e tij të vjetër të një ushtari të zakonshëm. Një kasap grek, i quajtur Yanaki, kishte premtuar më parë Halilit dhe i kishte dhënë hua para gjatë tre ditëve të kryengritjes. Halili tregoi mirënjohjen e tij duke detyruar Divan për të bërë Yanaki Hospodar të Moldavisë. Sidoqoftë, Yanaki nuk mori kurrë përgjegjësinë për këtë.

Më 24 nëntor 1731, Halili u mbyt me urdhër të sulltanit[1] dhe në praninë e tij, pas një Divan në të cilin Halil kishte diktuar që lufta të shpallet kundër Rusisë. Miku i tij grek, Yanaki dhe 7,000 prej atyre që e kishin mbështetur, u vranë gjithashtu. Xhelozia që zyrtarët e Jeniçerëve ndjenin ndaj Halilit dhe gatishmëria e tyre për të ndihmuar në shkatërrimin e tij, lehtësuan përpjekjet e mbështetësve të Mahmutit I në dhënien fund të rebelimit pasi ajo kishte zgjatur më shumë se një vit.

Pjesa tjetër e sundimit të Mahmutit I mbizotëronte nga luftërat në Persi, me rrënimin e dinastisë Safavid dhe ngjitjen e Nader Shahut. Mahmuti u përball gjithashtu me një luftë të dukshme në Evropë - Lufta Austro-Rusi-Turke (1735-1739).

Mahmuti I i'a besoi qeverinë vezirëve të tij dhe kaloi shumicën e kohës së tij në kompozimin e poezisë.

Referimet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ a b c Shaw, Stanford J. and Shaw, Ezel Kural (1976) History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, volume 1: Empire of the Gazis: the rise and decline of the Ottoman Empire, 1280-1808 Cambridge University Press, Cambridge, England, p. 240, ISBN 0-521-21280-4